نفوذ چین در اقتصاد شرق آفریقا/ اقتصاد تانزانیا با حضور چین متحول شد

به گزارش اقتصاد آنلاین، نشریه مادرن دیپلماسی در گزارشی به نقش کلیدی چین در اقتصاد نوین تانزانیا پرداخته است. این نشریه در گزارش خود آورده است: در دهه‌های اخیر، همکاری میان جمهوری متحد تانزانیا و جمهوری خلق چین به‌طرز چشمگیری تقویت شده است. از طریق توافق‌نامه‌های تجاری، کمک‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری مستقیم، چین به یکی از بازیگران اصلی توسعه زیرساخت‌های تانزانیا تبدیل شده است. این همکاری در قالب اجرای پروژه‌های راهبردی بزرگی نمود یافته که هدف آنها سوق‌دادن تانزانیا به‌سوی اقتصادی مدرن است.

بهبود زیرساخت‌ها به یکی از عوامل کلیدی جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، ایجاد اشتغال برای مردم تانزانیا و انتقال فناوری از چین تبدیل شده است. این مقاله به‌طور جامع تحلیل می‌کند که چگونه پروژه‌های چینی در بنیان‌گذاری اقتصادی نوین در تانزانیا نقش ایفا می‌کنند.

پروژه‌های زیرساختی دگرگون‌ساز با محوریت چین

یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های چینی در تانزانیا، ساخت راه‌آهن با خط عریض (SGR) است. فاز‌های پنجم (ایساکا–موانزا) و ششم (تابورا–کیگوما) توسط شرکت ساخت‌وساز مهندسی عمران چین (CCECC) و شرکت ساخت‌وساز راه‌آهن چین (CRCC) در حال اجراست. این خط آهن قصد دارد تانزانیا را به کشور‌های همسایه از جمله بوروندی، رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو متصل کند و موقعیت این کشور را به‌عنوان مرکز تجارت شرق آفریقا تثبیت نماید. افزون بر ارتقای تجارت، پروژه SGR هزاران شغل موقت برای تانزانیایی‌ها در حوزه‌های ساخت‌وساز، مهندسی و خدمات ایجاد کرده است.

پروژه کلیدی دیگر، کارخانه شیشه شناور سفایر در منطقه مکورانگا در ساحل تانزانیاست که در سال ۲۰۲۳ توسط سرمایه‌گذاران چینی راه‌اندازی شد. این کارخانه شیشه‌های مدرن را برای مصارف داخلی و صادرات به کشور‌های همسایه تولید می‌کند و بیش از ۱۰۰۰ شغل مستقیم برای تانزانیایی‌ها فراهم آورده است. همچنین نیاز به واردات شیشه را کاهش داده و به رشد بخش‌های ساخت‌وساز و صنعت کمک می‌کند.

توسعه ورزش، انرژی و گردشگری با سرمایه چینی

در حوزه ورزش، چین از طریق شرکت CRCEG در حال ساخت ورزشگاه سمیه سولوحو حسن در آروشا است. این پروژه بخشی از آمادگی‌های تانزانیا برای میزبانی جام ملت‌های آفریقا ۲۰۲۷ محسوب می‌شود. فراتر از توسعه ورزشی، این پروژه موجب ایجاد اشتغال شده و زیرساخت‌های تفریحی، گردشگری و ورزشی کشور را متحول می‌سازد.

در بخش انرژی، گروه ژژوبا چین با همکاری شرکت برق ملی تانزانیا (TANESCO)، پروژه برق‌آبی رومکالی را در منطقه نجامبه اجرا می‌کند. این پروژه انتظار می‌رود ۲۲۲ مگاوات برق تولید کرده و سالانه بیش از ۲۴۰۰ گیگاوات‌ساعت به شبکه ملی تزریق کند. انرژی پایدار به تقویت سرمایه‌گذاری صنعتی و افزایش تولید داخلی کمک خواهد کرد.

جذب سرمایه‌گذاری و رشد اشتغال با بهبود زیرساخت

یکی از مهم‌ترین مزایای پروژه‌های چینی، بهبود زیرساخت‌هاست که اکنون سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند. پروژه‌هایی همچون SGR، بندر دارالسلام و نیروگاه رومکالی حمل‌ونقل، توزیع کالا و تأمین انرژی را تسهیل می‌کنند و در نتیجه هزینه‌های تجاری را کاهش می‌دهند. شرکت‌هایی از اروپا، آسیا و خاورمیانه پیشاپیش علاقه خود را برای سرمایه‌گذاری در تانزانیا در این فضای تسهیل‌شده ابراز کرده‌اند.

علاوه بر این، مناطقی همچون مکورانگا، کیباحا و مورگورو رشد سریع شهری و صنعتی را تجربه کرده‌اند. در این مناطق، شاهد افزایش جمعیت و بهبود خدمات اجتماعی، مسکن، مدارس، بیمارستان‌ها و بازار‌ها بوده‌ایم که نشانه‌هایی از توسعه شهری و بهبود سطح زندگی ساکنان هستند.

تأثیر مثبت بر اشتغال و کاهش بیکاری جوانان

از نظر اشتغال، پروژه‌های چینی به‌طور قابل‌توجهی به کاهش بیکاری، به‌ویژه در میان جوانان، کمک کرده‌اند. در طول دوره ساخت‌وساز، مشاغل موقتی زیادی برای تکنسین‌ها، کارگران و متخصصان ایجاد شده است. پس از پایان ساخت، فرصت‌های شغلی دائمی در کارخانه‌ها، حوزه‌های اداری، حمل‌ونقل و خدمات فراهم می‌شود.

آموزش نیروی کار بومی

همکاری میان چین و تانزانیا همچنین به انتقال فناوری از طریق آموزش حین کار منجر شده است. بسیاری از شرکت‌های چینی متخصصانی را به تانزانیا اعزام می‌کنند که وظیفه آموزش نیروی کار محلی را بر عهده دارند؛ نتیجه این روند، پرورش نیروی انسانی ماهر و بومی در صنایع مختلف است.

علاوه بر آن، دولت چین بورسیه‌هایی را برای دانشجویان تانزانیایی فراهم کرده است تا در رشته‌هایی همچون مهندسی، فناوری، بازرگانی و کشاورزی در چین تحصیل کنند. این بورسیه‌ها بخشی از استراتژی توسعه ظرفیت انسانی در چارچوب مشارکت بلندمدت دو کشور محسوب می‌شود.

تحول کشاورزی و رونق صنایع وابسته به همکاری چین

در مسیر ساخت اقتصاد مدرن، کشاورزی همچنان یک رکن اساسی است که از طریق همکاری چین و تانزانیا شتابی دوباره یافته است. این تحولات نه‌تنها در افزایش تولیدات کشاورزی نمود یافته‌اند، بلکه شاهد گذار این بخش از کشاورزی معیشتی سنتی به فعالیتی اقتصادی، شغلی و تأمین‌کننده مواد اولیه صنعتی هستیم.

چین در مدرن‌سازی کشاورزی تانزانیا در چندین حوزه نقش مهمی ایفا کرده است. نخست از طریق پروژه‌های تحقیقاتی کشاورزی که طی آنها، کارشناسان دو کشور با همکاری یکدیگر به توسعه بذر‌های اصلاح‌شده، روش‌های نوین کاشت و تکنیک‌هایی برای افزایش بهره‌وری کشاورزان خُرد پرداخته‌اند. هدف این مطالعات، دستیابی به بازدهی بالا در عین حفاظت از محیط‌زیست بوده است.

ساخت سد‌های آبیاری و واردات ماشین‌آلات کشاورزی از چین

در گام دوم، چین از ساخت سد‌های آبیاری در مناطق خشک یا دارای بارندگی نامنظم حمایت کرده است. این سد‌ها به کشاورزان امکان داده‌اند تا به تولید سالانه و مستمر روی آورند و وابستگی خود به فصول بارندگی را کاهش دهند. در مناطقی مانند مورگورو، مبیا و کیلومبرو، کشاورزان اکنون می‌توانند دو یا چند بار در سال محصول برداشت کنند که این موضوع امنیت غذایی و کشاورزی تجاری را تقویت کرده است.

در گام سوم، واردات ماشین‌آلات مدرن کشاورزی از چین—مانند تراکتور، بذرکار و کمباین—به‌طور قابل‌توجهی بهره‌وری را افزایش داده است، به‌ویژه برای کشاورزان متوسط و تعاونی‌های کشاورزی. این فناوری‌ها نیروی کار و زمان موردنیاز را کاهش داده و در عوض، بازدهی هر هکتار را به‌شدت افزایش داده‌اند.

نقش‌آفرینی کشاورزان در زنجیره ارزش افزوده

علاوه بر این، این اصلاحات کشاورزی به کشاورزان خُرد امکان داده است تا به‌عنوان بازیگرانی فعال در عرصه کشاورزی تجاری وارد عمل شوند. محصولاتی مانند برنج، ذرت، نیشکر، میوه و سبزیجات اکنون نه‌تنها در بازار‌ها بلکه به کارخانه‌های محلی برای فرآوری نیز فروخته می‌شوند. این فرآوری، ارزش افزوده ایجاد کرده، درآمد کشاورزان را افزایش داده و جایگاه آنها را در زنجیره تولید تقویت کرده است.

در مجموع، از طریق همکاری چین و تانزانیا، کشاورزی دیگر صرفاً به‌عنوان یک فعالیت سنتی روستایی تلقی نمی‌شود، بلکه به‌عنوان بخشی راهبردی از اقتصاد صنعتی‌شده، عامل افزایش اشتغال و بهبود معیشت مردم شناخته می‌شود.

الزامات پایداری در مسیر توسعه

به‌طور کلی، پروژه‌های چینی در تانزانیا به محرک اصلی ساخت اقتصادی مدرن تبدیل شده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها به بهبود زیرساخت‌ها، توسعه شهرها، افزایش اشتغال و انتقال فناوری کمک کرده‌اند و همه این عوامل، پایه‌ای مستحکم برای تحقق چشم‌انداز صنعتی شدن تانزانیا فراهم آورده‌اند.

با این حال، برای آن‌که این پروژه‌ها نتایجی پایدار به همراه داشته باشند، تداوم مشارکت دوجانبه باید اولویت‌های مردم تانزانیا را در نظر بگیرد؛ از جمله عدالت در استخدام، حفاظت از محیط‌زیست و ارتقای ظرفیت‌های بومی برای نسل‌های آینده. تانزانیا در صورت مدیریت هوشمندانه شرایط سرمایه‌گذاری و تمرکز بر توانمندسازی داخلی، می‌تواند از این همکاری راهبردی بیش از پیش بهره‌مند شود.