غول خشکسالی هنوز نفس می‌کشد
هر چند امسال شاهد افزایش بارش‌ها در استان‌های مختلف بوده‌ایم و میزان بارش‌ها از میانگین بیشتر شده است، اما همچنان نگرانی‌هایی در مورد تنش آبی در استان‌های مختلف وجود دارد.
از طرف دیگر، افزایش بارش‌ها این نگرانی را به وجود آورده که شهروندان خود را در حاشیه امن تصور کرده و مصرف بهینه آب را از دستور کار خارج کنند. ایران به رغم افزایش بارش‌ها در سال آبی جاری همچنان با بحران آب رو‌به‌رو بوده و از طرفی باید بهسازی الگوی آبیاری تداوم یافته و از طرف دیگر باید الگوی مناسب مصرف آب میان شهروندان ترویج شود. فصل گرما از راه رسیده است و مسئولان عنوان می‌کنند تنها در صورت مصرف بهینه آب می‌توانیم تابستانی بدون قطعی آب داشته باشیم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، بر اساس بررسی‌های صورت گرفته ارتفاع کل ریزش‌های جوی از اول سال آبی تا پایان چهارمین روز از خرداد سال جاری بالغ بر 222 میلیمتر بوده است. این حجم از بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (223 میلیمتر) صفر‌درصد افزایش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (226 میلیمتر) دو‌درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین حجم بارش از اول مهر تا پایان روز چهار خرداد معادل 862/365میلیارد مترمکعب گزارش شده است. میزان بارش در حوضه آبریز دریای خزر در سال آبی جاری 310 میلیمتر گزارش شده، که این رقم در مقایسه با سال آبی گذشته 26درصد و در مقایسه با دوره بلندمدت 48ساله 10درصد کاهش داشته است. در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان، میزان بارش‌ها تاکنون 362 میلیمتر گزارش شده که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته صفر درصد و در مقایسه با متوسط 48ساله سه‌درصد افزایش داشته است. حوضه آبریز دریاچه ارومیه تاکنون شاهد 202 میلیمتر بارش بوده که این رقم در سال گذشته 285 میلیمتر ثبت شده، از همین رو در مقایسه با سال آبی گذشته این حوضه آبریز شاهد کاهش 29درصدی است. میزان بارش در فلات مرکزی ایران با 21درصد افزایش نسبت به سال گذشته 155 میلیمتر به ثبت رسیده است. گفتنی است این حوزه در مدت مشابه سال گذشته 128 میلیمتر بارش داشته و همچنین میانگین متوسط بارش در دوره 48ساله گذشته این حوضه 148 میلیمتر گزارش شده است. حوضه مرز شرق از ابتدای سال آبی جاری تاکنون 60 میلیمتر بارندگی داشته، در حالی که این منطقه در مدت مشابه سال آبی گذشته 92 میلیمتر بارش را تجربه کرده بود و این نشان از کاهش 35درصدی بارش‌ها در مقایسه با سال آبی گذشته و کاهش 37درصدی نسبت به آمار دوره 48ساله بلندمدت در این حوضه دارد. حوضه آبی قره‌قوم تاکنون 179 میلیمتر بارش داشته است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 234 میلیمتر بوده که نشان‌دهنده کاهش 24درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته و کاهش 13درصدی نسبت به میانگین دوره بلندمدت 48ساله است. شایان ذکر است بیشترین میزان بارندگی در ایستگاه چهلگرد استان چهارمحال و بختیاری با‌هزار و 400 میلیمتر و کمترین میزان برای زابل استان سیستان و بلوچستان با 20/4 میلیمتر بارندگی گزارش شده است.
8 استان در خطر خشکسالی شدید
استان‌های مرکزی و کویری به دلیل شرایط خاص جغرافیایی بیشتر از دیگر استان‌ها در معرض خشکسالی قرار دارند. بارش‌های کم و تبخیر بالای آب در این مناطق در سال‌های اخیر، کشاورزی این استان‌ها را تا حدی زیادی تحت‌الشعاع قرار داده، تا جایی که سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، سال گذشته در برخی مناطق، کاشت محصولاتی را که مصرف آب بالایی دارند ممنوع اعلام کرد. بر اساس گزارش‌های مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور خوزستان، شمال بوشهر، غرب کهگیلویه‌و‌بویراحمد، بخش‌هایی از اصفهان، یزد، شمال و شرق کرمان، خراسان‌جنوبی و سیستان‌و‌بلوچستان استان‌هایی هستند که بیشتر در خطر خشکسالی قرار دارند. همچنین ۸۵درصد از مساحت کشور با درجه‌های مختلف خشکسالی مواجه بوده که ازاین‌میان 5/25درصد با خشکسالی خفیف، 7/26درصد با خشکسالی متوسط، 5/24درصد با خشکسالی شدید و در نهایت 3/8درصد از مساحت کشور با خشکسالی بسیار شدید همراه بوده است. حدود دو‌درصد از مساحت کشور هم با ترسالی و مابقی اراضی کشور از شرایط طبیعی خود بر اساس شاخص مذکور برخوردار بوده است.
روش‌های بهینه‌سازی مصرف آب
یکی از راه‌های صیانت از منابع ارزشمند آب، بهره‌برداری بهینه و هوشمندانه از این ذخایر گرانبهاست. راهکارهای چندی برای بهره‌برداری بهینه از منابع آب و در نتیجه حفاظت از آن وجود دارد که به دو گروه تقسیم می‌شوند. الف: راهکارهای سازه‌ای که عبارتند از: 1-ساخت سد، حوضچه‌های تغذیه مصنوعی سفره‌های آب زیرزمینی، عملیات آبخیزداری و کارهایی از این دست 2-اجرای آبیاری تحت فشار، احداث گلخانه و... 3-تصحیح و بهسازی زمین‌های کشاورزی و... 4- احداث کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی کم آب بَر، احداث کارگاه‌ها و کارخانه‌های فراوری محصولات کشاورزی، بسته بندی و... 5-احداث تصفیه خانه‌ها و تصفیه فاضلاب‌های صنعتی و خانگی و استفاده مجدد از آب 6- احداث آب‌شیرین‌کن روی دریا و منابع آب نامتعارف و تامین بخشی از آب صنعتی و شرب. راهکارهای سازه‌ای نیاز به منابع مالی قابل توجهی دارد که برخی از آنها توسط دولت یا با حمایت و مشارکت دولت باید انجام گیرد. ب: راهکارهای غیرسازه‌ای هم عبارتند از: 1-فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی در مورد کمبود آب، روش‌های مصرف بهینه در کشاورزی، صنعت، خدمات، خانگی و... 2- نصب کنتور بر روی تاسیسات بهره‌برداری از منابع آب 3-جیره بندی آب و کاهش حجم بهره‌برداری مجاز در مواقع لزوم بر اساس تبصره ماده ۲۹ قانون توزیع عادلانه آب 4-تعیین الگوی کشت هر منطقه و پهنه بندی آن، تعیین و اجرای تقویم کشت 5-کشت انواع گیاهان کم آب بَر، نکاشتن گیاهان پر مصرف (پُر آب بَر) و... 6- اجرای آیش (هر سال یک چهارم از کل زمین کشت نشود، به گونه‌ای که پس از سه فصل کشت هر قطعه یک فصل استراحت نماید) 7- آبیاری در شب و ساعات خنک 8- آبیاری زیرزمینی برای کاهش تبخیر 9-عدم آبیاری گیاه در مرحله یا مراحل خاصی از دوره رشد گیاه که نیاز به آب ندارد 10- استفاده از رطوبت سنج که دستگاهی ساده و ارزان بوده و برای تشخیص زمان آبیاری و در نتیجه جلوگیری از آبیاری پیش از موعد یا جلوگیری از به تعویق افتادن آبیاری که موجب کاهش محصول و یا دیرتر رسیدن محصول می‌گردد به کار می‌رود.
