زلزله تهران نزدیک است

 طی دو ماه گذشته در استان خراسان به دفعات شاهد بروز زمین لرزه و پس لرزه های حاصل از آن بوده ایم. آخرین زلزله 7/5 ریشتری که شب 23اردیبهشت ماه بجنورد را لرزاند، با سه کشته و 400مصدوم همراه بود که 50 نفر بستری و 220 نفر سرپایی درمان شده‌اند، همچنین تعدادی از روستاها خسارت 20 تا 50 درصدی دیده اند. پدر علم زلزله شناسی ایران و رییس سابق بخش زلزله شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران  معتقد است که در منطقه بجنورد بازه 22 ساله ای برای وقوع زلزله وجود دارد. به گفته وی در شمال شرق ایران بیش از صدها گسل خفته وجود دارند و او عقیده دارد که وقوع زلزله در مشهد غیرطبیعی نیست و هرنقطه از ایران در هر زمان می تواند به لرزه درآید.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، رییس سابق بخش زلزله شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران همچنین در خصوص وقوع زلزله در تهران هشدار می دهد و می گوید که این زمین لرزه ها در برابر زلزله تهران هیچ خواهد بود و اگر تهران بلرزد، آخرالزمان از راه خواهد رسید. مشروح گفت و گو با «بهرام عکاشه» را در زیر می خوانید:

علت زلزله های اخیر مشهد چیست؟ آیا گسل‌های ناشناخته ای وجود داشته که تازه فعال شده یا گسل های خفته بیدار شده اند؟

زلزله در شرق ایران مورد عجیبی نیست؛ چرا که مناطق شمال شرق ایران فوق العاده زلزله خیز هستند و زلزله های تاریخی زیادی در این مناطق ثبت شده اند. زلزله های قرن جاری نیز در این نقاط کم نبوده و در مجموع لازم است همواره برای حادثه زلزله در منطقه شمال شرق کشور آماده بود، به‌خصوص مرز ایران و عشق آباد نقطه اوج خطر است و تا 5/7 ریشتر توانمندی زمین لرزه دارد. برای مثال بجنورد در خراسان شمالی یک ریتم 22 ساله زلزله دارد؛ به این شکل که هر 22 سال زلزله ای تا عمق 6 ریشتر را در این منطقه شاهد خواهیم بود و اکنون در زمان این ریتم قرار گرفته ایم.

چند گسل در این منطقه فعال است؟

دو گسل بزرگ در منطقه وقوع این زلزله ها وجود دارد و علاوه بر آن ها صدها گسل کوچک دیگر نیز هست که نه تنها در ریتم زمانی تعیین شده، که همواره مستعد فعالیت است. گسل به شکستگی و ترک روی ظرف شباهت دارد. آسیب پذیرترین نقطه ظرف، محل ترک است و هر آن امکان دارد ظرف مورد نظر از محل ترک، بشکند. گسل به‌عنوان ناهمگنی در زمین به دلیل فشارهایی که به زمین وارد شده و منجر به ایجاد شکستگی شده، هر لحظه امکان فعالیت دارد. اسم گسل که می آید، افراد فکر می کنند درباره یک نقطه خاص صحبت می شود؛ در حالی که گسل‌ها ممکن است چند هزار کیلومتر امتداد و تا 700 کیلومتر عمق داشته باشند.

وضعیت فعلی ایران برای وقوع زمین لرزه چگونه است؟

در مجموع منطقه ایران در ردیف منطقه آلتیمالیا قرار دارد؛ یعنی از هیمالیا تا آلپ در سوییس که همه جزو مناطق زلزله خیز است. همان‌گونه که گفتم، عمق گسل‌های ایران گاه تا 700 کیلومتر می رسد و در کنار آن، میزان حرارت داخل زمین در مناطق زلزله خیز تا هفت هزار درجه سانتی‌گراد است و این نکته به خصوص در مورد مشهد صدق می کند. در کشوری مانند ژاپن، زلزله 5 تا 6 ریشتر نمی تواند آسیب رسان باشد اما در ایران زلزله 5 ریشتری حتی برای کلانشهرهای ما مساله ساز است. برای مثال با یک زمین‌لرزه 5 تا 6 ریشتر، مناطق جنوب تهران به طور قطع آسیب خواهند دید.

مهم ترین راهکارهایی که برای کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله در ایران به کار رفته یا مناسب به کار رفتن است، چیست؟

ایجاد ستاد بحران از 23 سال پیش تا کنون یکی از مهم‌ترین این راهکار هاست. البته که به طور تقریبی از 80سال قبل ستاد بحران در کشور وجود داشته اما نقش خاصی ایفا نکرده و این نقش از 20 سال گذشته به صورت جدی تعریف و ایجاد شده است. همزمان با پیشنهاد تشکیل این ستاد، پیشنهاد مقاوم سازی افراد مهم کشور نیز به سازمان امنیت کشور داده شد. همچنین بارها گفته شده که لازم است پایتخت را از حالت تک بعدی خارج کنیم؛ چراکه با احتمال زیاد وقوع زلزله، اینکه تمام قطب های کشور در تهران باشد امر معقولی نیست. پایتخت ها از هم جدا شوند و در شهرهای مختلف باشند؛ برای مثال پایتخت فرهنگی، پایتخت صنایع و غیره. بهترین دانشگاه ها و مشاغل تنها در تهران نباشند تا جمعیت پایتخت به این حد نرسد. فراموش نکنیم که20 درصد بافت های تهران فرسوده است و وقوع زلزله، از تهران یک فاجعه خواهد ساخت.

ستاد بحران گرچه سال هاست به صورت جدی در بحران‌های کشور حضور دارد اما میزان اعتماد به عملکرد آن قابل قیاس با کشورهایی شبیه ژاپن که مثال می زنید، نیست .

در کشورهای خارجی به عملکرد ستاد بحران اعتقاد راسخ وجود دارد چون مردم منطقی فکر می کنند. در ایران حتی در مناطق شمال شهر، مردم هنوز به خرافات و رمال ها توجه دارند.

فکر نمی کنید عدم اعتماد مردم تا حد زیادی به عملکرد ناقص خود این ستاد برمی گردد؟

به طور قطع در کشور ما کارها هرگز به طور کامل به دست کاردان سپرده نمی شود. حتی این موضوع را در سطح کلان و در عرصه های مهمی مانند انتخابات و حضور کاندیداهای مختلف و نحوه برخوردشان با یکدیگر شاهد هستیم. این ضعف کلی کشور ماست و به ستاد و ارگان و دستگاه خاص محدود نمی شود.

احتمال وقوع زمین لرزه در پایتخت را چقدر می دانید؟

محاسبات ریاضی، ریتم 200 ساله را برای زلزله تهران نشان می دهد و طبق محاسبات، از این 200 سال، 185سال گذشته و 15 سال باقی مانده است. البته ریاضیات با رفتار زمین یکسان نیست. رفتار زمین فوق العاده ناهمگن است؛ به این شکل که ممکن است 200 سال به 300 سال برسد و خبری نشود، ممکن است همین فردا شاهد زلزله باشیم. اما محاسبات ریاضی به تهران 15 سال دیگر فرصت می دهد.

قدرت زلزله تهران چقدر خواهد بود؟

تهران، استعداد زلزله 7 و نیم تا 8 ریشتر را دارد. اگر به تاریخ نگاه کنیم در منطقه تهران 160 سال قبل زلزله بیش از 7 ریشتر نیز اتفاق افتاده که بر اثر آن بخشی از سفارت انگلیس و بخشی از کاخ گلستان و بازار ریخت و حدود 45هزارنفر از بین رفتند. زلزله تهران، زلزله بزرگی خواهد بود اما مردم و مسئولین ما ملاحظه حوادث را نمی کنند و کسی فکر نمی کند که همین حالا اگر در تهران زلزله بیاید، برای مثال ماشین آتش‌نشانی چگونه می خواهد خود را به مناطق ناامن برساند؟ ما حدود 140 پایگاه آتش نشانی داریم اما با این وضعیت در صورت وقوع زلزله، 400 پایگاه نیزفایده نخواهد داشت.

گسل های خطرناک تهران و ناامن ترین مناطق تهران از نظر زمین لرزه کدام هستند؟

مناطق 1، 2 و 3 ، بیشترین آسیب را از فعال شدن احتمالی گسل های شمال شهر می بینند و مناطقی چون7، 9 ،11 و 17نیز به دلیل داشتن بافت فشرده، از آسیب جدی برخوردار می شوند. گسل مشافشم و گسل ری، دو گسل بزرگ تهران هستند. اگر گسل مشافشم فعال شود، بخشی از منطقه 3 و 4 و تمام منطقه 1 صدمات جدی خواهند دید. فعالیت گسل‌ری نیز به مناطق 9 تا 20 لطمه خواهد زد. شما ل و جنوب تهران به شدت زلزله خیز هستند و به جرات می توان گفت که چندهزار گسل از مناطق حومه تهران، کرج و قزوین به سمت شرق ادامه دارد. رودهن، بومهن، فیروز کوه، ورامین، پیشوا، جوادآباد، پرند، رباط کریم، شهریار، ملارد و ماهدشت و فشم از مناطق به شدت خطر پذیر هستند و اگر به تاریخ نگاه کنیم، تا کنون تهران حداقل 10 بار بر اثر زلزله از بین رفته است.

در حال حاضر نیز در تهران، روزانه حداقل پنج زلزله نامحسوس ثبت می شود وهر روز حداکثر شاهد پنج زلزله نیم تا 2ریشتری هستیم و همین زلزله اگر به 4 ریشتر برسد، جنوب تهران را از دست خواهیم داد.

اگر بخواهید تصویری از تهران بعد از زلزله ارائه دهید، این تصویر چیست؟

به وضعیت تهران پس از وقوع زلزله هیچ امیدی ندارم. تصور کنید که 11هزار کیلومتر لوله گاز در تهران منفجر شود. حتی تصور این موضوع ممکن نیست. ستاد بحران چقدر می‌تواند خدمات داشته باشد؟ همان‌گونه که گفتم حتی ماشین های آتش‌نشانی قادر به تردد نخواهند بود. نجات‌دادن افراد مانده زیر آوار به معضل تبدیل می شود و بعید می دانم بتوان تعداد زیادی را زنده بیرون آورد. عده زیادی از مردم اگر از زلزله نمیرند، از عفونت و بی آبی و آلودگی تلف می شوند. مگر اینکه جسدها را با ماشین مخصوص سوزاندن جسد بسوزانند و زنده ها را جایی در بهشت زهرا اسکان دهند. کشته های زلزله تهران بیش از پنج‌میلیون نفر خواهد بود و می توان گفت که پس از آن، تهرانی وجود نخواهد داشت. بگذارید یک جمله بگویم، زلزله تهران تصویر آخرالزمان را زنده خواهد کرد.