اتفاق عجیب در بازار خودرو / ایران خودرو و سایپا بدون مشتری شدند
رکود عمیق در بازار خودروهای داخلی با کاهش چشمگیر تقاضا و کاهش اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد، خرید و فروش خودرو را در مرداد ۱۴۰۴ به کمترین حد چند سال اخیر رسانده است.
به گزارش اقتصادآنلاین، بازار خودروهای داخلی ایران در مرداد ۱۴۰۴ شاهد کاهش تقاضا و رکود بوده است. ثبت‌نام‌ها در طرح فروش ایران‌خودرو به نصف کاهش یافته و معاملات خودرو در سراسر کشور کاهش یافته است. این روند نشانه رکود بازار است.
در مرداد ۱۴۰۴ فاصله قیمتی بین قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروهای داخلی تغییر چشمگیری داشته است. با افزایش قیمت کارخانه محصولات دو خودروساز بزرگ کشور؛ سایپا و ایران‌خودرو، شکاف قیمت بین قیمت کارخانه و بازار آزاد به پایین‌ترین سطح سال‌های اخیر رسیده است. این موضوع نشانه کاهش دلال‌بازی و سفته‌بازی در بازار است اما همزمان رکود بازار را نشان می‌دهد.
گزارش‌ها از طرح فروش ایران‌خودرو نشان می‌دهد استقبال مشتریان نسبت به دوره‌های گذشته ۵۰ درصد کاهش یافته است؛ به طوری که در هفتمین دوره ثبت‌نام ایران‌خودرو در مرداد فقط ۴۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کردند که از این میان فقط ۱۳۷ هزار نفر متقاضی شرکت در طرح فروش عادی بودند. این کاهش چشمگیر نسبت به اسفند سال گذشته که بیش از یک میلیون و ۶۲ هزار نفر ثبت‌نام کرده بودند، بیانگر کاهش شدید تقاضا است.
این کاهش تقاضا ناشی از از بین رفتن انگیزه‌های سوداگری و واسطه‌گری به دلیل کاهش شکاف قیمت کارخانه و بازار آزاد است و تنها خریداران واقعی در بازار حضور دارند.
آمارها نشان می‌دهد اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار برای بسیاری از خودروهای مطرح داخلی به شکل قابل توجهی کاهش یافته است. در ۶۰ درصد محصولات ایران‌خودرو و سایپا شکاف قیمت با بازار آزاد کمتر از ۱۰ درصد است و در بسیاری موارد کمتر از ۵ درصد شده است. تنها خودروهایی مانند شاهین، چانگان، ری‌را و سهند اختلاف قابل توجهی دارند.
مثلاً خودروی شاهین G (سانروف) با قیمت کارخانه حدود ۶۷۱ میلیون تومان، در بازار آزاد ۹۷۰ میلیون تومان معامله می‌شود که اختلاف ۲۹۸ میلیون تومانی و درصد اختلاف ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد. این میزان نسبت به سال‌های پیشین که اختلاف‌ها تا بیش از ۱۰۰ درصد می‌رسید کاهش یافته، اما هنوز فاصله قابل توجهی وجود دارد.
خودروی چانگان CS۳۵ فول مدل ۲۰۲۴ با اختلاف قیمت ۵۸۸ میلیون تومانی (۴۲ درصد اختلاف) و ری‌را برقی با اختلاف ۴۳۷ میلیون تومانی (۳۸ درصد اختلاف) نیز از دیگر نمونه‌ها هستند که اختلاف آنها نسبت به گذشته کمتر شده است. خودروهایی مانند ساینا S و کوییک S که قبلاً اختلاف قیمتی حدود ۵۰ درصد داشتند، اکنون اختلافی کمتر از ۲۰ درصد دارند.
این تغییرات عمدتاً ناشی از افزایش قیمت کارخانه‌ای محصولات است که سقف قیمت‌های کارخانه را شکسته اما بازار آزاد همراهی چندانی نکرده و در نتیجه فاصله قیمتی کاهش یافته است.
کارشناسان معتقدند بازار خودرو تحت تأثیر کاهش تقاضا دچار رکود شده است. کاهش شکاف قیمت کارخانه و بازار آزاد و همچنین کاهش قدرت خرید مردم از عوامل اصلی این رکود هستند. افزایش قیمت کارخانه باعث کاهش سود دلالان شده و جذابیت سوداگری را کم کرده است. همچنین تورم و کاهش درآمد خانوارها سبب شده خریداران واقعی نتوانند خودروهای گران بخرند و خرید را به تعویق بیندازند.
بلاتکلیفی در تعرفه‌های واردات و سیاست‌گذاری‌ها نیز باعث کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان و کاهش تمایل به خرید شده است.
رکود و کاهش اختلاف قیمت باعث شده جهش‌های قیمتی کمتر رخ دهد و قیمت‌ها به واقعیت نزدیک‌تر شوند. این موضوع می‌تواند برای مصرف‌کنندگان واقعی مثبت باشد و فرصت خرید با قیمت معقول‌تر فراهم کند.
قبلاً خریداران از تفاوت قیمت کارخانه و بازار سود قابل توجهی می‌بردند، اما با کاهش شکاف قیمتی، شرکت در طرح‌های فروش خودروسازان دیگر اقتصادی نیست و حتی ممکن است ضرر مالی به همراه داشته باشد.
آمارها نشان می‌دهد خودروهای شاخصی مانند شاهین G و چانگان CS۳۵ با اختلاف حدود ۴۰ درصد همچنان فاصله دارند اما درصد تفاوت در بسیاری از محصولات مهم به زیر ۲۰ درصد رسیده است. به‌عنوان مثال خودروهای دنا پلاس MT۶ و ساینا S با اختلاف حدود ۸ تا ۱۶ درصد به تعادل قیمتی نزدیک‌تر شده‌اند.
