تعرفه‌های گمرکی هوشمندانه باشد
گمرک ایران در دولت یازدهم توانست رکورد درآمدهای گمرکی را بشکند و در سال ۱۳۹۵ بیشترین درآمد گمرکی را نسبت به سال‌های اخیر کسب کند.
عملکرد درآمدی گمرک در زمینه حقوق ورودی در سال گذشته بالغ بر ۱۸۱هزار میلیارد ریال بوده و این مبلغ وصول و به حساب خزانه واریز شده که این میزان درآمد نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۱ درصد افزایش داشته است. همچنین عملکرد گمرک در بخش وصول مالیات بر ارزش افزوده کالاهای وارداتی که در ردیف درآمدی سازمان مالیاتی درج می‌شود، در سال ۱۳۹۵ بیش از ۱۰۱ هزار میلیارد ریال بوده که از این حیث نیز ۳۰ درصد رشد داشته است. صاحبنظران عمده‌ترین دلایل افزایش درآمدهای گمرکی در سال ۱۳۹۵ را پیاده‌سازی و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصاد مقاومتی در گمرک از طریق سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی، الکترونیکی شدن تشریفات گمرکی، راه‌اندازی سامانه شناسه ارزش(TSC)، هوشمندسازی و افزایش نظارت‌ها و کنترل‌های گمرکی می‌دانند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، حمیدرضا صالحی، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع ومعادن تهران می‌گوید: «باید به صورت جزئی بررسی کرد که درآمد گمرکی حاصل چه نوع واردات و صادراتی بوده است و آیا بر تقویت نظام اقتصادی یا رشد و توسعه اقتصادی و فضای کسب و کار اثرگذار است یا خیر. تعرفه‌های گمرک نباید ثابت باشد، بلکه باید هوشمندانه باشد و باعث رشد و رونق صنایع مختلف باشد.»
گمرک ایران در دولت یازدهم توانست رکورد درآمدهای گمرکی را بشکند و در سال ۱۳۹۵ بیشترین درآمد را نسبت به سال‌های اخیر کسب کند. مهم‌ترین مزیت افزایش درآمد گمرک چیست؟
افزایش درآمدی که گمرک برای دولت ایجاد می‌کند، از محل عوارضی است که بر اساس قانون وضع شده است؛ مثل تعرفه برای اقلام مختلف واردات. فهرست کالاهایی وجود دارد که چون در داخل کشور هم تولید می‌شوند، واردات آنها بر اساس تعرفه‌های بین‌المللی مشمول عوارض می‌شود. این امر در راستای سیاست‌هایی است که بازار کشور را کنترل و از تولید داخلی حمایت می‌کند. در بخش صادرات هم برای صادرکردن کالاهای خام مثل مس و آلومینیوم تعرفه‌هایی وجود دارد تا از صادرشدن زیاد این کالاها جلوگیری کرده و کالای خام برای تولید در داخل و تبدیل شدن به ارزش افزوده استفاده و بعد آن ارزش افزوده بدون عوارض صادر شود. این تعرفه‌های واردات و صادرات در گمرک درآمدهای خوبی برای دولت به همراه دارد و دولت می‌تواند از این درآمد برای تامین سرمایه پروژه‌های خود استفاده کند.
این افزایش درآمد گمرک نشان‌دهنده چه چیزی است؟ آیا صرفا مثبت ارزیابی می‌شود یا در بعضی مواقع می‌تواند یک نشانه منفی باشد؟
اینکه این درآمد حاصل کدام دسته از تعرفه‌ها یعنی واردات یا صادرات است، جای بررسی دارد. آمارها نشان می‌دهند که واردات خودرو بیشتر شده است. این افزایش واردات خودرو با وجود تعرفه بالای واردات آن که حدود ۵۵ درصد است، منجر به افزایش درآمد قابل توجهی است. پس وقتی از بالا رفتن درآمد گمرک صحبت می‌کنیم باید دید که فی نفسه این شاخص مثبت ارزیابی می‌شود یا خیر. اگر کشور کاملا واردکننده هم باشد، درآمد گمرکی افزایش می‌یابد، اما این شاخص مفید نیست. اگر کشور صادرکننده مواد خام با ارزش افزوده کمتر باشد هم درآمد گمرک بیشتر می‌شود که باز هم نشانه خوبی نیست. پس به صورت کلی آن بخش از درآمد دولت که ناشی از مالیات‌ها و درآمدهای گمرکی است، مبتنی بر شاخص‌هایی است که الزاما نشان دهنده روندی رو به رشد نیست. اما از این منظر که درآمد دولت را از تک قطبی بودن و تکیه داشتن بر درآمدهای نفتی دور می‌کند، مثبت است. در مورد درآمد گمرکی باید به صورت جزئی بررسی کرد که حاصل چه نوع واردات و صادراتی بوده است و آیا بر تقویت نظام اقتصادی یا رشد و توسعه اقتصادی و فضای کسب و کار اثرگذار است یا خیر.
به نظر شما در کدام بحث گمرک بهترین عملکرد را داشته است؟
در بحث مقابله با قاچاق می‌توان گمرک را موفق دانست. در گذشته بسیاری از کالاها به صورت قاچاق به کشور می‌آمدند، اما امروز دولت اقداماتی انجام داده و سیاست‌هایی اتخاذ کرده که تمام کالاها از مبادی ورودی مشخص به داخل کشور بیایند و قادر است تعرفه‌های موجود بر واردات کالا را از آنها اخذ کند و در عین حال باعث کاهش قاچاق کالا و فساد شود. عملکرد دولت در راستای ساماندهی به بازار و کالای قاچاق مثبت ارزیابی می‌شود. بالا رفتن تعرفه‌ها باید قانونی شفاف و روشن داشته باشد و بدانیم که چرا تعرفه کالایی افزایش پیدا می‌کند. همچنین کالاهایی که باعث افزایش درآمد گمرکی هستند، باید شناسایی شوند. فرض کنید خروج و ورود کالایی مثل نرم‌افزار چندان در اختیار دولت نیست. اکنون گمرک ما از طریقی توانسته است این واردات و صادرات نرم‌افزار را کنترل کند و تعرفه‌های آن را دریافت کند. نمی‌توان به طور مشخص این امر را مثبت یا منفی برداشت کرد. باید شاخص‌های مشخصی برای افزایش یا کاهش تعرفه‌های گمرکی وجود داشته باشد که با دانستن آنها به ارزیابی دقیق بپردازیم.
بهترین راه افزایش یا کاهش تعرفه‌ها که به نفع اقتصاد مقاومتی باشد، چیست؟
تعرفه‌های گمرکی باید هوشمندانه وضع شوند. واردات و صادرات هوشمند به معنای استفاده از ظرفیت‌هایی است که بتوانیم آن را تبدیل به ارزش افزوده کنیم و با تولید کالاهای جدید به صادرات آنها اقدام کنیم. تولید ما می‌تواند با مواد خام داخل کشور و یا مواد خام وارداتی باشد. اما اگر بر عکس این، واردات ما کالای با ارزش افزوده و صادرات ما کالای خام باشد، هوشمندی در کار نیست. دولت باید در طول سال با تشکل‌های مختلف که در بخش‌های مختلف فعال هستند، هماهنگ باشد. مثلا در حوزه‌هایی مثل نساجی، صنعت برق، انرژی، موارد ساختمانی، شیرآلات و سایر موارد با سمن‌ها هماهنگ باشد و بداند که چه مواد اولیه‌ای در داخل وجود دارد و منجر به تولید می‌شود و از طرفی مواد خام مورد نیاز که در داخل کشور وجود ندارد و نیاز به واردات آن است، کدامند. تعرفه واردات کالایی که در ایران ساخته می‌شود، باید بالا باشد تا ترغیب به استفاده از کالای داخلی بیشتر از ترغیب به وارد کردن کالای مشابه آن از خارج از کشور باشد. اما در مورد مواد اولیه، تعرفه واردات آنها بیشتر از چهار درصد نیست.
آیا افزایش تعرفه برای صادرات کالاهای تولیدی مانع از رشد صادرات نمی‌شود؟ بهترین راه وضع قوانین تسهیل کننده برای صادرات و واردات کالای خام چیست؟
بسیاری از سازنده‌هایی که صادرات دارند خود را آماده عرضه کالا در عرصه بین‌المللی می‌کنند. تعرفه‌های گمرک برای صادرات عامل تعیین‌کننده‌ای بوده‌اند. اگر نمایندگان اتاق بازرگانی، نمایندگان بخش خصوصی و نمایندگان تشکل‌های اقتصادی، در کنار وزارت بازرگانی حضور داشته باشند، با توجه به تخصصی بودن تعیین تعرفه‌های گمرک، نظرات کارشناسی خوبی ارائه می‌شود که می‌تواند منجر به هوشمندانه شدن تعیین تعرفه می‌شود. اینها نیاز به برپایی جلسات متعدد دارد تا با همکاری دولت و بخش خصوصی، بهترین شرایط برای واردات و صادرات وضع شود تا از طرفی صادرات کالای غیرنفتی و با کیفیت افزایش یابد و از طرفی با اهرم فشار گمرک بر واردکنندگان کالاهای مشابه در داخل، از تولید داخلی حمایت شود. تعرفه‌های گمرک نباید ثابت باشد، بلکه باید هوشمندانه باشد و باعث رشد و رونق صنایع مختلف باشد که با مشارکت و همفکری بخش خصوصی و دولت بهترین نتیجه به دست می‌آید.
