مرگ تدریجی اراکی‌ها
کلانشهر اراک، وارد بحران زیست محیطی شده است و مسئولان همچنان در خواب هستند
اراک، این شهر صنعتی بی حد و حصر را در تمام ایران با نام کارخانه هایش می شناسند؛ این در حالی است که این شهر این روزها به واسطه فعالیت پایان ناپذیر همین کارخانه ها با هجوم آلاینده‌ها و ریزگردهایی دست و پنجه نرم می کند که متفاوت از ریزگردهای دیگر نقاط ایران و حتی خطرناک تر از ریزگردهای شهرهای جنوبی است. ریزگردهای اراک، شیمیایی است و به ریزگردهای سولفاته معروف است و عامل اصلی ایجاد سرطان در سال‌های اخیر در این شهر بوده است. گفته می‌شود کارخانه آلومینیوم اراک، یکی از شاخص‌ترین صنایع اراک، ذرات آلاینده ای مانند فلوراید تولید می‌کند؛ذراتی که در اراک به هیچ وجه اندازه گیری و پایش نمی‌شوند تا بتوان به عمق فاجعه پی برد. این ریزگردها اما موجب گسترش انواع بیماری‌های سرطان به ویژه سرطان پوست و ریه در این شهر شده اند؛ به گونه‌ای که سال‌هاست ظرفیت بیمارستان های اراک از بیماران سرطانی پر است و کارخانه ها بدون فیلتراسیون مناسب و بدون نگرانی از برخورد مسئولان و وضعیت مردم در حال فعالیت هستند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، اراک در زمره آلوده ترین کلانشهرهای ایران قرار دارد و افزایش‌کارخانه های گوناگون، آن را در رتبه 71 آلوده ترین شهرهای جهان قرار داده است. در این خصوص رییس سازمان محیط‌زیست در سفرهای گذشته خود به اراک، قول مساعد جهت اقدامات موثر برای کاهش آلودگی این کلانشهر داد؛ درحالی که هنوز از این اقدامات خبری نشده و اراک همچنان با وضعیتی وخیم، در تب ریزگردهای سرطان زا می سوزد. براساس آمار دانشگاه علوم پزشکی اراک، اکنون 6500بیمار سرطانی در اراک شناسایی شده است که به‌گفته کارشناسان محیط‌زیست، تعداد بیماران سرطانی اراک حتی بیش از این آمار است.در چند دهه گذشته بسیاری از کارشناسان محیط‌زیست و بهداشت نسبت به بحران زیست محیطی در اراک هشدار داده‌اند ولی گوش شنوایی برای آن نبوده است. اکنون کلانشهر اراک وارد بحران زیست محیطی شده است و مسئولان همچنان در خواب هستند.
طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک اجرا نشد!
یک دهه قبل در سال 1386 طرحی با نام «طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک» تصویب شد که بر اساس آن پنج راهکار اساسی شامل بهبودعبور و مرور شهری، بهبود ناوگان حمل و نقل درون شهری، ساماندهی صنایع، ایجاد فضای سبز و آموزش و مشارکت مردمی برای مقابله با آلودگی هوا و کاهش میزان ریزگردهای اراک در دستور کار قرار گرفت. همچنین مواردی نظیر مکلف کردن شهرداری اراک به راه اندازی مراکز معاینه فنی خودرو، مکلف کردن وزارت صنعت، معدن و تجارت به جایگزینی خطوط احیای کارخانه ایرالکو، مکلف کردن کلیه کارخانه‌ها به گازسوز نکردن فرآیندهای احتراقی خود، ممنوع بودن توسعه و افزایش ظرفیت صنایع موجود در محدوده شهر اراک و از این دست موارد در این طرح وجود داشت که اجرای آن را به منظور کاهش آلودگی در این شهر مناسب جلوه می داد. با این حال اجرای این طرح در سال های اخیر، چنان به کندی پیش رفته است که می توان گفت طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک پس از 10 سال هنوز اجرا نشده و جای تاسف است. «اسماعیل تاج آباد» ، رییس شورای اسلامی اراک سال گذشته در جریان بازدید معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت از محیط زیست از اراک به کنایه گفت که ای کاش خانم ابتکار در بدو ورود به جای هر چیز از آمار مبتلایان به بیماری سرطان در این شهر می پرسیدند یا از بیمارستان ها بازدید می کردند تا به چشم ببینند آلودگی هوا ، چه بر سر مردم این شهر آورده است. براساس شواهد ریزگردهای پایه سولفات سدیم در ذرات آلاینده اراک وجود دارد که این ذرات موجب شیوع انواع بیماری‌هایی مانند سرطان در اراک شده است. ریزگردهایی که به اندازه ریزگردهای اهواز معروف نیستند اما خطرناک تر از آن هستند. ریزگردهای اراک نه تنها مشکلات تنفسی ایجاد می کندبلکه سولفات سدیم موجب مبتلا شدن به انواع سرطان می‌شود».
6500 بیمار سرطانی؛ قربانی صنایع آلاینده
اراک، یکی از آلوده‌ترین کلانشهرهای کشور است که سهم مردم آن از صنایع بزرگ و کوچک آلاینده‌اش،تنها بیماری‌های لاعلاجی است که دامن‌گیرشان می شود. حسن طاهر احمدی، رییس دانشگاه علوم پزشکی گفته است:« در حال حاضر 6500 بیمار مبتلا به سرطان در این استان شناسایی شده‌اند. مساله صنایع استان و ارتباط آلایندگی آن‌ها با بروز این بیماری ها در دست بررسی است و قطعا آلودگی، یکی از عوامل بروز این بیماری‌هاست. با وجود 6500بیمار مبتلا به سرطان در استان مرکزی، تنها بیمارستان تخصصی سرطان در غرب کشور، بیمارستان آیت ا... خوانساری اراک می‌باشد که ۶۴ تخت دارد و گاها روزانه در این بیمارستان بیش از ۶۰ بیمار مبتلا به سرطان در نوبت بستری هستند».
در این باره، «علی اکبر کریمی»، نماینده مردم اراک در مجلس گفت که ظرفیت بیمارستان آیت ا... خوانساری اراک هر ساله به صورت صد درصد تکمیل است و بسیاری از بیماران نیز در انتظار نوبت هستند؛به گونه‌ای که اکنون در حال گسترش و توسعه این بیمارستان مخصوص بیماران سرطانی هستند تا بتوانند از عهده سیل بیماران این شهر برآیند. کریمی با تایید این نکته که طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک 10 سال است که روی زمین مانده است، ادامه داد: « نه تنها از اجرای درست این طرح خبری نیست بلکه وعده های سازمان محیط زیست نیز عملی نشده است. دنیا از وضعیت آلودگی اراک خبر دارند اما ایجاد مرکز پالایش آلودگی هوای اراک و رسیدگی به وضعیت تالاب میقان که قول مساعد رییس سازمان محیط زیست بود، هنوز عملی نشده است». به گفته این نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی، مجموعه این عوامل باعث شده که درسال بخش عمده هوا در این کلانشهر از مرز ناسالم عبور کند و این در حالی است که سیاست های کلان در این خصوص حتی در صورت اتخاذ، از اجرا باز می مانند.
کریمی همچنین با اشاره به فعالیت کارخانه ایرالکو به عنوان عمده منبع ایجاد آلاینده ها اظهار کرد: « منشا بخش زیادی از آلودگی هوای اراک و آمار سرطان در این کلانشهر، مربوط به آلودگی های شدید شرکت ایرالکو است». «مهدی مقدسی» نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص آلودگی هوای اراک گفت: ریزگردها و وجود صنایع آلاینده در اراک، وضعیت بحرانی زیست محیطی را برای مردم به وجود آورده است. بر اساس بررسی های صورت گرفته میزان مراجعات سرپایی به مراکز درمانی در اراک در زمان آلودگی هوا ۲۰ درصد بیشتر از روز های سالم بوده است.همچنین میزان افراد بستری شده در مراکز درمانی در اراک در روزهای آلوده گاها تا سه برابر روز های سالم افزایش داشته است». به گفته وی، ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون از آلاینده های خطرناک هستندو به دلیل ریز بودن بیش از حد، با نفوذ در دستگاه تنفسی در بخش های انتهایی آن می نشیند و اگر در مدت طولانی استنشاق شود، موجب بروز نارسایی‌هایی در دستگاه تنفسی و سایر اندام های بدن می شود و سلامت شخص را به خطر می اندازد. به گفته وی، هم اکنون چیزی در حدود 700 تاکسی فرسوده در شهر در حال فعالیت هستند و تعهدات دولت در خصوص انتقال صنایع مزاحم به خارج از شهر همچنان روی زمین مانده است.
قطار ریزگردها!
«حرکت ریزگردها به حرکت قطار شباهت دارد که در هر مسیر توقف می کنند، مسافری را پیاده و مسافری را سوار می کنند و دوباره به راه می افتند. ریزگردها نیز از مسیرهای متفاوت عبور می کنند. از سوریه و عربستان و آفریقا و عراق می گذرند و به ایران که می رسند، ترکیبی از انواع آلایندگی را با خود به همراه دارند». این را «اسماعیل کهرم» کارشناس محیط زیست می گوید و ادامه می دهد که حالا این ریزگردها را در شهری اشباع شده از صنعت مانند اراک تصور کنید. اراک خود از فعالیت کارخانه ها و وضعیت نامساعد حمل‌ونقل غرق در آلودگی است، فکر کنید که ریزگردها نیز به این آلودگی ملحق شود، معلوم است که آمار سرطان بیداد خواهد کرد.
به گفته این کارشناس محیط زیست، نمی‌توان برای کارخانه های احداث شده در اراک کاری انجام داد مگر با پذیرفتن جا به جایی یا بیکار شدن 100 هزار نفر پرسنل این کارخانه ها و ضربه دیدن اقتصاد و معیشت. احداث کارخانه‌ها در شهرهایی مانند اراک و اصفهان از همان ابتدا اشتباه بوده و آنچه پیش آمده، نتیجه چنین بی فکری فاحشی است. کهرم معتقد است این روزها که تحریم ها برداشته شده، شاید بتوان با افزایش فیلترها و خرید فیلترهایی با کیفیت بیشتر برای کارخانه‌ها، میزان آلودگی را تا اندازه ای مهار کرد. وی افزود: «با از بین بردن هر یک هکتار جنگل، راه را برای سرگردان شدن هفت و نیم تن ریزگرد باز کرده ایم. ما جفا کرده ایم و این جفایی که سال ها بر ایران رفته، یک شبه جبران نخواهد شد و تا زمان طولانی تبعات آن گریبان مردم را رها نخواهد کرد».
آنچه از اخبار و گفته ها برآورد می شود، چشم پوشی از آلودگی اراک به بهانه صنعتی بودن این شهر توسط مسئولان است. انگار مسئولان مرگ بر اثر سرطان ناشی از آلودگی در اراک را در ردیف بیماری ها نمی دانند و باور ندارند اراک رکورد دار آلودگی در تاریخ ایران شده است. سیل سرطان در این شهر می‌خروشد و مسئولان در خواب به سر می برند.
