برجام، جاده‌صاف‌کن مبادلات ارزی
یکی از مهم‌ترین محدودیت‌هایی که دولت یازدهم از آغاز کار خود با آن مواجه بود، محرومیت بانک‌های ایرانی از مبادلات ارزی و بین‌المللی بود؛ مشکلی که به واسطه برجام به‌صورت رسمی برداشته شد.
به دنبال این موضوع، بانک‌ها به تدریج در حوزه‌های مختلف فعالیت خود را از سر گرفتند و اینک بانک‌های ایرانی می‌توانند با کارگزاران مختلف در سطح جهان مبادلات ارزی و عملیات بانکی اعم از گشایش اعتبار، انتقال وجوه و... را انجام دهند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، جمشید عدالتیان، عضو اتاق بازرگانی ایران، می‌گوید: «به دلیل برجام ما توانستیم با خیلی از بانک‌ها، نه بانک‌های بزرگ ولی بانک‌های کوچک و متوسط مبادلات ارزی داشته باشیم. همچنین به پول‌هایی که در بانک‌های مختلف بلوکه شده بودند، بخصوص در کشورهای آسیایی و آسیای جنوب شرقی دسترسی داشته باشیم.»
برجام و فضای بین‌المللی جدیدی که در دولت یازدهم برای کشور ایجاد کرد، چه تاثیری بر مبادلات ارزی کشور داشت ؟
مهم‌ترین نکته این است که مشکلاتی که در دوران تحریم یعنی در زمان دولت قبل وجود داشت، از بین رفت، یعنی اگر برجام نبود، به طور کلی روابط ارزی با خارج از کشور و همچنین روابط دیگر تجاری قطع می‌شد و امکان هیچ‌نوع تبادل ارزی وجود نداشت. پس از برداشته شدن تحریم‌ها و ایجاد برجام یک تفاوت اصلی با سال‌های قبل تحریم به وجود آمد و آن هم این است که اعتماد جهانی به سمت ایران جلب شد و در واقع در این شرایط جامعه بین‌الملل به جامعه اقتصادی و سیاسی ایران اعتماد کرد و در نتیجه تقویت این اعتماد و با استفاده از آن در راستای جذب سرمایه‌گذار خارجی، توانستیم اقتصاد کشور را تغییر دهیم. علاوه بر این، به‌دلیل برجام ما توانستیم با خیلی از بانک‌ها، نه بانک‌های بزرگ ولی بانک‌های کوچک و متوسط مبادلات ارزی داشته باشیم. همچنین به پول‌هایی که در بانک‌های مختلف بلوکه شده بودند، بخصوص در کشورهای آسیایی و آسیای جنوب شرقی دسترسی داشته باشیم. این موارد باعث شد مبادلات ارزی راحت‌تر انجام شود، هزینه‌های مبادله کاهش پیدا کند و تا حدودی زیادی قیمت ارز مبادله‌ای یا ارزهای خارجی در کشور از ثبات نسبی برخوردار شود. این موضوع کمک کرد در کشور برنامه‌ریزی‌های بهتری در کارها داشته باشیم. همچنین حذف محدودیت مبادلات تجاری در سایه برجام و بر پایه پولی دلار تاثیر مثبتی بر اقتصاد ایران داشت. در حال حاضر بیش از 60 درصد از گردش مالی جهان به‌صورت دلار انجام می‌شود. هر دلاری که جا به جا می‌شود، در نیویورک ثبت می‌شود و مبدا و مقصدش معلوم است. ایران پیش از این نمیتوانست پول نفت را به‌صورت دلار دریافت کند. از طرفی ایران تا پیش از این نمیتوانست در بازارهای جهانی سبد ارزی خوبی داشته باشد، زیرا این مساله زمانی به صرفه است که دلار بیشترین سهم را در این سبد ارزی داشته باشد و زمان‌هایی یورو یا حتی یوان. بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی در زمینه دلار با ایران همکاری نمی‌کردند، اما صادرات نفتی و غیرنفتی ما از این پس با دلار انجام می‌گیرد، موضوعی که می‌تواند تا حدودی از مشکلات اقتصاد کشور گره گشایی کند. البته مبادلات تجاری با شرکت‌های آمریکایی همچنان مساله‌ای بحث برانگیز است. آنها اجازه تجارت با ما را ندارند که این مساله به تحریم‌هایی برمی‌گردد که آمریکا جدا از مساله هسته‌ای علیه ایران وضع کرده است. اما به طورکلی هرچقدر ایران در اقتصاد جهانی با محدودیت کمتری عمل کند، از نظر اقتصادی صرفه بیشتری می‌‌برد. چرا آمریکایی‌ها ما را تحریم می‌کنند؟ به این دلیل که صدمه بیشتری بر ما وارد کنند. بنابراین حتی اگر یک مورد محدودیت علیه ایران نیز برداشته شود، به سود اقتصاد ما خواهد بود.
همکاری با بانک‌های اروپایی در سایه برجام چه دستاوردهایی برای کشور داشت؟
مهم‌ترین دستاورد آن در ابتدا این بود که صادرات نفت به کشورهای اروپایی آغاز شد و با فروش هر مقدار نفت، ارز آن را از بانک‌های اروپایی دریافت کردند. اگرچه بانک‌های کوچک و متوسط با کشور ما در ارتباط هستند، ولی در حال حاضر در بسیاری از کالاها واردات صورت می‌گیرد و همچنین در حال حاضر ال سی باز است و واردات از کشورهای اروپایی که مواد اولیه و ماشین‌آلات آنها مورد احتیاج کشور است راحت‌تر وارد می‌شود. در مورد صادرات هم به همین صورت است و ارز آن به کشور باز می‌گردد.
با توجه به فاصله‌ای که در سال‌های تحریم بین بانک‌های ایرانی و خارجی ایجاد شد، دولت یازدهم چه زیر ساخت‌هایی برای ورود به فضای بین‌المللی آماده کرد؟
رئیس کل بانک مرکزی در واقع فعالیت‌های چشمگیری را در فضای دیپلماسی- اقتصادی کشور آغاز کرد و جلسات مختلفی با بانک‌های خارجی داشت و سعی کرد یک فضای اعتماد به وجود بیاورد. به نظر من این فعالیت‌ها باید بیشتر انجام می‌شد، ولی در هر صورت در دولت یازدهم روابط بین‌الملل بانک مرکزی فعال تر‌بوده و توانسته است قسمتی از بانک‌های خارجی، همان‌طور که گفته شد بانک‌های متوسط و کوچک را قانع کند که وحشتی از تحریم‌های آمریکا نداشته و با بانک‌های ایرانی همکاری داشته باشند. نکته‌ای که اینجا باید گفته شود این است که وقتی از بانک‌های متوسط و کوچک اروپایی صحبت می‌شود، نباید آنها را با بانک‌های ایرانی مقایسه کرد. این بانک‌ها ده‌ها برابر از بانک‌های کشور ما بزرگ‌تر هستند. در واقع بزرگ‌ترین بانک کشور ما را اگر در نظر بگیرید، از بانک‌های متوسط و کوچک اروپایی کوچک‌تر است. بنابراین با به کار بردن کلمه متوسط و کوچک نباید با نسبیت‌های ایرانی به این مساله نگاه کرد.
