۲۰۰ساختمان بلندمرتبه در تهران روی گسل ساخته شده‌اند

 از این 980 ساختمان هم حدود 500 ساختمان طی 10 سال اخیر ساخته شده، اما مسأله اصلی اینجاست  که 25 درصد این ساختمان‌های بلندمرتبه در محدوده گسل‌های فعال پایتخت ساخته شده‌اند. به عبارتی حدود 200 ساختمان 10 طبقه تهران در نقاطی ساخته شده‌اند که در حریم گسیختگی و جنبش شدید زمین در گسل‌های فعال قرار دارند. این آمارها را مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله درحالی می‌دهد که به گفته او، 10 درصد از ساختمان‌های بلندمرتبه تهران حتی فاقد امکانات اولیه ایمنی هستند. اطلاعات آماری او هم در واقع  از جلسه کنفرانس مدیریت بحران درباره بررسی حادثه پلاسکو از زبان یکی از آتش‌نشانان استخراج شده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، دکتر زارع با بیان اینکه براساس این داده‌ها، بیش از 95 ساختمان در تهران، در معرض آسیب قرار دارند،  می‌گوید: البته این اطلاعات درحد برآوردهای اولیه است و تاکنون بررسی دقیقی در این زمینه انجام نشده، چه بسا تعداد ساختمان‌های ناایمن بلندمرتبه بسیار بیشتراز این تعداد باشد. البته منظور از این 10 درصد این است که این تعداد اساساً امکانات اولیه ندارند، چه رسد به اینکه ملاحظات ایمنی درباره آنها بررسی شده باشد.

زارع ادامه می‌دهد: این آمارها از طرفی نشان می‌دهد که ما هنوز اطلاعات اولیه در زمینه ایمنی ساختمان‌های فعال در تهران و ایران را نداریم. کما اینکه ما در محدوده استان تهران مثلاً در شهرجدید پردیس، تعداد زیادی ساختمان بلندمرتبه ساخته‌ایم  که آنها نیز دارای کمترین امکانات ایمنی هستند. بنابراین گام اول بعد از ارزیابی فنی، ایمنی همه ساختمان‌های بلند و تدقیق اطلاعات است.

به گفته وی، مسأله خطرناک دیگر، قرار گرفتن حدود 200 ساختمان روی گسل‌های فعال تهران است. او در این باره می‌گوید: البته به صورت خودکار نمی‌توان این ساختمان‌ها را ناایمن اعلام کرد، اما باید توجه کنیم که شهرسازی در حریم گسل‌های فعال، اساساً با افزایش ریسک همراه است.

اما آیا براساس قانون، ساخت بلندمرتبه‌ها روی گسل‌ها بدون هیچ مانعی انجام می‌شود؟ دکتر زارع به این سؤال این‌طور پاسخ می‌دهد: متأسفانه در ایران چنین قانون محدود‌کننده ای وجود ندارد. البته در سال 95 نقشه ای از گسل‌های فعال تهران به عنوان نقشه گسل‌های فعال توسعه کارگروه زلزله و لغزش لایه‌های زمین از سوی وزارت راه و شهرسازی مصوب شد تا در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب برسد.حسن این‌ کار اینجاست که حداقل براساس این نقشه هم اکنون می‌توان روی نحوه ساخت و ساز و حریم ایمنی گسل‌های فعال در تهران مقرراتی را تصویب و اعلام کرد. تا آنجا که می‌دانم قوانین و مقررات برای اعمال قانون، تصویب و عملیاتی نشده است، ولی گام اول به خوبی برداشته شده است.

دکترزارع ادامه می‌دهد: اما به این سؤال که چرا تا این اندازه ساختمان‌های بلند، روی گسل‌ها ساخته می‌شوند، باید به سود اقتصادی بالا اشاره کرد. این گردش مالی بالا موجب شده که رانت اقتصادی سنگینی در این نوع شهرسازی خطرناک وجود داشته باشد.از سوی دیگر شیوه کار این است که با پرداخت جریمه می‌توان از این مراحل براحتی عبور کرد. تا گردش کار چنین است، این شرایط ادامه خواهد داشت.

وی در پاسخ به این سؤال که وقوع یک زلزله در چه مقیاسی می‌تواند فاجعه ای دردناک را برای ساکنان بلندمرتبه‌های تهران رقم بزند، می‌گوید: از آنجا که بررسی موردی روی ساختمان‌های بلندمرتبه انجام نشده، نمی‌توان به این سؤال جواب دقیقی داد.اما می‌توان گفت که در زلزله‌های شدید با بزرگای  6 ریشتر، امکان جنبش زمین با آسیب‌های بزرگ به ساختمان‌های بلندمرتبه بیشتر وجود دارد.درباره ساختمان‌های بلندمرتبه باید این نکته را اضافه کرد که حتی در محدوده گسل‌های فعال امکان گسیختگی زمین و البته امکان زمین لغزش در پای دامنه‌ها را نیز باید به آسیب‌های محتمل به ساختمان‌های بلند تهران اضافه کرد.

به گفته این مدرس دانشگاه، متأسفانه نقشه همه ساختمان‌های بلند و قدیمی تهران در دسترس نیست و به همین علت نمی‌توان در مواقع بحران برای تسریع عملیات امداد  از آنها استفاده کرد. برخی از نقشه‌ها در دفاتر قدیمی شرکت‌های مهندسی خارج از کشور که سازنده آنها هستند، موجود است. درحالی که اگر ساختمان‌هایی  همچون آلومینیوم دچار حادثه شوند، نکته مهم در دقایق اولیه،  دسترسی تیم‌های امدادی به اطلاعات ساختمان و زیر ساخت آن است. متأسفانه در بعضی موارد تیم‌های امدادی حتی راه ورود به ساختمان را هم نمی‌دانند.

نمی توان آمار دقیقی درباره ساختمان‌های بلندمرتبه ناایمن داد

با این حال، محمد مهدی تندگویان، عضو شورای شهر تهران  در این باره با تأکید بر اینکه نمی‌توان درباره تعداد ساختمان‌های بلندمرتبه نا ایمن در تهران، رقم دقیقی ارائه داد،  می‌گوید: مشکل اصلی این است که در این حوزه پایش و ارزیابی صورت نگرفته است. ما حتی درباره عمر سازه، ایمنی سازه و... اطلاعاتی در دست نداریم. البته اینها بحث‌های متفاوتی است. حتی مانورهای آتش‌نشانی هم برای بررسی تجهیزات و ایمنی برخی سازه‌ها برگزار شده، اما بررسی عمر سازه و برآورد زمان نگهداری بحث دیگری است که کار خاصی انجام نشده است. درحالی که در دنیا برای هر سازه، زمان بروزرسانی تعیین شده است. یعنی این ساختمان باید در این بازه زمانی از نظر استحکام و عمر سازه، بروز‌رسانی شود. یعنی اگر قرار است تجهیزات یا امکاناتی الحاق شود، باید انجام شود. متأسفانه ما در کشورمان چنین چیزی نداریم. آیا تابه حال شنیده اید که برای فلان ساختمان کار بروزرسانی انجام شده باشد؟! وی ادامه می‌دهد: برای مثال درباره ساختمان «اسکان» در خیابان میرداماد که جزو یکی از قدیمی ترین بلندمرتبه‌های تهران محسوب می‌شود، باید پایش اساسی صورت بگیرد، اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده. بنابراین نمی‌توان به طور دقیق گفت چه تعداد از ساختمان‌های بلندمرتبه تهران،   ناایمن هستند. البته این وضعیت شامل حال ساختمان‌های بلندمرتبه زیر 10 سال هم می‌شود. چه بسا تعدادی از این ساختمان‌ها هم براساس عمر مصالح یا تجهیزات در زمره سازه‌های ناایمن قرار بگیرند.با وجود اینکه تأییدیه ایمنی هم دارند!

تندگویان درباره اجرای مبحث 22 مقررات ملی ساختمان هم که درباره نحوه نگهداری ساختمان هاست، این طور توضیح می‌دهد: اگرچه این قانون اجرا نشده، اما حتی اگر اجرا شود هم به این موضوع بی‌ارتباط است، چون این مبحث نگهداری ساختمان از نظر ایمنی سازه و تأسیسات آتش‌نشانی، برق و....را در بر می‌گیرد، درحالی که بروز‌رسانی به نگهداری خود سازه و نه تأسیسات برمی‌گردد. بنابراین ما به یک پایش اساسی ساختمانی در تهران نیاز داریم.

وی تصریح می‌کند: حتی اگر ساختمان ایمن باشد هم وقتی مثلاً 5 بلندمرتبه در یک معبر 8 متری ساخته شده‌اند، دسترسی معبر اجازه حضور آتش‌نشانان را در محل نمی‌دهد. چراکه دسترسی معبر در اطفای حریق مسأله ای قابل توجه است! متأسفانه ما در تهران مشکل شبکه معابر هم داریم. برای مثال در حادثه پلاسکو فقط از 2 جهت امکان اطفای حریق وجود داشت نه 4 طرف! که همین کار را با مشکل مواجه کرده بود.