آینده آسمان ایران در مناقشه قطر
با قطع روابط دیپلماتیک برخی کشورهای عربی با قطر، پروازهای هواپیمایی قطر از حریم هوایی این کشورها دستخوش تغییر شده است.
حال این سوال مطرح است که آیا با تحریم هوایی پروازهای قطری از آسمان کشورهای عضو ائتلاف عربی، این پروازها به آسمان ایران منتقل می‌شود یا خیر؟ در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی از سوی کارشناسان صنعت هوایی کشور وجود دارد. شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران براساس دستورالعملی به شرکت‌های هواپیمایی دنیا اعلام می‌کند برای عبور از ایران باید به ازای وزن هواپیما و میزان مسافتی که در آسمان ایران طی می‌کنند، ماهانه به این شرکت شارژ پرداخت کنند. براساس این دستورالعمل، به ازای هر هزار کیلوگرم از وزن ایرلاین‌های خارجی هنگام تیک آف، ۴ هزارم دلار (۰/ ۰۰۴۰۶ دلار) در هر کیلومتر اخذ می‌شود. به گزارش دنیای اقتصاد، به عبارت دیگر تقریبا به ازای هر هزار کیلوگرم از وزن هواپیما، ایران از آنها ۱۶ تومان (با احتساب هر دلار تقریبا ۴ هزار تومان) در هر کیلومتر، به‌عنوان حق شارژ ماهانه اخذ می‌کند. با توجه به اینکه بیشتر هواپیماهای متعلق به قطرایرویز، بوئینگ ۷۷۷ و ایرباس ۳۲۰ از مجموع ۱۷۵ فروند هواپیمای متعلق به قطر ایرویز هستند، همچنین وزن این ۲ مدل هواپیما هنگام برخاستن از باند در صورت پر‌بودن، به ترتیب ۳۵۱ هزار و ۸۰۰ و همچنین ۳۶۲ هزار و ۸۷۳ کیلوگرم است و نیز با توجه به اینکه مسافت جنوب خلیج‌فارس تا شمال غرب ایران و ورود هواپیماهای قطری به آسمان ترکیه، کمی بیش از هزار و ۵۰۰ کیلومتر برآورد می‌شود، به‌طور تقریبی، میانگین درآمد شرکت فرودگاه‌های ایران از هر سورت پروازی، ۸ میلیون و ۵۲۰ هزار تومان به ازای هر هواپیما خواهد بود. با توجه به اینکه در صورت انتقال مسیر پروازی ایرلاین‌های قطری به آسمان ایران، روزانه ۲۰۰ سورت پروازی به آسمان ایران منتقل می‌شود، درآمد شرکت فرودگاه‌ها از این انتقال مسیر، در هر ۲۴ ساعت، یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان است. براین اساس، شارژ ماهانه‌ای که قطری‌ها بابت تردد از آسمان ایران می‌پردازند، ۵۱ میلیارد تومان برآورد می‌شود. البته با توجه به اینکه کشورهایی چون عراق، اردن و کویت حاضرند بابت انتقال پروازهای قطری به آسمان کشورهایشان، مبالغ کمتری از ایرلاین‌های قطری اخذ کنند، لازم است شرکت فرودگاه‌ها نیز رقم پیشنهادی خود را کاهش دهد.
از سوی دیگر رحمت‌الله مه‌آبادی درگفت‌وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: با افزایش تنش میان برخی کشورهای عربی و آفریقایی با قطر و ممنوعیت پرواز شرکت هواپیمایی قطر از آسمان این کشورها ترافیک هوایی کشورمان ۱۰۰ تا ۱۵۰ پرواز افزایش یافته است. وی افزود: از حدود ساعت ۴:۳۰ دقیقه بامداد روز گذشته جریان ترافیکی جدید مورد پذیرش کشور ما قرار گرفت و عملیاتی شد. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران گفت: پیش‌تر سه جریان عمده ترافیکی از قطر انجام می‌شد که یکی از این جریان‌ها از دوحه به اروپا و آتلانتیک شمالی و به عکس است و این جریان که شامل غالب پروازهای قطری است تقریبا بدون تغییر باقی‌مانده است و فقط حدود ۳۰ پرواز به سمت اروپای جنوبی در مسیر کشورهای بحرین، عربستان و مصر وارد جنوب اروپا می‌شد از جنوب شیراز وارد ایران شده و از مسیر اصلی خلیج‌فارس به اروپا وارد جریان ترافیکی ما خواهد شد. مه‌آبادی افزود: در جریان دوم که جریان ترافیکی مسیر آفریقاست قبلا از طریق بحرین، عربستان و مصر وارد آفریقا می‌شد، ولی الان از جنوب شیراز به سمت بندرعباس وارد شده و تحویل عمان می‌شود و با دور زدن شبه جزیره عربستان وارد آفریقا می‌شود. وی گفت: این جریان ترافیکی حدود ۳۰ دقیقه در فضای آسمان ما پرواز می‌کند.
وی افزود: در جریان سوم که جریان هند و خاور دور است بخشی از آن از مسیر کشور ما عبور می‌‌کرد و بخشی از طریق امارات، مسقط و پاکستان بود که در شرایط کنونی تعدادی نیز در آسمان کشور ما پرواز می‌کند. مه‌آبادی گفت: با درخواست قطر و سازمان بین‌المللی ایکائو و پایبندی به تعهدات بین‌المللی این درخواست مورد پذیرش قرار گرفت.
علیرضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی در گفت‌وگو با «ایسنا» اظهار کرد: آنچه در حال حاضر قطعی به نظر می‌رسد، محوریت یافتن آسمان ایران در پروازهای بین‌المللی این کشور در منطقه خواهد بود، زیرا با توجه به ممنوعیت ورود هواپیماهای قطر به عربستان قطعا مسیر هوایی ایران که در نهایت به ارمنستان، دریای سیاه، رومانی و اروپا می‌رسد، مسیری قابل تامل خواهد بود. این کارشناس صنعت هوانوردی ادامه داد: در کنار پروازهای اروپایی شاید ایران نقشی نیز در پروازهای آسیایی ایرلاین‌های قطری ایفا کند. اما قطعا ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که پروازهای آفریقایی و آمریکای جنوبی قطر وارد آسمان ایران شوند.یک مقام مسوول در شرکت فرودگاه‌های کشور نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار کرد: در حال حاضر در هر شبانه روز ۹۵۵ پرواز عبوری از آسمان ایران تردد می‌کنند که در صورت تحریم شدن ایرلاین‌های قطری و عبور هواپیماهای آنها از آسمان ایران، احتمالا روزانه ۲۰۰ پرواز به این تعداد افزوده می‌شود. علیرضا منظری، نماینده اسبق ایران در ایکائو در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفت: پیش‌بینی می‌شود در صورت استقبال قطرایرویز از فضای ایران، روزانه ۸۰ پرواز به پروازهای عبوری از فضای کشور افزوده شود. وی اظهار کرد: شرکت هواپیمایی قطر 190 فروند هواپیما دارد و در شبکه بزرگ پروازی خود به 150 مقصد پروازی، پرواز می‌کند که پروازهای این ایرلاین در قاره‌های مختلف اروپا، آسیا، آمریکا و آفریقا توزیع می‌شود. وی بیان کرد: اتفاقات فعلی فرصت مناسب سیاسی-اقتصادی را در جهت تامین حداکثری منافع ملی ایجاد کرده که می‌توان همانند رویداد حمله نظامی عراق به کویت، تهدید را به یک فرصت طلایی تبدیل کرد.
آرمان بیات، کارشناس حمل‌ونقل هوایی به خبرگزاری فارس گفت: بر خلاف واکنش‌های رسانه‌ای و پررنگ کردن فرصت دسترسی هوایی از آسمان ایران به قطر، باید توجه داشت که بحران سیاسی منطقه حاشیه خلیج‌فارس، تاثیر آنچنانی بر عملکرد شرکت هواپیمایی قطر و بهره‌مندی از فضای ایران نخواهد داشت. به گفته وی، فقط حدود 15 درصد مقاصد این شرکت هواپیمایی قطری در مسیر‌های آفریقا و آمریکای جنوبی به صورت مستقیم و برخی از پروازها به مقاصد آسیا، خاور دور و جنوب شرق تحت تاثیر جزئی قرار می‌گیرد که خود مسبب افزایش زمان و هزینه است.
