«اصلاح الگوی کشت» سیاست دولت در سال آبی جدید/ زور وزیر نیرو به نکاشتن چمن می رسد؟!

اقتصاد آنلاین؛ اکبر محمودی: طبق آمار‌های رسمی و استخراج شده از شرکت مدیریت منابع آب، در حال حاضر وضعیت سد‌های کشور اصلا خوب نیست و با وجود اینکه ۱۹ میلیارد و ۵۵۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره‌شده در سد‌های کشور داریم، اما هنوز ۳۸ درصد ظرفیت مخازن سد‌ها پُر و ۶۲ درصد ظرفیت سد‌ها خالی است. حتی گفته می‌شود برخی از سد‌ها دیگر آبی در پشت خود ذخیره ندارند.

آنطور که عیسی بزرگ زاده سخنگوی صنعت آب کشور خبر داده است چهارشنبه هفته جاری جلسه شورای عالی آب با حضور معاون اول رئیس جمهور برگزار خواهد شد و در این جلسه مقرر شده است تا وضعیت منابع آبی به خصوص سد‌ها و در نهایت منابع آب زیرزمینی مورد بررسی و موشکافی قرار بگیرد.

کاهش ۴۲درصدی ورودی آب به سد‌های ایران

مهمترین مساله‌ای که این روز‌ها منابع آبی کشور را تحت تاثیر قرار داده است کاهش بارش‌ها و افت عجیب سد‌های کشور است. آنطور که گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد در مجموع ۲۴ میلیارد و ۳۳۰ میلیون مترمکعب آب وارد سد‌های ایران شده که نسبت به ورودی ۴۱ میلیارد و ۸۳۰ میلیون مترمکعبی آب به سد‌ها در مدت مشابه سال آبی گذشته، کاهشی ۴۲درصدی داشته است.

همچنین در یک سال گذشته و به‌منظور تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و مباحث زیست‌محیطی و همچنین تولید انرژی برق‌آبی، ۲۹ میلیارد و ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب از سد‌های کشور رهاسازی شده است که نسبت به خروجی ۳۷ میلیارد و ۷۵۰ میلیون مترمکعبی آب در مدت مشابه سال آبی قبل از سدها، کاهشی ۲۳ درصدی را نشان می‌دهد.

از ابتدای مهرماه تا ۳۱ شهریور ماه سال آینده که همواره سال آبی نامیده می‌شود همه ساله وزارت نیرو همراه با وزارت جهاد تلاش می‌کنند تا در نشست شورای عالی آب برنامه‌های خود را تنظیم و همراه هم پیش ببرند؛ بنابراین از آنجا که بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش‌ها بیشترین سهم را در مصرف آب دارد تلاش دارند تا تعاملی نسبت به هزینه کرد آب هم در بخش آب‌های سطحی و هم در آب‌های زیرزمینی داشته باشند.

آنطور که مقامات مسئول وزارت نیرو هشدا داده‌اند در سال آبی جاری که حدود یک هفته دیگر به پایان می‌رسد، یکی از خشک‌ترین و کم بارش‌ترین سال‌های کشور تجربه شد. به طوریکه محدودیت‌هایی در تأمین آب و سپس افت فشار و حتی قطع آب ایجاد شد.

عباس علی آبادی وزیر نیرو اخیرا در خصوص وضعیت مدیریت منابع آبی و پیش‌بینی شرایط در آینده پیش‌رو، گفته بود که ایران کشوری با اقلیم خشک است و به همین دلیل برنامه‌های گسترده‌ای تاکنون برای این شرایط اجرا شده، اما هنوز باور نکردیم که در اقلیم خشک قرار داریم و باید از آب حداکثر بهره‌برداری بهینه را داشته باشیم.

علی آبادی معتقد است که پنج سال خشکسالی پشت سر هم را پشت سر گذاشتیم و در ۶۷ سال گذشته تنها یک سال از امسال بدتر بوده است.

او با بیان اینکه حال که زیر خط قرمز هستیم؛ هشدار‌های مختلف داده شده و با مقامات مختلف در این حوزه بحث می‌شود تاکید کرد: بسیاری معتقد هستند باید به سمت کشت خاص برویم و از ذخیره آب اندکی که داریم به صورت بهینه استفاده کنیم.

وزیر نیرو افزود: باید به سمتی حرکت کنیم تا از محصولات کم آب‌بر استفاده کنیم، هنوز در برخی نقاط کشور چمن کاشته می‌شود در حالی که چمن یک گیاه پر آب بر است. 

علی آبادی بر این موضوع نیز تاکید دارد که همچنان در برخی نقاط کشور و در مناطقی که آب کم است کشت هندوانه صورت می گیرد و حتی هندوانه صادر می‌شود. این اقدام و این کشت هندوانه در حقیقت صادرات آب است. مقامات مربوطه در وزارت کشاورزی نیز به این موضوع اهتمام دارند، اما انطباق برنامه‌ها در دستور کار زمان می‌برد.

گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران حاکی از این است که میزان ذخایر آبی سد‌ها در پانزدهم شهریور ماه ۱۴۰۳ بالغ بر ۲۶ میلیارد و ۲۰ میلیون مترمکعب بود که مقایسه این رقم با حجم فعلی ذخایر آبی سدها، نشان‌دهنده کاهش ۲۵درصدی است.

منابع آب تجدیدپذیر ایران حدود ۹۵ تا ۸۵ میلیارد متر مکعب است

اما گزارش نه چندان مناسب از آب‌های زیرزمینی نیز نشان می‌دهد که در خوشبینانه‌ترین حالت مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران حدود ۹۵ تا ۸۵ میلیارد متر مکعب است. اما به نظر می‌رسد کاهش بارش‌ها میزان آب‌های تجدیدپذیر را در سال جاری از این عدد کمتر کرده است و همین نکته می‌تواند یکی از نکات مهم برای تصمیم گیری شورای عالی آب در چهارشنبه هفته جاری برای اصلاح الگوی کشت باشد.

کارشناسان بر این باور هستند که اصلاح الگوی کشت در محصولات غیرآب‌بر، کم‌آب‌بر یا آب‌بر باید با هماهنگی وزارت نیرو انجام شود و اقدام وزارت جهاد به تنهایی و راسا به نتیجه نخواهد رسید.

باید دید شورای عالی آب در هفته جاری چه تصمیمی برای میزان مصرف آب و الگوی کشت خواهد گرفت.