خودروهای برقی تهدیدی برای بازار نفت؟
هند و چین، دو کشور پر‌جمعیت آسیایی که اشتهای تمام نشدنی‌شان برای طلای سیاه آنها را در بازار جهانی نفت متمایز کرده بود، این روزها در حال تغییر جهت به سمت مصرف انرژی پاک هستند.
به این ترتیب پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تقاضای بنزین در این دو کشور بسیار زودتر از موعد به نقطه اوج خواهد رسید. به گزارش خبرگزاری رویترز، تمایل میلیون‌ها نفر در چین و هند برای خرید وسایل نقلیه الکترونیکی طی یک دهه آینده، تهدیدی غم‌انگیز و آشکارا برای صنعت نفت به شمار می‌رود. ریشه اصلی این چرخش درواقع به سیاست دولت‌های هند و چین برای مهار آلودگی گسترده در شهرها، کاهش واردات نفت خام و رقابت برای حضور در بازار رو به رشد خودروهای سبز است. بر این اساس این دولت‌ها به پالایشگاه‌ها که منبع درآمد اصلی آنها تولید بنزین از نفت خام است، اعلام کرده‌اند که باید خود را برای آینده‌ای که نفت کمتری برای پالایش خواهند داشت، آماده کنند. به گزارش دنیای اقتصاد، دولت چین در نقشه راهی که در ماه گذشته میلادی آن را منتشر کرد، اعلام کرده است قصد دارد تا سال 2025، حداقل حدود یک پنجم از 35 میلیون خودرویی را که سالانه وارد بازار می‌شود با وسایل نقلیه سبز جایگزین کند. هند اما در این میان بسیار رادیکال‌تر از چین عمل کرده و برنامه‌ای را اعلام کرده است که چنانچه عملیاتی شود، بر اساس آن تمام خودروهای این کشور تا سال 2032 الکتریکی خواهند شد. خبرگزاری رویترز طی مصاحبه‌ای با منابع دولتی و صنعتی هند در هفته گذشته از این برنامه مطلع شده است. «ما یک تغییر واضح را به سمت خودروهای برقی می‌بینیم، این تغییر توسط قانون اعمال خواهد شد. بنابراین خودروهای برقی در راه هستند.» این جمله‌ای است که معاون مدیرعامل بخش استراتژی و برنامه‌ریزی تولید خودروسازی دایملر در آلمان اعلام کرده است. ویلکو استارک که اخیرا در کنفرانس نفت و گاز آسیا در کوالالامپور حضور داشت، گفت: دایملر درصدد است تا بین 15 تا 20 درصد از کل فروش خود در سال 2025 را به خودروهای برقی و حداقل 10 درصد را نیز به خودروهای هیبریدی اختصاص دهد.
اثر پروانه‌ای در بازار نفت
خودروهای برقی در حال حاضر کمتر از 2 درصد ناوگان جهانی خودرو را به خود اختصاص داده‌اند و هر میزان رشد بیش از انتظاری که در این زمینه رخ دهد، بر تقاضای مصرف نفت و کسب‌و‌کار پالایشگاه‌ها اثرگذار خواهد بود. مدیر هیات‌مدیره شرکت نفت دولتی بحرین در رابطه با موج ورود خودروهای برقی و اثرگذاری آن بر تقاضای نفت خام گفت: تکنولوژی به سرعت در حال رشد است و احتمالا 10 تا 15 سال آینده بازار بنزین ما شبیه چیزی که امروز شاهد هستیم نخواهد بود.
در حال حاضر تولید بنزین، 45 درصد از خروجی پالایشگاه‌ها را شامل می‌شود و بالاترین حاشیه سود را برای صاحبان پالایشگاه‌ها دارد؛ به این ترتیب اندکی کاهش تقاضا یا کاهش سرعت تولید می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای پالایشگران داشته باشد. موسسه مودیز در این زمینه می‌گوید: رشد سریع تکنولوژی پیش‌بینی‌ها را دشوار کرده است؛ اما با این حال آثار مستقیم مالی از ناحیه کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده‌های آن از جمله بنزین که تا سال 2020 رخ خواهد داد، قابل انتظار است. تغییرات در زمینه سوخت‌های جایگزین نفت و بنزین آنقدر بزرگ است که آژانس بین‌المللی انرژی در نظر دارد در تحلیل‌های قبلی خود از روند تقاضای خودروهای برقی و اثر آن بر تقاضای نفت خام بازنگری کند. سیاست‌های فعلی آژانس بین‌المللی انرژی آخرین بار در نوامبر 2016 به روز رسانی شده‌اند و بر اساس آن این انتظار مطرح شده است که تقاضا از سمت خودروهای بنزین‌سوز تا سال 2040 رشد خواهد داشت.
حرکت جمعی به سمت خودروهای برقی
با این حال تصمیم اخیر هند و چین برای جایگزین کردن گسترده خودروهای برقی به جای خودروهای بنزین‌سوز بازنگری در سیاست‌های فعلی را از سوی آژانس بین‌المللی انرژی ضروری کرده است. ماجرای ورود خودروهای برقی زمانی جدی‌تر به نظر می‌رسد که مشخص می‌شود این تنها هند و چین نیستند که در حال تغییر سریع هستند. خودروسازان مطرح آسیا شامل ژاپن و کره جنوبی نیز در کنار افزایش بهره‌وری خودروهای بنزین‌سوز برای کاهش مصرف، فروش قابل توجهی از سمت خودروهای هیبرید (عملکرد همزمان بنزین و برق) دارند.
با تمام این تفاسیر به نظر می‌رسد حرکت کشورهایی مانند هند و چین به سمت برقی کردن خودروها با موانعی همراه است که توجه به آنها ضروری است. برای مثال هزینه‌های سنگین باتری منجر به بالا رفتن قیمت خودروهای برقی خواهد شد، همچنین کمبود زیرساخت‌های شارژ خودرو در کشوری مانند هند نیز سرمایه‌گذاری‌های عظیم می‌طلبد. با تمام این تفاسیر در حالی بخش زیادی از تقاضای نفت خام آسیا (به‌عنوان هدایتگر روند تقاضای نفت خام در دنیا) به نیاز رو به رشد خودروهای بنزین‌سوز در این قاره بازمی‌گشت که با ورود خودروهای برقی این روند در حال تغییر مسیر است. برای مثال چین در حالی برنامه جایگزین کردن خودروهای برقی را در دست اجرا دارد که در حال حاضر ماهانه بیش از 2 میلیون خودروی نو به فروش می‌رساند، موضوعی که آمریکا را به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت خام در دنیا به چالش می‌کشاند. هند نیز در حال حاضر پس از ژاپن، سومین واردکننده بزرگ نفت خام در دنیا است. بیش از یک سوم پالایشگاه‌های دنیا نیز در آسیا هستند؛ در حالی‌که این سهم در سال 1990 تنها اندکی بیش از 18 درصد بود. به این ترتیب رشد تولید خودروها و دیگر وسایل نقلیه برقی، به مثابه یک بیدارباش به قطب تقاضای نفت خام دنیا است؛ چراکه پالایشگاه‌های آسیا همچنان بیشترین درآمد خود را مدیون مصرف بالای بنزین در این قاره هستند. با تمام این تفاسیر با توجه به تحولات ایجاد‌شده به نظر می‌رسد صنعت نفت در حال ایجاد تغییراتی در خود است؛ برای مثال رویال داچ شل در حال بررسی پتانسیل‌هایی برای معرفی خودروهای الکتریکی است. در این میان اما برخی مدیران نفتی همچنان عقیده دارند «انتظار برای سقوط تقاضای نفت هنوز زود است»؛ مانند یکی از مقامات آرامکو در عربستان سعودی که عقیده دارد «صنعت نفت ناپدید نخواهد شد.»
