دشمن در شمال، آتش‌بس در جنوب
آتش‌بس در غوطه شرقی دمشق، توافق ادلب در شمال غرب سوریه و نبرد حزب‌الله در عرسال در نزدیکی مرزهای جنوب غربی سوریه؛ گزارشی کوتاه از تحولات سرزمین شام در این روزهاست.
این مساله نشان می‌دهد همه جریانهای نظامی موجود در این کشور تلاش می‌کنند قدرت خود را در روزهایی که امید می‌رود روزهای پایانی بحران سوریه باشد تثبیت کنند. در تحول غیر منتظره‌ای در سوریه گزارش‌های غیررسمی نیز حکایت از تصمیم امریکا برای پایان دادن به برنامه اطلاعاتی واشنگتن در حمایت از معارضان سوریه دارد که به معنای قطع حمایت‌های تسلیحاتی و اطلاعاتی از معارضان مسلح سوری خواهد بود.
توافق ادلب
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، بعد از چند روز درگیری خونین، احرارالشام و هیات تحریرالشام روز جمعه گذشته توافق کردند تا درگیری‌هایی که میان شان جریان دارد را متوقف کنند. بر اساس این توافق آتش‌بس در بخش‌هایی از ادلب برقرار و عناصر دو طرف از گذرگاه باب الهوی در مرز ترکیه خارج شده و اداره این گذرگاه را به بخش‌های غیرنظامی واگذار خواهند کرد. ادیب علیوی، تحلیلگر و کارشناس نظامی به پایگاه العربی ٢١ در این باره گفته که درگیری گروه‌های معارض مسلح سوری با یکدیگر علاوه بر دلایل آشکار و مشخص، دلایل پنهان و مبهمی هم دارد. یکی از دلایل آشکار شکل‌گیری این درگیری‌ها میان جریانهای نظامی معارض دولت سوریه تلاش برای به دست گرفتن کنترل بخش‌های بیشتری از خاک ادلب مانند گذرگاه باب الهوی و به دست گرفتن کنترل انبارهای سلاح در منطقه بود. اما احمد ابوعلی، محقق علوم سیاسی و روابط بین‌الملل معتقد است که دلیل اصلی درگیری‌های معارضان مسلح سوری بی‌اعتمادی میان این گروه‌ها به ویژه بعد از گفت‌وگوهای آستانه و ژنو است و نقطه اختلاف از اینجا شروع شد که احرارالشام با وجود اینکه در گفت‌وگوها حضور پیدا نکرده بود اما با ساز و کار گروه‌های شرکت‌کننده در این گفت‌وگوها موافق بود. به گفته این تحلیلگر وقتی قرار شد همه گروه‌های معارض سوری در یک بدنه واحد تغییر شکل بدهند و متحد شوند، احرارالشام یکی از جریان‌هایی بود که از سوی تحریرالشام به عدم همکاری و جلوگیری از اجرای این طرح متهم شد و معارضان مسلح این مساله را یکی از عوامل اصلی پیشروی‌های اخیر ارتش سوریه می‌دانند. یک نکته دیگر نزدیکی ترکیه به احرار الشام است و با توجه به اینکه ارتش ترکیه هر لحظه ممکن است دست به تحرک نظامی در خاک سوریه بزند و این مساله معادله جدیدی در بحران سوریه ایجاد خواهد کرد که تحریرالشام از آن نگران است. اما یکی از دلایل پنهان این ماجرا این است که هیات تحریرالشام می‌خواهد دامنه نفوذ خود را بر همه بخش‌های این منطقه از جنوب حلب تا شمال حماه بسط دهد و گروه‌های مسلح این منطقه را تحت فرمان خود داشته باشد و وضعیتی ایجاد کند تا همه جریانهای مسلح معارض تحت یک اسم و عنوان واحد اعلام موجودیت کنند تا جامعه جهانی نتواند آنها را نادیده گرفته، به آنها حمله کند یا اینکه عنوان تروریستی به آنها بدهد. به این ترتیب همه جریانهای معارض سوری اعم از گروه‌های موسوم به میانه‌رو و گروه‌های افراطی تحت رهبری واحدی قرار بگیرند تا به این ترتیب اگر خطری برای هدف قرار دادن آنها به صورت جداگانه باشد این خطر کاملا از بین برود.
عملیات حزب‌الله در عرسال
از سوی دیگر نیروهای حزب‌الله لبنان عملیاتی در همکاری با نیروهای ارتش لبنان برای پاکسازی مناطق دشتی عرسال از حضور گروهک تروریستی جبهه النصره را آغاز کرده است که در این عملیات تاکنون ده‌ها تروریست کشته شده و حزب‌الله موفق شده پیشروی‌های قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. روزنامه الشرق الاوسط اما این عملیات را با توافق امریکا و روسیه در خصوص سوریه بدون ارتباط نمی‌داند و احتمال داده در جریان توافق‌های امریکا و روسیه به حزب‌الله و ایران اجازه داده شده باشد تا وجود خود را در مناطق دو طرف دشت‌های عرسال در خاک سوریه و لبنان تثبیت کنند در حالی که به صورت تدریجی از درعا خارج می‌شوند.
آتش‌بس در غوطه شرقی
وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که توافقی برای ایجاد منطقه کاهش تنش در غوطه شرقی دمشق و توقف درگیری‌های نظامی حاصل شده است، بعد از آن فرماندهی نیروهای مسلح سوریه نیز این توافق را تایید کرد و یادآور شد که در صورت نقض آتش‌بس حق پاسخگویی را برای خود محفوظ نگه می‌دارد. روسیه اما اعلام کرد که بر اساس این توافق قرار شده ساز و کار مشخص کردن مرزهای مناطق کاهش تنش، ورود کاروان‌های کمک‌های انسانی و استقرار نیروهای ناظر بر آتش‌بس نیز تعیین شود. یک پایگاه خبری اردنی متنی از بندهای این توافق را منتشر کرده که بر اساس آن این توافق روز پنجشنبه گذشته ٢٠ جولای در قاهره به امضا رسیده است، همه جریان‌ها و گروه‌های درگیر باید به آتش‌بس احترام بگذارند، نیروهای وابسته به ارتش سوریه یا نیروهای همپیمان با آن وارد غوطه شرقی دمشق نمی‌شوند، گذرگاه الوافدین برای ورود کمک‌های بشردوستانه، کالاهای تجاری مورد نیاز و رفت و آمد شهروندان سوری بازگشایی می‌شود و پلیس نظامی روسیه در بخش‌هایی از غوطه شرقی برای نظارت بر اجرای روند آتش‌بس مستقر می‌شوند.
مصر به دنبال نقشی در سوریه
اما نکته جدید در این میان واگذاری میزبانی مذاکرات این توافق به قاهره است در حالی که قاعدتا باید این توافق از مسیر آستانه یا ژنو عبور می‌کرد. از طرف دیگر محمد علوش، سرکرده گروهک جیش‌الاسلام نیز بارها تاکید و پافشاری کرده که باید ناظرانی مصری برای نظارت بر روند اجرای آتش‌بس به این منطقه اعزام شوند. الشرق الاوسط نوشته قاهره که همیشه تلاش کرده بود در موضوع به خصوص بحران سوریه بی‌طرف باشد و در عین حال همکاری اطلاعاتی با دولت سوریه را قطع نکرده و سفارت قاهره به کار خود در دمشق ادامه داده بود، اخیرا تلاش کرده نقش بیشتری در سوریه داشته باشد و شاید به نوعی می‌خواهد نقش گم شده کشورهای عربی را بعد از پر رنگ شدن حضور ایران و ترکیه در پرونده سوریه بازیابی کند. این روزنامه نوشته بدون شک پایداری آتش‌بس در غوطه دمشق و آغاز ارسال کمک‌های انسانی به این منطقه مسیر را برای بررسی پیشنهاد علوش باز خواهد کرد تا ناظران مصری به خطوط تماس و ارتباطی میان نیروهای ارتش سوریه و معارضان سوری اعزام شوند. در حالی که بحث‌ها درباره حضور مصر در سوریه بالا گرفته باید به این نکته توجه کرد که مصر اخیرا بعد از دوره‌ای از فراز و فرود در برابر ریاض و ابوظبی تسلیم شده و به همپیمان اصلی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است. قطعا عربستان و امارات علاقه دارند نقش پنهان خود در سوریه را آشکار‌تر کرده و فقط به حضور امریکا در خاک سوریه اکتفا نکنند و اگر شرایط میدانی حکم کرد، نیرویی نظامی در میدان مبارزه داشته باشند تا بتوانند فشارهای خود را در پرونده سوریه علیه ایران، حزب‌الله و احیانا روسیه اعمال کنند. از طرف دیگر پیشنهاد حضور مصر در خاک سوریه تحت عنوان ناظر آتش‌بس، با چالش ترکیه به عنوان یکی از بازیگران اصلی بحران سوریه مواجه است. ترکیه اخیرا به دلیل اینکه امریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه در نبرد الرقه استفاده کرده از واشنگتن گله‌مند شده است زیرا ترکیه برخی از اعضای این گروه را تروریست می‌داند و از تثبیت قدرت آنها در شمال سوریه و خطری که در بخش‌های جنوبی برای ترکیه ایجاد خواهند کرد نگران است. از سوی دیگر ترکیه یکی از کشورهای تضمین‌کننده آتش‌بس در سوریه در چارچوب گفت‌وگوهای آستانه است و با توجه به روابط تیره و تار آنکارا و قاهره، احتمال دارد این کشور که خود می‌تواند ادعای نظارت بر بخش‌هایی از خاک سوریه برای اجرای آتش‌بس را داشته باشد، با حضور نظامی مصر در این میان مخالفت کند.
