آیا رویارویی منطقه‌ای ایران و آمریکا نزدیک است؟

در چند سال گذشته اکثریت بخش های جنوبی و شرقی سوریه تحت کنترل داعش بوده است. بعد از چند سال بمباران و فشار نظامی، از هر جهت این خلافت خودخوانده در حال فروپاشی است.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از انتخاب، تروریست های داعش جنگ عریض و طویلی را از حلب تا حما در پیش رو دارند و همزمان در موصل به عنوان بزرگترین شهری که تحت کنترل داشتند نیز شکست خوردند و این شهر به دست نیروهای عراقی افتاده است . در رقه نیز که پایتخت خودخوانده آنها بود تحت محاصره اند.

روزشمار پایان داعش نزدیک است. اما در نهایت با خروج داعش خلائی در منطقه ایجاد خواهد شد که بازیگران متعددی بر سر پر کردن این خلا با هم درگیرند. هر گروه سعی میکند تا جای ممکن سریعتر از دیگری این خلا را پرکند و حتی بیابان هایی که تحت کنترل داعش بوده نیز میتواند برای بالابردن قدرت چانه زنی این طرف ها در دروران پسا داعش در سوریه قابل استفاده باشد.

در این رقابت، آمریکا به روشنی قماری بزرگ برای پیروزی کرده است. در شمال سوریه و منطقه های شرقی رود فرات نیروهای کرد دموکراتیک سوری از حمایت های هوایی و اخیرا تجهیزاتی و نیروهای زمینی آمریکا برخوردارند.

در قسمت جنوبی مساله پیچیده تر است. نیروهای ـمریکایی در اواخر سال 2015 ارتش جدید سوریه که در ارتباط با ارتش آزاد سوریه بودند را حمایت کرده است. بعد از شکست حملات به شهر ابو کمال تحت کنترل داعش در سال 2016 این گروه نام خود را به «کماندو های ارتش انقلابی» تغییر داد و این تغییر نام در دسامبر 2016 قطعی شد. بعد از تغییر نام این گروه، تحت حمایت آمریکا در آمد و واشنگتن به تدریج به طور علنی اعلام کرد که نیروهای ویژه ای را برای تجهیز و تعلیم این گروه در نزدیکی مرزهای تنف با عراق اعزام کرده است.

مزاحم السلوم سخنگوی سابق امنیت ملی آمریکا گفته قطعا آنها تجهیزات و اسلحه و آموزش در اختیار گروه های سوری قرار می دهند. نیروهای بریتانیایی نیز در آموزش به این نیروها شریک هستند. این گروه ها از حمایت های زمینی نیز برخوردارند .

اما ایران و روسیه و دیگر گروه های درگیر، ایده های خودشان را درباره پیروز این میدان ها داشته اند. تهران و مسکو امیدوارند ارتش بشار اسد و گروه های شبه نظامی شیعه موفق شوند کشور را در دست بگیرند.

امروز داعش دیگر حلقه وصل بین این گروه های معارض در سوریه نیست. وضعیت به سرعت در حال تشدید شدن است. چنین اتفاقی اولین بار در 18 می افتاد، زمانی که آمریکا مبارزان حامی دولت سوریه را که وارد منطقه صفر جنگی شده بودند بمیاران کرد . همین اتفاق بار دیگر در 6 ژوئن زمانی که بار دیگر آمریکا نیروهای حامی دولت را در منطقه ای با همین وضعیت و با همان بهانه بمباران کرد تکرار شد.

یک کارشنان امور سوریه در اندیشکده چتهام میگوید: آنچه نیروهای آمریکا سعی دارند انجام دهند این است که خطوط قرمزی را برای حفظ مناطق تحت نفوذ خودشان در سوریه ترسیم کنند و از مناطقی که معتقدند برای آنهاست در برابر دیگر گروه ها حفاظت کنند.

قدرت های بین المللی تنها گروه های درگیر در این مناطق نیستند. گروه های حامی اسد به ویژه شبه نظامیان شیعه وفادار به ایران نیز به پیشروی هایشان ادامه می دهند و به تدریج به مرزهای با عراق رسیده اند و با گروه های شیه نظامی شیعه مشابه در دیگر سمت مرزها در عراق هم در ارتباطند.

فیلیپ اسمیت کارشناس امور گروه های شیعه در منطقه معتقد است که این پیشروی ها به دستور ایران است. او گفت من معتقدم دستورات آنها از تهران صادر می شود. این گروها سعی میکنند در مناطق صفر جنگی نفوذ کنند و محدوده نفوذ تهران را فراهم کنند.

چنین ارزیابی ای در گفته های سختگوی ارتش جدید سوریه نیز تکرار شده و او نیز گفته این گروه ها نمیتوانند در مرز بندی های روسی یا آمریکایی تقسیم بندی شوند.

فیلیپ اسمیت اضافه کرد:  روسیه و امریکا باهم در مورد مناطق امن به توافق رسیده اند اما آنچه دولت سوریه و ایران در حال اجرای آن هستند این است که از بیرون از این مناطق امن می ایند و بازی خطرناکی شروع شده است.

در حالی که حمایت آمریکا از نیروهای کرد در سالهای اخیر وجود داشته است تنش های اخیر در اطراف التنف تقریبا چیز جدیدی است. این بدان معناست که واشنگتن فعالانه در حال ایجاد موقعیت جدیدی است. موقعیتی که برای دمشق و تهران خوشحال کننده نیست.

یک کارشناس امور خاورمیانه گفته اختلافات امروز بر سر این است که آمریکا فضای جدیدی را در التنف برای خود ایجاد کرده و این مناطق تنش ها را نیز بیشتر کرده است. آنها حوزه نفوذ خودشان را در سوریه دارند اما سعی کردند این حوزه را گسترش دهند.

همه اینها خطرات جدی ای را ایجاد کرده است. اگر دمشق و گروه های نیابتی تحت حمایت ایران همچنان عزم آمریکا را به بتوته ازمایش بگذارند، گزینه سختی را پیش روی دولت ترامپ قرار خواهند داد: یا آمریکا باید از منافع خودش با تقویت وافزایش نیروهایش دفاع کند که این امر امکان تعمیق درگیری شش ساله سوریه را بالا خواهد برد یا باید این مناطق را برای اجتناب از درگیری بیشتر ترک کنند.

ایران نیز انگیزه های خودش را دارد. با تیره شدن مجدد روابط ایران و آمریکا این انگیزه ها نیز بیشتر شده است. در واقع آمریکا شاید به زودی مجبور شود تصمیم دشوار خود را بگیرد.

اسمیت می گوید: ایران ظاهرا در حال سنجیدن فضاست، چراکه ممکن است رویارویی بزرگتری در عراق، سوریه، یمن و دیگر مناطق رخ دهد. نبرد پساداعش مورد توجه ناظران خواهد بود.