وردپرس در ایران، ترکیب سلطه عددی و واقعیت‌های پنهان

اقتصادآنلاین، مهرین نظری: وردپرس همچنان محبوب‌ترین سیستم مدیریت محتوا در ایران است. ابزاری که با سهم بیش از ۵۹ درصدی، ستون فقرات وب‌سایت‌های ایرانی را شکل داده است. استفاده آسان، منابع آموزشی گسترده، اکوسیستم قالب و افزونه فراوان و امکان سفارشی‌سازی بالا، دلایلی هستند که وردپرس را به انتخاب نخست بسیاری از کسب‌وکار‌های نوپا، فریلنسر‌ها و حتی سازمان‌های دولتی بدل کرده است. با این حال، گزارشی که از وضعیت وردپرس ایران در سال ۱۴۰۴ منتشر شده، نشان می‌دهد سلطه این ابزار در ایران همراه با چالش‌هایی است که اگر به آنها توجه نشود، می‌تواند این موقعیت را تضعیف کند.

تسلط آماری فراتر از میانگین جهانی

بر اساس نمودار زیر، ۵۹.۲ درصد از کل وب‌سایت‌های فعال ایرانی با وردپرس ساخته شده‌اند. این سهم، فراتر از میانگین جهانی ۴۳ درصدی وردپرس است. این آمار از آن جهت قابل‌توجه است که نشان می‌دهد کاربران ایرانی بیش از سایر کشور‌ها به ابزار‌های متن‌باز اعتماد کرده‌اند و ترجیح می‌دهند به‌جای وابستگی به پلتفرم‌های بسته یا خدمات خارجی، زیرساخت دیجیتال خود را روی بستری قابل کنترل‌تر بسازند.

اما در کنار این عدد مثبت، رشد سالانه استفاده از وردپرس در ایران با کندی مواجه شده و رقبای اختصاصی و سایت‌ساز‌های داخلی در حال افزایش سهم هستند. از طرف دیگر، تمرکز بالای کاربران تازه‌کار و غیرفنی روی وردپرس، این اکوسیستم را شکننده‌تر کرده است.

محدودیت‌های دسترسی و تبعات آنبررسی متن گزارش و تحلیل داده‌های مربوط به منابع افزونه‌ها نشان می‌دهد فیلترینگ wordpress.org و GitHub، بسیاری از کاربران را از دسترسی مستقیم به افزونه‌ها و قالب‌های رسمی محروم کرده است. این مشکل باعث شده حجم عظیمی از بازار به سمت منابع غیراصلی، نسخه‌های کرک‌شده یا سایت‌های واسطه هدایت شوند. نسخه‌هایی که گاهی فاقد پشتیبانی، ناقص یا ناامن هستند.

وردپرس اگرچه در ذات خود ابزار مقاومی است، اما اتکا به منابع غیررسمی می‌تواند باعث فرسایش این مقاومت شود. دستکاری کدها، نبود به‌روزرسانی امنیتی و وابستگی کاربران به دانش غیررسمی، آینده پایداری این سیستم را تهدید می‌کند.

ووکامرس، پرچمدار تجارت آنلاین

در نبود داده عددی رسمی، تحلیل رفتار بازار نشان می‌دهد که افزونه فروشگاه‌ساز ووکامرس همچنان ابزار غالب برای راه‌اندازی فروشگاه‌های اینترنتی در ایران است. این ابزار که به‌صورت افزونه‌ای رایگان و قابل توسعه روی وردپرس نصب می‌شود و توانسته بدون هزینه اولیه سنگین، هزاران فروشگاه را به مرحله عملیاتی برساند.

قابلیت اتصال به درگاه‌های پرداخت ایرانی، تنوع قالب‌ها و هماهنگی با نیاز‌های محلی، از جمله دلایلی هستند که ووکامرس را برای فروشگاه‌های کوچک تا متوسط، به گزینه‌ای جذاب بدل کرده‌اند. البته مشکلاتی مانند کندی عملکرد در ترافیک بالا یا ضعف مقیاس‌پذیری هنوز در برخی فروشگاه‌ها دیده می‌شود و نیازمند توجه توسعه‌دهندگان است.

تمرکز در تهران، شکاف فرصت در شهرستان‌ها

بررسی مارکت‌های قالب و افزونه وردپرس نشان می‌دهد که توسعه‌دهندگان تهرانی همچنان در صدر فروش قرار دارند. تیم‌هایی مانند سان‌کد، اکسترا و توسعه وردپرس نمونه‌هایی از همین تمرکز هستند. با این حال، رشد سهم توسعه‌دهندگان شهرستانی، به‌ویژه در تولید قالب‌های پرفروش (با سهم ۲۸ درصدی)، نشان‌دهنده زنده بودن بازار خارج از پایتخت است.

مشکل اصلی، نبود عدالت در توزیع فرصت‌هاست. سفارش‌های بزرگ، پروژه‌های سازمانی و دسترسی به بازار هدف حرفه‌ای همچنان در اختیار پایتخت است و شهرستان‌ها اغلب به پروژه‌های خرد یا قالب‌های آماده محدود می‌شوند.

امنیت، حلقه‌ای فراموش‌شده در زنجیره وردپرس

نمودار فروش افزونه‌ها نشان می‌دهد که افزونه‌های سئو مانند Rank Math و Yoast نسبت به ابزار‌های امنیتی مانند Wordfence، فروش بیشتری داشته‌اند. این اولویت‌گذاری، بیانگر دیدگاهی بازاری است: دیده‌شدن مقدم بر ایمن‌بودن.در اکوسیستمی که کاربران دسترسی کامل به منابع اصلی ندارند، بی‌توجهی به امنیت، ریسک جدی به‌همراه دارد. استفاده از افزونه‌های ترجمه‌شده یا کرک‌شده، در نبود ابزار‌های پایش دائمی، می‌تواند نه‌تنها به اختلال در عملکرد سایت، بلکه به نشت اطلاعات یا از دست رفتن داده‌ها منجر شود.

خلأ ساختار جامعه وردپرس ایرانگزارش سال ۱۴۰۴ به‌روشنی نشان می‌دهد که جامعه وردپرس در ایران فاقد نهاد رسمی، انجمن تخصصی یا حتی مسیر آموزشی مدون است. بیش از ۶۰ درصد کاربران برای حل مشکلات، به گروه‌های تلگرامی و پاسخ‌های تجربی متکی‌اند. این ساختار غیررسمی، اگرچه گاه کمک‌کننده است، اما در مواقع بحرانی یا اختلافات حقوقی، عملاً کارکردی ندارد.

در کشور‌های دیگر، جوامع وردپرسی در قالب انجمن‌ها، بنیاد‌ها یا کنفرانس‌های منظم فعالیت دارند. در ایران، اما این جامعه هنوز پراکنده، خاموش و بدون نقشه راه است.

وردپرس، فرصتی ملی با چالش‌های داخلی

وردپرس نه‌تنها ابزار ساخت سایت، بلکه نماد دسترسی آزاد، انعطاف‌پذیری و توان بومی‌سازی در فضای دیجیتال ایران است. اما این فرصت بزرگ، در نبود زیرساخت مناسب، فیلترینگ بی‌منطق، بی‌توجهی به امنیت و فقدان جامعه تخصصی، در معرض فرسایش است.

آنچه امروز وردپرس در ایران به آن نیاز دارد، نه فقط حمایت فنی یا مالی، بلکه سیاست‌گذاری هوشمندانه و ایجاد بستر‌هایی برای مشارکت آزاد، دسترسی عادلانه و توسعه حرفه‌ای است.