فناوری اطلاعات؛ تنها راه رسیدن به قدرت، ثروت و رفاه
«علم و فناوری منشأ قدرتمندی، ثروت و رفاه کشورها در دنیای امروز است.» این جمله در ابتدای برنامه جامع دولت دوازدهم با عنوان «دوباره ایران» در بخش حوزه علم، فناوری و نوآوری با هدف «جامعه نوآور، تقویت و حمایت توانمندی‌های داخلی و همکاری‌های بین‌المللی با پیشروها» آمده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، حوزه فناوری در دنیا یکی از راه‌های رسیدن به قدرت، ثروت و رفاه است و اکثر کشورهای توسعه یافته به این سمت حرکت می‌کنند. حال سؤال این است آیا دولت یازدهم بستر لازم را برای گام نهادن در این عرصه فراهم کرده است؟ دولت برای رسیدن به این سه هدف (قدرتمندی، ثروت و رفاه)چه کارهایی باید انجام دهد؟
ضرورت سرمایه‌گذاری در فاوا
«هدف همه کشورهای دنیا توسعه اقتصادی است چرا که اقتصاد قدرت، ثروت و رفاه به ارمغان می‌آورد و در دنیای امروز این سه هدف بیشتر با توجه به علم و فناوری میسر می‌شود. اگر ما نیز بخواهیم به دنبال توسعه اقتصادی پایدار باشیم، نفت نمی‌تواند نقطه اتکای مطمئنی برای کشور باشد بنابراین تنها راه رسیدن به اقتصاد پایدار علم و فناوری است.»ناصر مزینی استاد دانشگاه علم و صنعت در حوزه رایانه و هوش مصنوعی با بیان مطلب فوق گفت: تمامی کشورهای توسعه یافته تنها راه افزایش بهره‌وری را هدایت نیروی کار در مسیر رشد علم و فناوری و تولید در تمامی زمینه‌ها بخصوص سرمایه‌گذاری در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) می‌دانند. البته این به معنای سرمایه‌گذاری مستقیم در تولید محصولات حوزه ICT نیست، بلکه به کار‌گیری ICT در دیگر بخش‌های اقتصاد است.این استاد دانشگاه افزود: گزارش مستندی که در سال 2016 منتشر شد، نشان می‌دهد در اکثر کشورهای اروپایی و امریکا سرمایه‌گذاری در حوزه ICT نسبت به سرمایه‌گذاری در دیگر بخش‌ها حتی تزریق مستقیم اعتبارات دولتی در اقتصاد کشور، تأثیرگذارتر بوده و باعث ارتقای تولید و افزایش ثروت شده است ولی متأسفانه در کشورما به این بخش کمتر توجه شده و باید دولت دوازدهم در یک اقدام ضربتی طرح جامعی برای آن در نظر بگیرد.
تکمیل سه حلقه
«در بحث رسیدن به سه مؤلفه قدرت، ثروت و رفاه باید به حلقه‌هایی که کشور را به این سمت هدایت می‌کند توجه اساسی کرد، چرا که اگر هر کدام از این حلقه‌ها که شامل تولید علم و محصول، نیروی انسانی و بازار هستند، کامل نشوند کشور را به سه مؤلفه مطرح شده، نمی‌رسانند.»
سهیل تقوی کارشناس فناوری اطلاعات با بیان مطلب فوق گفت: در کشور ما به حلقه اول که همان تولید علم در دانشگاه و بخش‌های تحقیقاتی (R&D) است به صورت جهت‌گیری شده و هدفمند توجه نمی‌شود به عبارتی هدف بیشتر تولید علم برای علم است در صورتی که در کشورهای توسعه یافته، تولید علم در جهت نیازهای آن کشور هدایت و کاربردی می‌شود. به‌عنوان نمونه مقاله‌های ISI تولید شده در دانشگاه‌های ما به درد کشور نمی‌خورد چون در جهت نیاز کشور نوشته نشده است و از این مقاله‌ها بیشتر کشورهای توسعه یافته بهره می‌برند و علم آن را تبدیل به محصول می‌کنند.تقوی افزود: جایی هم که می‌تواند علم را تبدیل به محصول کند تا به قدرت، ثروت و رفاه برسد، شرکت‌های دانش بنیان است. البته در چند سال اخیر بحث شرکت‌های دانش بنیان در کشور داغ است و مصوبه‌های زیادی در مجلس در این راستا به تصویب رسیده است ولی این شرکت‌ها خود به عواملی نیاز دارند تا بتوانند علم را به مؤلفه‌های گفته شده تبدیل کنند.این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: شرکت‌های دانش بنیان با اینکه از حمایت‌های حداقلی همچون مالیات، بیمه و... برخوردار شده‌اند اما با کمبود نیروی انسانی کاربردی (به لحاظ کیفی و نه کمی) رو به رو هستند بنابراین دولت باید از یک طرف در جهت تربیت نیروی انسانی کاربردی حرکت کند و از سوی دیگر باید زمینه ماندگاری نخبه‌ها را در کشور با ایجاد شرایط مناسب مانند حقوق مکفی، حل سربازی و... فراهم کند.تقوی آخرین حلقه را فراهم کردن بازار برای محصولات تولید شده از سوی شرکت‌های دانش بنیان دانست و گفت: ما باید برای محصولات تولید شده بازاریابی کنیم و این کار میسر نمی‌شود مگر اینکه دولت بازار را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و خود و شرکت‌های شبه دولتی از بازاریابی فاصله بگیرند، چرا که دولت باید بیشتر نقش نظارتی و پیگیر مصوبات باشد تا اینکه به عرصه بازاریابی ورود کند.
از سوی دیگر باید دولت در بحث تبلیغات و برندسازی از بخش خصوصی حمایت کند تا بتوان با علم و فناوری به قدرت، ثروت و رفاه رسید.
بخش خصوصی و اشتغال پایدار
«مهم‌ترین وظیفه دولت‌ها ایجاد بستر و زیرساخت‌های لازم برای تولید علم و فناوری است. هر چقدر دولت به ظرفیت‌های توسعه فناوری در داخل کشور اتکا کند، می‌تواند نقش حاکمیتی خود را بهتر ایفا کند.» امید توکلی، طراح و راهبر امنیت راهکار اینترنت اشیا در یک شرکت دانش بنیان با بیان مطلب فوق گفت: در نظام‌های کارآمد و پیشرو، دولت نقش مدیریتی دارد و منابع ملی را در جهت ارتقای سطح کیفیت زندگی، خلق ارزش، افزایش ثروت اقشار جامعه و توسعه رفاه عمومی تقسیم می‌کند.وی افزود: در مدل اقتصادی ایران، دستیابی به دانش تولید برخی محصولات فناورانه نظیر ساخت هواپیما و... نیازمند صرف هزینه‌های بسیار گزاف و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت چند ده ساله حاکمیتی است و برای کشورهای در حال توسعه‌ای مانند کشور ما ثروت، ارزش افزوده و حتی قدرت به ارمغان نمی‌آورد بنابراین تنها راه، پرداختن به حوزه فناوری‌های نو مانند نانو و فناوری اطلاعات است.توکلی گفت: حوزه فناوری اطلاعات یکی از بزرگ‌ترین ابزارهای خلق قدرت، ثروت و رفاه است و از نمونه‌های مطالعاتی متعددی مانند شبکه اجتماعی فیس‌بوک می‌توان نام برد. این شبکه اجتماعی یک ایده کوچکی بود که با حمایت‌های صورت گرفته به ارزش آفرینی بزرگی دست یافت و توانست ضمن ایجاد 16 هزار شغل به ارزش بالغ بر 65 میلیارد دلار برسد. این کارشناس ارشد امنیت با بیان اینکه رشد زنجیره استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان، سرمایه‌گذاران فعال و شتاب‌دهنده‌های فناوری در کشور از دستاوردهای دولت یازدهم است، افزود: دولت دوازدهم می‌تواند با کاهش تصدی‌گری، اجرای کامل قانون بهبود مستمر کسب و کار، تکمیل زیرساخت‌های فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان نقش خود را در تبدیل توسعه فناوری به ثروت، قدرت و رفاه بدرستی ایفا کند. البته عملیاتی کردن ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به ساز و کارهایی نظیر طرح تکاپو (توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار) می‌تواند محرک تأثیرگذاری در بدنه شرکت‌های دانش‌بنیان برای نیل به سه هدف مورد بحث باشد.
تربیت و حفظ نیروی کارآمد
«برای رسیدن به قدرت، ثروت و رفاه با علم و فناوری باید ضمن ارتقای زیر ساخت، تصویب قوانین حمایتی جدید برای به رسمیت شناختن حق نشر، به تربیت نیروی انسانی کارآمد توجه کرد.»مهدی حسینی مقدم کارشناس حوزه فناوری اطلاعات با بیان مطلب فوق گفت: دو وزارتخانه آموزش و پرورش و آموزش عالی برای تربیت نیروی انسانی کارآمد باید دوره‌های کاربردی مربوط به فاوا را در درس‌ها بگنجانند و از ارائه دروس به صورت تئوری فاصله بگیرند، چرا که می‌توان از این طریق نیروهایی را تربیت کرد که بسرعت جذب شرکت‌های صنعتی شوند.این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات افزود: دولت تدبیر و امید در دوره دوم می‌تواند با ادامه روند دوره اول از طریق معاونت‌های علمی و فناوری خود با به‌کارگیری مشاوران خارجی و استفاده از تجربیات کشورهایی نظیر هند به رشد بازار ICT کمک کرده و به قدرت و ثروت و رفاه دست یابد.حسینی مقدم با بیان اینکه توسعه شهرهای فناوری و ارائه بسته‌های حمایتی به شرکت‌های نوپا و دانش بنیان اقدامی است که نیاز به پیگیری بیشتری دارد، گفت: دولت آلمان اقدام به تأسیس شهرهای فناوری کرده و می‌خواهد به قطب صنعت ICT تبدیل شود و حتی در همین راستا نخبه‌های ایرانی برنامه نویس را نیز جذب می‌کند. شاید واکاوی برنامه‌های دولت آلمان و برخی کشورهای اروپایی نظیر سوئد که با وجود محدودیت‌های مهاجرتی اقدام به جذب نیروی آماده به کار می‌کنند، بسیار مفید باشد.
