چرا بانک‌مرکزی به بانکها ۳پیشنهاد داد؟/ ادغام بانکهای آسیب‌پذیر با بانکهای دیگر
سهم دارایی سمی در ترازنامه همه بانک ها،بدهی های معوق و مطالبات مشکوک الوصول ترازنامه برخی بانکها را در وضعیت نامطلوبی قرار داده،کارنامه ای که حالا ولی الله سیف را در شرایطی قرار داده که از ادغام سخن بگوید.
پیشنهاد ادغام بانکها مربوط به روزهای اخیر نیست؛زمزمه اجرای این طرح زمانی مطرح شد که صورت های مالی بانکها منتشر شد.به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، کارنامه مالی برخی بانکها در آستانه خط قرمز قوانین جاری بانکداری قرار داشت.استفاده بیش از اندازه از ذخایر قانونی نزد بانک مرکزی،بدهی های معوق و طلب های بزرگ از دولت سبب شده بود تا توان مالی برخی بانکها برای جبران زیان های پدید آمده،آنچنان ضعیف شود که بانک مرکزی پیشنهاد ادغام این بانکها را در دستور کار قرار دهد.هرچند که ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی گفته بود که اجرای طرح ادغام بانکها از سال 97 در دستور کار بانک مرکزی قرار می گیرد،اما همین دوهفته گذشته بود که گویا طاقت رییس کل بانک مرکزی هم طاق شد و از طرح تازه بانک مرکزی برای ادغام بانکها سخن گفت.
سیف از زمان اجرایی شدن این تصمیم البته سخنی نگفته؛ با این حال اعلام نظر درباره این تصمیم از فوریت و نزدیکی این تصمیم حکایت دارد.به نظر می رسد که آنچه بانک مرکزی قرار است از اجرای این ادغام ها بدست آورد، نزدیک شدن صورت‌های مالی بانکهای ایرانی به استاندارادهای روز دنیاست.
چه آنکه او صراحتا تاکید کرده:«هدف ما این است که بتوانیم نسبت های مالی در صورت‌های مالی بانکهای ایرانی را به نسبت‌های روز بانکداری دنیا نزدیک کنیم که در این حالت مهمترین موضوع نسبت کفایت سرمایه بانکها است و برای تامین آن چند راه وجود دارد؛ اینکه سرمایه آورده خود را افزایش دهند، سهام جدید در بورس عرضه کنند و یا اینکه تصمیم بگیرند با یکدیگر ادغام شوند.»
آنطور که سیف عنوان کرده تصمیم برای ادغام در درجه اول بر عهده سهامداران خود بانکها قرار دارد ولی در مسیری که بانک مرکزی برای استاندارد سازی صورت‌های مالی بانکها در پیش گرفته این موضوع وجود داشته و خود سهامداران نیز ممکن است از آن استقبال کنند.
شعبه های زیاد و پارتی بازی!
اگرچه تصمیم بانک مرکزی برای ادغام بانکها نه تصمیم جدیدی است و نه اینکه می توان گفت نمونه آن در دنیا اجرایی نشده،اما اتفاق هایی که برای موسسات مالی غیرمجاز افتاد،نگرانی هایی را برای اجرای این طرح ایجاد کرده است.از همین رو طبیعی است که طرح مسئله ادغام بانکها می تواند موافقان و مخالفان خود را داشته باشد.به همین ترتیب هم برخی کارشناسان با این طرح موافق و برخی دیگر مخالف هستند.
مخالفان این طرح بر این باورند که در گذشته نیز ادغام بانک ها صورت گرفته اما درآن عوامل دیگر دخالت داشته است. درآخر همچنان این بانک ها با مشکل رو به رو هستند و در روند ادغام بانک ها فساد افزایش پیدا می کند. از طرف دیگرموافقان این طرح معتقدند از طریق ادغام بانک ها هزینه بانک ها کاهش پیدا می کند و به نفع خود بانک ها خواهد بود. تعداد شعب بانک ها کاهش پیدا می کند و به همین ترتیب هزینه ها نیز کاهش پیدا می کند.
عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره فواید این تصمیم گفته است:«یک سری بانک ها هزینه های ثابت بالایی دارند و به نوعی قیمت تمام شده پول را بالا می برند. اگر بتوانیم جذب هزینه ها و جذب منابع بانک ها را کاهش دهیم، به کاهش هزینه این بانک ها کمک می کنیم.»
مهمترین نقد آرگون تعداد زیاد شعب بانک‌هاست که به گفته او از تعداد کارکنان آنها بیشتر و البته هزینه‌برتر است.آرگون معتقد است:« تعداد شعبه بانک ها نسبت به جمعیت کل نیز متناسب نیست. تعداد شعب برخی بانکها بسیار زیاداست ودر طرح ادغام بانکها می توان تعداد شعبات را کاهش داد که این کار موجب افزایش بهره وری و هزینه بهای تمام شده پول می شود.»
عباس هشی، کارشناس اقتصادی با بررسی اثرات ادغام کردن بانک ها براقتصاد کشور هم معتقد است:«در حالی که در اقتصاد ما ربا حرام است و تنها کشوری هستیم که فکر می کنیم بانکداری اسلامی را اجرا می کنیم،اما تنها کشوری هم هستیم که بیش از 70 درصد تبلیغ تلویزیون به تبلیغ بانک ها اختصاص یافته؛ از طرف دیگر سر هر چهارراه در خیابان ها هم چند شعبه بانک داریم.»
بنا به گفته این اقتصاددان «راه حل درست برای حل مشکلات کنونی بانکها ادغام است؛ اما باید توجه کرد که در ادغام نباید پارتی بازی صورت بگیرد. در گذشته ادغام دو بانک موجب ضرر و زیان گروهی و در مقابل سود زیاد برای طرف دیگر شد،از همین رو نباید این تجربه مجددا تکرار شود. چون برخی بانک ها که در گذشته ادغام شدند،هنوز با مشکل رو به رو هستند.»
غلامحسین دوانی از دیگر اقتصاددان هایی است که معتقد است اجرای این تصمیم بانک مرکزی برمی تواند مشکل ایجاد کند.او گفته است:«در شرایط کنونی هیچ راهی برای حفظ بانک‌هایی که با مشکل مواجه هستند،وجود ندارد؛ ادغام بانک باعث کاهش هزینه های تشکیلات اداری و کاهش شعب خواهد شد.»
بنا به گفته دوانی «نصف دارایی بانک ها در شعب و برای خرید شعبه هزینه می شود؛ به طور مثال گاهش خرید یک شعبه 20 میلیارد تومان و بیشتر هزینه در بر دارد و بنابراین دراین شعبه قفل می شود. » از همین رو توصیه می کند که:«نظام بانکی باید اصلاح شود و از شعبه محور به کیوسک محور و بانک الکترونیکی حرکت کند.»
مهدی تقوی کارشناس اقتصادی هم می گوید:« یک سری بانک ها هستند که احتمالا یا کوچک هستند یا سرمایه کمتری دارند. این بانک ها آسیب پذیرند؛ لذا بانک مرکزی باید این بانکها را در بانکهای قوی تر ادغام کند. »پیشنهاد مشخص این اقتصاددان باسابقه کشورمان این است که:«اگر چند بانک با هم ادغام شوند سرمایه آن ها بیشتر می شود و آسیب پذیریشان در برابر شوک ها کمتر می شود. در عین حال کارآمدتر نیز می شوند.»
ایمان اسلامیان، کارشناس حوزه بانکی معتقد است که:«راهکار ادغام بانکها جهت بهینه‌سازی ساختارهای مالی و اجرایی امری متعارف و پذیرفته‌شده در عرف بین‌المللی است اما به‌استثنای برخی تصمیمات مقطعی به‌ویژه در شرایط خاص و اضطراری ( نظیر ادغام بانک شهریار پیش از انقلاب ، ادغام بانکهای خصوصی و تشکیل بانکهای ملت و تجارت در صدر انقلاب و تصمیم اخیر در خصوص بانک تات ) عملاً این راهکار در کشور ما به‌عنوان اقدامی چالشی و تا حدی مگو در نظر گرفته‌شده است.
پیمان رضی کارشناس جوان اقتصادی درباره الزامات و پیش نیاز تحقق ادغام بانکها می گوید:« شفافیت سازی سود و زیان بانکها، افشای انواع ریسک‌های صنعت بانکداری و تأمین اطلاعات برای ارزیابی عملکرد مدیریت می‌تواند یک ادغام بسیار عالی در کشور رقم بزند.»
مجلس موافق است یا مخالف؟
هنوز نظر بازوی کارشناسی مجلس یعنی مرکز پژوهش‌ها اعلام نشده است.اما به نظر می رسد،برخی نمایندگان کمیسیون های تخصصی مجلس از جمله کمیسیون اقتصادی با این طرح موافق باشند.به طوری که محمد رضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ادغام بانک ها را مثبت ارزیابی کرده و گفته است:«تصمیم گیری در خصوص ادغام برای بانکهای خصوصی با نظر موافق صاحبان بانک انجام می پذیرد و در خصوص بانک های دولتی نیازمند مصوبه دولت و مجلس در این خصوص است. برخی بانکهای عامل بصورت تخصصی و در یک حوزه خاص فعالیت و در همان بخش تسهیلات ارائه می کنند که هم افزایی یانک‌ها می توانند، موجب افزایش ظرفیت‌ها و توان این بانکها گردد.»
به جز یکی دو اظهارنظر از سوی رییس کل بانک مرکزی خبر دیگری در این باره نیست.حتی بانکها هم درباره تصمیم بانک مرکزی سکوت اختیار کرده اند.باید دید در روزهای آینده شورای پول و اعتبار درباره طرح بانک مرکزی چه نظری دارد. هرچند که به نظر می رسد آنها هم باتوجه به شرایط حال حاضر بانک ها، ادغام بانک های کوچک و کاهش شعب بانک برای اقتصاد کشور موافق باشند.
