رونمایی از اختلاف‌ها در کاخ سفید با برجام
پایبندی ایران به برجام در حالی از سوی تیلرسون اعلام شد که دونالد ترامپ تنها ٩٠ روز دیگر به مشاورانش فرصت داد.
دوشنبه‌ای طولانی برای توافق هسته‌ای در نیویورک و صبح سه‌شنبه‌ای در ایران که رسانه‌ها تیتر زدند: امریکا پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید و توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای را تمدید کرد. برجام در پایان تازه‌ترین دور٩٠ روزه هم به سلامت از سد دولت جدید امریکا عبور کرد. با این همه هنوز سال ٢٠١٧ است و از عمر برجام دو سال و چند روز گذشته است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، درحالی که براساس قانون تعیین شده، ساعت ٢٤ روز دوشنبه آخرین مهلت رکس تیلرسون، وزیر خارجه دولت ترامپ برای تایید پایبندی ایران به برجام بود و تمام پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که ترامپ در چارچوب توافق باقی می‌ماند اما رییس‌جمهور امریکا ترجیح داد این‌بار نیز عالم سیاست را با صحنه تئاتر اشتباه بگیرد و به بازی با توافق هسته‌ای و صبر جامعه جهانی تا آخرین دقیقه‌های ضرب الاجل ادامه دهد. رسانه‌هایی چون نیویورک تایمز، واشنگتن پست و وال استریت ژورنال از بعداز ظهر روز دوشنبه به نقل از «شان اسپایسر» سخنگوی کاخ سفید اعلام کردند که برجام از نظر رییس‌جمهور امریکا توافق بدی است اما این وزارت امور خارجه است که تا دقایقی دیگر بیانیه‌ای در مورد پایبندی یا عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را اعلام خواهد کرد. این دقایق دیگر تا ساعت ٢٣ شامگاه دوشنبه به وقت محلی در امریکا ادامه پیدا کرد؛ تطویل زمانی که همه خبرنگاران و ناظران مسائل ایران در رسانه‌های بین‌المللی را نگران کرد. کنجکاوی برای درک علت این تطویل زمانی هم به این خبر موکول شد که ترامپ تنها پس از روزها و ساعت‌ها بحث و جدل با برخی از مشاوران عالیرتبه در حوزه امنیت ملی و رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا راضی به تحویل داده شدن نامه تیلرسون به کنگره شد. رسانه‌های امریکایی برای این خبر از پشت پرده مذاکرات در کاخ سفید در شامگاه دوشنبه هیچ منبعی نداشتند جز دو تا سه دیپلمات نزدیک به دولت که با شرط عدم افشای نام‌های خود این خبر را به بیرون درز داده بودند. دوشنبه به وقت امریکا دومین باری بود که رکس تیلرسون باید در مورد پایبندی ایران به توافق هسته‌ای به کنگره نامه می‌داد و این در حالی است که فارغ از دالان‌هایی که این نامه طی می‌کند تا به کنگره برسد، نفس ارسال این نامه از سوی وزیر خارجه حاضر در دولت گویای این است که ترامپ با وجود همه وعده‌های انتخاباتی و غر و لندهای پس از حضور در کاخ سفید در مورد توافق هسته‌ای، به آن تن داده و درست در بزنگاه‌های مشخص شده با یک امضا یا یک دستور حیات بقای امریکا در برجام را تضمین می‌کند. طنز ماجرا اینجاست که دونالد ترامپ به اندازه‌ای در شش ماه گذشته برخوردهای غیرمنطقی و رفتارهای ضد و نقیض داشته است که در نخستین دقیقه‌های انتشار خبرهای درز پیدا کرده از نشست ترامپ با وزرای خارجه و دفاع و همچنین برخی از مشاوران شورای امنیت ملی، رسانه‌های امریکایی با ناباوری با این مساله برخورد کردند و این اقدام‌های رییس‌جمهور نشسته در کاخ سفید را مانورهایی نمایشی برای نشان دادن بی‌میلی به برجام و توافق با ایران به منظور خروج از بار انتقادها از عدم وفای به عهد ترامپ به شعارهای انتخاباتی‌اش دانستند. برخی از رسانه‌ها تیتر زدند که رییس‌جمهور امریکا با بی‌میلی و تهدید به اینکه باقی ماندن در توافق هسته‌ای همیشگی و دایمی نخواهد بود، پایبندی ایران به برجام را تایید و اعلام کرد که اجرای تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران معلق باقی می‌ماند.
تایید پایبندی و تمدید توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای با چاشنی تهدید و تحریم. همان سیاستی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در خاک امریکا از آن با عنوان عدم اجرای همراه با حسن نیت توافق هسته‌ای یاد می‌کند. در رسانه‌های غیرامریکایی جمله حایز اهمیت برای اخبار روز دوشنبه، ماندن امریکا در برجام بود اما دولت ترامپ تمایل داشت مساله امضای با اکراه و تشدید تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران به بهانه فعالیت‌های منطقه‌ای و آزمایش‌های موشکی را پررنگ کند. مقام‌های متفاوت در دولت ترامپ اعلام کردند که واشنگتن به دنبال اجرای همراه با سختگیری توافق هسته‌ای است و همزمان هم وسعت بیشتری به لیست تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران می‌بخشد و البته که با شرکای اروپایی برای تشدید فشار بر ایران رایزنی خواهد کرد. نکته آخر همان رسالتی است که رییس‌جمهور جدید امریکا برای خود در مواجهه با ایران انتخاب کرده و در حاشیه نشست گروه ٢٠ در بروکسل نیز اجرای آن را آغاز کرده بود. اقدامی که وزیرخارجه ایران می‌گوید نه فقط ناقض روح که زیرپا گذاشتن متن صریح برجام است. براساس سناریویی که برخی از منابع آگاه در اختیار رسانه‌هایی چون نیویورک‌تایمز قرار داده‌اند جدل میان رییس‌جمهور و برخی از مشاوران و اعضای کابینه‌اش در مورد توافق هسته‌ای از چندهفته پیش آغاز شده بود. نیویورک تایمز در این مورد می‌نویسد: جنجالی‌ترین جلسه در این مورد به چهارشنبه گذشته بازمی‌گردد. اصلی‌ترین مشاوران ترامپ در حوزه امنیت ملی، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه، جیم متیس وزیر دفاع و ژنرال مک مستر، ژنرال جوزف دانفورد و برخی از چهره‌های بانفوذ دیگر کابینه نیز در این جلسه حضور داشتند. در این جلسه ٥٥ دقیقه‌ای دونالد ترامپ به صراحت و بارها اعلام می‌کند که تمایلی به باقی ماندن امریکا در این توافق هسته‌ای ندارد. این اخبار در مورد جدل‌های چند روز گذشته کاخ سفید با برخی از اعضای کابینه در حالی منتشر شده است که دونالد ترامپ در ماه‌های آوریل و مه نیز زمانی که باید تایید پایبندی ایران به برجام را اعلام و همچنین توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای را نیز علنی می‌کرد اعلام کرد که تمایلی به این مساله ندارد و آن را با چاشنی تحریم‌های بیشتر و تهدید ایران به بازنگری کلی سیاست‌های واشنگتن در قبال تهران همراه کرد. برخی از دیپلمات‌های امریکایی می‌گویند که ترامپ دایما تکرار می‌کند که با شعارهایی مبنی بر عدم باقی ماندن در توافق هسته‌ای به میدان آمده و تمایلی برای اجرای برجام ندارد. با اینهمه به گزارش نیویورک تایمز هفته گذشته اعضای امنیتی کابینه او به همراه رکس تیلرسون به وی گوشزد کرده‌اند که به زمان بیشتری برای گفت‌وگو با متحدان امریکا در سطح بین‌المللی و همچنین رایزنی با کنگره در مورد اعلام سیاست‌های کلان واشنگتن در قبال تهران که توافق هسته‌ای را نیز در خود جا داده، نیاز دارند. زمانی که هفته گذشته دونالد ترامپ از سفر فرانسه بازمی‌گردد و آخر هفته را هم در نیوجرسی می‌گذراند، اعضای تیم وی از مدت زمان عدم حضور وی در واشنگتن استفاده می‌کنند و پایه‌های طرح و استراتژی‌ای را می‌ریزند که امیدوار بودند وی را متقاعد کند و در نهایت هم منجر به ارسال نامه تایید پایبندی ایران به کنگره در ساعات ابتدایی روز دوشنبه شود. با این وجود در حالی که وزارت امور خارجه به متحدان اروپایی و منطقه‌ای امریکا در سکوت خبری اطلاع داده بود که برجام از این دوره ٩٠ روزه هم سر سلامت بیرون خواهد آورد اما زمانی که صبح روز دوشنبه در جلسه‌ای خلاصه‌ای از طرح تهیه شده برای ایران را می‌شنود، مخالفت خود را اعلام می‌کند. جر و بحث‌ها در این مورد که از صبح روز دوشنبه آغاز شده بود به شامگاه این روز کشیده می‌شود و در نهایت هم در جلسه‌ای دو نفره میان تیلرسون و ترامپ است که رییس‌جمهور خواهان تشدید فشارها بر ایران می‌شود و تیلرسون دایما اصرار بر منفعت امریکا در باقی ماندن در توافق در مقطع فعلی می‌کند. براساس گزارش نیویورک‌تایمز، به دنبال بالا گرفتن اختلاف‌ها و بحث‌ها در کاخ سفید جلسه با خبرنگاران که قرار بود غیرخبری باشد به تعویق می‌افتد و سخنگوی کاخ سفید ماموریت پیدا می‌کند در جلسه‌ای با خبرنگاران که البته دوربین هم به داخل راه پیدا نکرده اعلام کند که بیانیه وزارت امور خارجه در این باره به زودی اعلام خواهد شد. این جلسه در حالی میان سخنگو و خبرنگاران در جریان بوده که آن سوی دیوارها تیم امنیتی و البته وزیر امور خارجه سعی در قانع کردن ترامپ داشته است. در نهایت در زمانی که تنها چند ساعت به پایان ضرب‌الاجل زمانی باقی مانده بود، ترامپ موافقت خود را اعلام می‌کند و به همه اعضای امنیتی، دفاعی و تیلرسون اعلام می‌کند که یک فرصت دیگر دارند تا نتیجه بازبینی سیاست‌های امریکا در قبال ایران را اعلام کنند. پس از چراغ سبز ترامپ، وزارت امور خارجه به سرعت دست به کار می‌شود و متن نامه برای ارسال به کنگره را آماده می‌کند. براساس توافقی که ترامپ با مشاورانش و همچنین وزارت امور خارجه کرده است، امریکا با وجود تایید پایبندی ایران و همچنین تمدید توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای اما می‌تواند ایران را به دلیل فعالیت‌های موشکی، آنچه حمایت از تروریسم خوانده می‌شود، تنبیه کند. البته این تنبیه نمی‌تواند شامل بازگرداندن یا اعمال دوباره تحریم‌هایی شود که بر اساس مذاکرات هسته‌ای برداشته شده‌اند. ایران نیز در آن سوی میدان می‌تواند به کمیسیون مشترک مراجعه و ادعا کند که امریکا نقض فاحش برجام انجام داده است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز روز دوشنبه در مصاحبه‌ای با نشنال اینترست در پاسخ به این سوال که ایران در صورت نقض برجام از سوی امریکا چه خواهد کرد؟ گفت: ما مسیری را انتخاب می‌کنیم که در درون توافق هسته‌ای مجاز به حساب می‌آید، موارد نقض را به کمیسیون مشترک برده و در این کمیسیون اطمینان حاصل خواهیم کرد که کم‌کاری‌های امریکا اصلاح می‌شوند. در صورتی که موارد تخلفات به نقض اساسی برسند، یا چیزی که طبق مفاد توافق هسته‌ای، عدم عمل با حسن نیت دانسته می‌شوند، ایران گزینه‌های دیگری از جمله خروج از توافق در دسترس دارد.
برخی از رسانه‌های امریکایی در چند ساعت گذشته به نقل از مقام‌های وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرده‌اند که امریکا نام ٧ نهاد دولتی و ٥ فرد جدید را هم به لیست تحریمی گذشته ایران اضافه خواهد کرد. براساس این گزارش‌ها، ایران یکی از خطرناک‌ترین تهدیدها برای امنیت ملی امریکا است و فعالیت‌های این کشور در حوزه موشک‌های بالستیک، آنچه حمایت از تروریست خوانده می‌شود، همراهی با دولت بشار اسد در سوریه، مخالفت با رژیم اسراییل و همچنین حمله‌های سایبری به اسراییل، امریکا و متحدان امریکا در منطقه در زمره این تهدیدها است. این ادعاها در حالی از سوی امریکایی‌ها مطرح می‌شود که در بسیاری از این موارد ایران خود قربانی اقدام‌های اسراییل و امریکا بوده که تنها یک مورد از آن شهادت دانشمندان هسته‌ای ایران است. وزارت خزانه داری امریکا مساله بازداشت ایرانی‌های دو تابعیتی را نیز در زمره رفتارهای تهدید‌انگیز ایران قرار داده است. تهدیدهای ایران توسط امریکا در حالی ادامه دارد که اروپایی‌ها به همراه روسیه و چین بارها و بارها اعلام کرده‌اند که توافق هسته‌ای تنها برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و برداشته شدن تحریم‌های هسته‌ای این کشور بوده و نباید آن را به دیگر اختلاف‌ها با ایران تعمیم داد یا حیات آنها را با بیان این اختلاف‌ها تهدید کرد. درحالی که در داخل دولت ترامپ چهره‌هایی هستند که اعتقاد به بازبینی برجام یا اعمال اصلاحاتی در آن با مذاکره مجدد دارند، سایر اعضای این توافق می‌گویند که چنین سناریویی به هیچ‌وجه ممکن نیست. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه نیز هفته گذشته در گفت‌وگویی با روزنامه اعتماد تصریح کرد که ما به واشنگتن در عالی‌ترین سطح اعلام کرده‌ایم که توافق هسته‌ای قابل مذاکره مجدد یا اصلاح نیست. برخی دولتمردان امریکایی در حالی می‌گویند به دنبال متقاعد کردن اروپا به تشدید فشارها بر ایران هستند که براساس آخرین نظرسنجی‌های انجام گرفته، توافق هسته‌ای در سطح بین‌المللی از درصد حمایت بسیار بالایی برخوردار است.
نیویورک تایمز در بخش دیگری از گزارش خود می‌نویسد: درحالی که ترامپ تلاش می‌کند هربار تعهد امریکا به اجرای بندهای فنی و اولیه برجام را با غرولندهایی همراه کند تا بدین وسیله هواداران خود را متقاعد به این مساله کند که به وعده‌های انتخاباتی خود پایبند است اما به نظر نمی‌رسد که تندروهایی مانند جان بولتون، نماینده سابق امریکا در سازمان ملل از این ژست‌های رییس‌جمهور امریکا راضی شوند. در سطح منطقه‌ای نیز اسراییل به‌شدت از اینکه ترامپ به برجام پایبند مانده خشمگین است و به عنوان نمونه برای نشان دادن ناراحتی خود از عدم سختگیری ترامپ بر ایران نخست‌وزیر این رژیم اعلام می‌کند که ما توافق آتش‌بس میان روسیه و امریکا را در هامبورگ قبول نداریم چرا که به تثبیت حضور نظامی ایران در جنوب سوریه منتهی می‌شود.
تایید پایبندی ایران به برجام و به تبع آن معلق ماندن اجرای تحریم‌های هسته‌ای در حالی صورت گرفت که محمدجواد ظریف چند روز گذشته را در نیویورک گذرانده اما هنوز با همتای امریکایی خود رکس تیلرسون دیداری نداشته است. این اتفاق در حالی رخ داده که در ٤ سال گذشته هربار ظریف به نیویورک سفر کرده بود دیداری با جان کری، وزیر خارجه سابق امریکا در حوزه هسته‌ای داشته است. عدم دیدار ظریف و تیلرسون در شش ماه گذشته و به خصوص در چند روز گذشته در نیویورک از سوی بسیاری از تحلیلگران مسائل ایران و امریکا به یک خطر تشبیه شده است. نبود کانال ارتباطی میان تهران و واشنگتن در حالی که برجام از سوی تندروها در امریکا تهدید می‌شود می‌تواند برای این توافق خطرناک باشد. درحالی که محمد جواد ظریف در گفت‌وگوی خود با نشنال اینترست به گزینه خروج ایران از برجام در صورت نقض فاحش توافق از سوی امریکا اشاره کرده است رسانه‌ای مانند نیویورک‌تایمز ادعا می‌کند که این مساله دقیقا همان آرزوی ترامپ است. رییس‌جمهور امریکا به دنبال سختگیری بر ایران تا اندازه‌ای است که در نهایت تهران خروج از توافق را اعلام کند و در بازی تقسیم تقصیر نیز گناهی متوجه امریکا نشود.
