دود قلیان در قهوه‌خانه‌های زیرزمینی
در حالی که کشور ما بالاترین میزان نرخ بیکاری را داراست و نصف بیشتر جمعیت کشور را جوانان تشکیل می‌دهند هیچ‌گاه به‌طور جدی برای موضوع اوقات فراغت این قشر تلاش نشد.
موضوع اوقات فراغت برای جوانان در ایران همیشه بحث‌برانگیزبوده است. چگونه این ساعت‌ها و روزها برای آنها سپری می‌شود؟ در این میان سرگرمی‌هایی وجود دارد که جوانان این روزها به آن علاقه‌مند هستند که رابطه مستقیمی با سلامت آنها دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، دور هم جمع شدن‌ها و مصرف قلیان در کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها راه‌حلی است که این قشر برای خود انتخاب کرده‌اند. به عبارت بهتر، مصرف قلیان تا جایی پیش رفته که در سفره‌خانه‌ها و کافی‌شاپ‌ها هم با رنگ و لعابی خاص به مشتریان عرضه می‌شود، مشتریانی که بیشتر قشر جوان هستند و برای رها شدن از بیکاری به سمت قلیان می‌روند.
اکثر این مشتریان جوانانی هستند که می‌خواهند ساعتی را در کنار دوستان خود باشند و در این جمع دوستانه قلیان هم سرو می‌کنند و در واقع کافی‌شاپ‌ها پاتوقی برای جوانان شده‌اند و محلی دنج برای استفاده از قلیان و تفریحات ناسالم.
در این میان برخی اماکن نیز وجود دارند که بدون مجوز و به راحتی اقدام به عرضه قلیان می‌کنند و اصولا هیچ‌کدام نیز در معرض دید نیستند تا بتوان بر آنها نظارت داشت و برخورد قانونی کرد.
اکنون موضوع قهوه‌خانه‌های زیرزمینی به معضل بزرگی تبدیل شده که به‌راحتی نمی‌توان از کنار آن گذشت. اعمال ممنوعیت‌های اخیر دامنه قهوه‌خانه‌های زیرزمینی را گسترش می‌دهد. امروز دیگر عده‌ای با پهن کردن بساط قهوه‌خانه‌های زیرزمینی در منازل خود اقدام به عرضه خدمات کافی‌شاپ‌ها، قلیان و بازی‌های رایانه‌ای می‌کنند که البته مراجعان خاص خود را هم دارند.
در نتیجه برخورد با اینگونه مراکز و ورود به آنها به صدور دستور و حکم قضایی نیاز دارد.
همچنین تجربه جمع کردن قهوه‌خانه‌ها نشان می‌دهد که این رفتار معمولا به زیرزمینی شدن مصرف قلیان می‌انجامد و از آن جا که امور غیرمجاز، آسیب‌های دیگر از جمله استعمال مواد مخدر و... را همراه دارد، جمع‌آوری این مراکز درست به نظر نمی‌رسد؛ اما نظارت جدی بر این مراکز و ارائه مجوز مجدد هر چند سال یک بار از راه‌هایی است که می‌تواند منجر به کاهش آسیب‌های ناشی از آن شود.
همچنین محدودیت فعالیت قهوه‌خانه‌ها به تعداد مشخص در هر منطقه سبب می‌شود که افراد به دلیل شلوغی قهوه‌خانه وقت کمتری را بتوانند در آن مجموعه بگذرانند. از دیگر سو در دسترس بودن زمین‌های ورزشی و امکانات رفاهی برای اوقات فراغت جوانان مهم‌ترین راه برون‌رفت برای این مهم خواهد بود.
سرهنگ مهدی منصورزاده، رئیس اداره نظارت بر اماکن عمومی فرماندهی انتظامی خراسان‌رضوی در این‌باره می‌گوید: وقتی بحث جلوگیری از کاری که به صورت علنی انجام می‌گرفته باشد، قطعا بدانید که این بحث به خانه‌ها کشیده می‌شده و ما پیش‌بینی این موضوع را داشتیم و پیشگیری هم کرده‌ایم.
همچنین ما براساس گزارشاتی که به دست‌مان می‌رسد از سرپرست دادگاه پیشگیری از وقوع جرم، حکم دریافت می‌کنیم و برابر با دستور قضایی اقدام به ورود به این مکان‌ها و بعد از آن اعمال قانون می‌کنیم.
استعمال قلیان برای بانوان با هنجارهای جامعه هماهنگ نیست
محسن نظری، رئیس اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی
قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی یکی از اماکن اجتماع جوانان و محلی برای گپ و گفت آنها در کنار هم و در اوقات فراغت است. در حال حاضر با نظارت‌ها و رسیدگی‌های بسیاری که انجام می‌شود، این اماکن به خصوص سفره‌خانه‌های سنتی برای تجمع جوانان و خانواده‌ها سالم‌سازی شده است. به دلیل شرایط قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌ها و تمایل مشتریان، عرضه قلیان در این اماکن ادامه‌دار شده و با وجود سازهای ناکوکی که در این راه وجود داشته و دارد، در حال حاضر عرضه قلیان ادامه دارد. درباره عرضه قلیان در این اماکن و علاقه‌مندی مشتریان باید اشاره شود که مدت‌زمانی که برای جمع‌آوری قلیان‌ها طرح‌های بسیاری به اجرا درآمد متاسفانه منجر به شکل‌گیری قهوه‌خانه‌های زیرزمینی با شرایط ناسالم شد.
به عبارت بهتر، فشارهای بسیار برای جمع‌آوری قلیان موجب شد تا قهوه‌خانه‌های زیرزمینی شکل بگیرند. بنابراین این اعتقاد وجود دارد که جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها اقدامی بسیار اشتباه است. بارها تذکر داده شده که جمع‌آوری قلیان از قهوه‌خانه‌ها عواقب نامناسبی در پی دارد و مشتریان قهوه‌خانه‌ها را برای مصرف قلیان به مکان‌های زیرزمینی هدایت می‌کند، اما کسی به تذکرها گوش نداد. قهوه‌خانه‌های موجود این مزیت را دارند که عبور و مرور مشتریان تحت کنترل است، اما در قهوه‌خانه‌های زیرزمینی امکان کنترل مشتری وجود ندارد. ضمن اینکه نمی‌توان به این قهوه‌خانه‌ها ایراد گرفت. البته موضوع جمع‌آوری قلیان دلایل بسیاری داشت که یکی از آنها مجوز عرضه قلیان برای بانوان بود. طبق قوانین موجود استعمال دخانیات از جمله قلیان برای بانوان منع قانونی ندارد، اما این موضوع با هنجارهای موجود در جامعه هماهنگ نیست.
این نکته صحیح است که تمام مردم می‌دانند که مصرف مواد دخانی و قلیان ضرر دارد، کسی هم منکر نیست، اما برای کنترل آن هم راه‌های گوناگونی وجود دارد. برای مثال شرکت‌هایی هستند که اقدام به تولید و عرضه نانوفیلترهایی می‌کنند که می‌تواند بخش زیادی از ضررهای ناشی از دود قلیان را حذف کند. چرا وزارت بهداشت از این فرصت استفاده نمی‌کند و مجوز عرضه این فیلترها را صادر نمی‌کند؟
با جمع کردن قلیان، مصرف آن به یک‌باره در جامعه متوقف نمی‌شود، بلکه مصرف‌کنندگان به هر شکل ممکن آن را تهیه و اقدام به مصرف آن می‌کنند. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، اینکه آنها در جمع خانواده خود اقدام به مصرف قلیان می‌کنند که به مراتب ضرر و زیانش بیش از مواقعی است که در قهوه‌خانه‌ها اقدام به این کار می‌کردند. در حال حاضر نیز طبق ماده ۱۲ قانون نظام صنفی برای دریافت پروانه کسب از اتحادیه‌ها شرایط مختلفی در نظر گرفته شده که این شرایط به‌طور روشن در خصوص این اتحادیه اعلام شده است. در اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی تهران نیز فهرست مدارکی که برای صدور جواز کسب لازم است، مشخص بوده و بر همین اساس افراد می‌توانند اقدامات لازم را انجام دهند.
البته برداشته شدن حدود صنفی از قانون نظام صنفی برای تمامی صنوف، باعث شده واحدهای صنفی این اتحادیه در فاصله‌ای نه چندان دور از یکدیگر ایجاد شده و به فعالیت بپردازند که این امر موجب رکود این واحدها شده و این اتحادیه با توجه به اهمیت موضوع در پی ایجاد حدود صنفی از طریق مراجع ذی‌صلاح است. شنیده شده که در برخی محافل گفته می‌شود که برای دریافت پروانه کسب از اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و سفره‌خانه‌های سنتی لازم است متقاضی دارای شرایط ویژه بوده و این موارد تماما تکذیب می‌شود و متقاضیان می‌توانند برای پیگیری صحت این موضوع خود نسبت به دریافت این مجوز از طریق مراجعه به اتحادیه اقدام کنند تا متوجه عدم صحت این مطلب شوند و چنین شرایطی وجود ندارد.
فرهنگ‌سازی به جای برخوردهای بازدارنده
مهدی آزمون، کارشناس ارشد بهداشت و سلامت
در شرایط کنونی و با توجه به اینکه اصرار برای عدم انجام کاری نتیجه‌ای برعکس را در پی خواهد داشت، ضرورت دارد اشاره شود که برای عرضه قلیان نیز همان قدر که سخت گرفته می‌شود همان قدر استعمال آن در اماکن مخفی یا در منازل بیشتر خواهد شد. کسی منکر این قضیه نمی‌شود که دود برای سلامتی مضر است، اما از سوی دیگر، این امکان وجود دارد و مشاهده می‌شود که تشدید محدودیت‌ها و برخورد با استعمال قلیان، عرضه آن را زیرزمینی کرده و جدای از این موارد در پارک‌ها، طبیعت، منازل و هر فضای بسته‌ای که توانایی نظارت بر آنها وجود ندارد عده‌ای در حال به اصطلاح قلیان چاق کردن و استعمال آن هستند. البته نظارت نیروی انتظامی بر نحوه فعالیت چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها مطلوب است، اما سازمان‌های فرهنگی نیز باید از فضای به‌وجود‌آمده در این مکان‌ها استفاده کرده و فرهنگ‌سازی را در این اماکن دنبال کنند، برای مثال حماسه‌سرایی و داستان‌سرایی در قهوه‌خانه‌ها می‌تواند راهی برای تربیت فرهنگی جامعه باشد.
گاهی قهوه‌خانه‌ای با وجود موارد خاص پلمب می‌شود که این به قوانین برمی‌گردد، اما دستور عام برای بستن چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها کارکردی ندارد و اگر قرار باشد این مکان‌ها را حذف کنیم، باید مکانی جایگزین برای آن در نظر گرفته باشیم، بنابراین بهتر است به جای برخوردهای بازدارنده در این زمینه فرهنگ‌سازی شود. پلمب چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌های آسیب‌آفرین مشکلی ندارد، اما این پلمب‌ها نباید صرفا به بهانه عرضه قلیان باشد زیرا افرادی که در این اماکن قلیان می‌کشند با تعطیلی این مکان‌ها به پارک‌ها و فضاهای دیگر می‌روند و مخل آسایش دیگران می‌شوند.
