محرک‌های اصلی برای رونق تولید
رصد وزارت صنعت،معدن و تجارت از وضعیت تولید 57 محصول منتخب صنعتی، معدنی و پتروشیمی در 11 ماه منتهی به بهمن سال جاری از رشد تولید 38 محصول حکایت دارد؛ خروجی این ارزیابی بیانگر آن است که چهار محرک «افزایش تقاضا، بهبود کیفیت، کاهش واردات و رفع تحریم‌های بین‌المللی» بیشترین اثرگذاری بر رونق تولید را داشته‌اند.
استارت بهبود روند تولید از سال گذشته زده شد و مثبت شدن روند شاخص بهای تولیدکننده تاییدی است بر این ادعا، براساس آمارهای اعلام شده در سال 1395 میانگین شاخص بهای تولیدکننده صنعت برابر با 210.3 واحد بوده که نسبت به مدت مشابه سال ماقبل این شاخص رشد مثبت 6/ 3 درصدی را ثبت کرده است. معکوس شدن روند تغییر بهای تولیدکننده صنعت و مثبت شدن آن در سال 1395 رخ داد؛ پدیده ای که از افزایش نسبی تقاضا برای کالاهای صنعتی به ویژه در ماه‌های پایانی سال گذشته، حکایت دارد. به گزارش دنیای اقتصاد، از سوی دیگر رشد این شاخص در سال 1395 همچنین رشد ماهانه 2 درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در اسفند 1395، انتظار تحولات جدید در روند تغییر تورم در ماه‌های ابتدایی سال 1396 را به وجود آورده که با این شرایط می‌توان گفت برای سال جاری نیز شاهد رشد بیش از پیش محصولات صنعتی خواهیم بود. براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در 11ماه منتهی به بهمن ماه سال گذشته از مجموع 57 محصول منتخب ارزیابی شده 38 محصول توانسته‌اند رشد تولید را نسبت به مدت مشابه سال 94 ثبت کنند که از مجموع رشد ثبت شده در مدت زمان مورد بررسی سهم محصولات صنعتی برابر 23 قلم کالا و کالاهای منتخب شیمیایی و پتروشیمی 11 بوده و تنها 4 محصول معدنی در مدت رشد تولید را تجربه کرده‌اند.
رشد تولید دو گروه صنعتی و شیمیایی و پتروشیمی در مدت زمان مذکور در حالی صورت گرفته که در مدت زمان مورد بررسی بخش معدن همچنان با رکود تولید مواجه بوده است. رکود حاکم در بازار داخلی از یکسو و چالش‌های به وجود آمده در بازارهای صادراتی از سوی دیگر عمده دلیلی است که فعالان بخش معدن افت تولید محصولات این گروه را به آن نسبت می‌دهند و معتقدند تا زمانی که راهکاری برای خروج از رکود در بازار داخلی در نظر گرفته نشود و دولت موانع به وجود آمده در بازارهای صادراتی را برطرف نکند، تولید محصولات معدنی همچنان با افت همراه خواهد بود.در گزارش منتشر شده همچنین عوامل افت و افزایش تولید 20 محصول منتخب صنعتی و معدنی نیز بررسی شده است که براساس ارزیابی‌های صورت گرفته با وجود آنکه از اعمال و رفع تحریم‌های بین‌المللی همواره به‌عنوان عامل اصلی اثرگذار در روند تولید یاد می‌شود، اما با توجه به بررسی‌های صورت گرفته می‌توان گفت تنها گروهی که از رفع تحریم‌های بین‌المللی تاثیر گرفته، گروه خودرو سواری و سایر خودروها بوده و درخصوص سایر محصولات صنعتی و معدنی عوامل داخلی بیش از عوامل بیرونی بر روند تولید اثرگذار بوده است؛ به‌طوری که در ارزیابی صورت گرفته از «میزان تقاضا در بازار» به‌عنوان عمده عامل اثرگذار در رشد و افت تولید یاد شده است. با این شرایط می‌توان گفت با رفع چالش‌های داخلی می‌توان شاهد رشد تولید بیش از پیش در میان محصولات صنعتی بود و زمینه را برای خروج محصولات معدنی از رکود فراهم کرد.
محصولات منتخب با رشد مثبت
براساس آمار اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی «کمباین، ماشین لباسشویی، اتوبوس و مینی‌بوس، انواع سواری و کامیون کشنده» بیشترین رشد تولید را تجربه کرده‌اند که با این شرایط می‌توان گفت خودروسازان در مدت زمان مورد بررسی بیشترین رشد تولید را به خود اختصاص داده‌اند. به اعتقاد کارشناسان، تسهیل دسترسی به مواد اولیه در صنایع منتخب، افزایش تقاضا در بازار، انعقاد قراردادهای جدید، کاهش واردات و... عمده دلایلی است که شتاب گرفتن چرخ تولید در مدت زمان مورد بررسی را به همراه داشته است. آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که در مدت زمان مورد بررسی «کمباین» بیشترین رشد تولید را در میان محصولات منتخب صنعتی تجربه کرده است. مجموع تولید کمباین در این مدت برابر با 357 دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 84 درصدی داشته است. «ماشین‌لباسشویی» تولیدی در کشور نیز در این مدت برابر با 743 هزار و 800 دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل این محصول صنعتی نیز رشدی 5/ 61 درصدی را تجربه کرده است. افزایش تقاضا در بازار، عمده دلیلی است که رشد تولید این محصول صنعتی در 11 ماه منتهی به بهمن ماه به آن نسبت داده شده است.
«اتوبوس و مینی‌بوس» تولید شده در این مدت نیز هزار و 729 دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد بیش از 44 درصدی را تجربه کرده است. براساس این گزارش رفع تحریم‌ها و انعقاد قراردادهای جدید و افزایش نسبی تقاضا در بازار از جمله عواملی است که موجب شد این گروه صنعتی بتواند رشد تولید را تجربه کند. «انواع سواری» تولید شده نیز بیش از یک میلیون و 138هزار دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی نزدیک به 42 درصدی داشته است. تولیدکنندگان «کامیون کشنده» نیز در این مدت با تولید 12 هزار و 687 کامیون کشنده توانستند رشد 6/ 36 درصدی را ثبت کنند.
محصولات منتخب با رشد منفی
از سوی دیگر در مدت زمان مورد بررسی «دی.ام.تی»، «الیاف اکریلیک»، «نخ پلی‌استر»، «کارتن» و «نخ سیستم پنبه‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی» نیز بیشترین افت تولید را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده‌اند. در میان محصولاتی که بیشترین افت تولید را در مدت زمان مورد بررسی تجربه کرده‌اند، می‌توان به «دی.ام.تی» اشاره کرد که افت تولید نزدیک به 71 درصدی داشته است. براساس آمار اعلام شده تولید این محصول در مدت زمان موردبررسی برابر با 6 هزار تن بوده است. روند تولید «دی.ام.تی» در ماه‌های اولیه سال گذشته به‌طور کامل متوقف بوده اما آمار اعلام شده حکایت از آغاز تولید این محصول در ماه‌های اخیر دارد. از سوی دیگر، براساس داده‌های اعلام‌شده در مدت زمان مورد بررسی تولید «الیاف اکریلیک» نیز برابر با 6هزار و 900 تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت نزدیک به 58 درصدی داشته است.بروز مشکل در یکی از واحدهای اصلی تولیدکننده الیاف اکریلیک عمده دلیلی است که موجب شد این محصول در مدت‌زمان مورد بررسی افت تولید را تجربه کند. «نخ پلی‌استر» تولیدی در این مدت نیز برابر با 192 هزار و 600 تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افت نزدیک به 21 درصدی را ثبت کرده است.
از سوی دیگر کاهش تقاضای صنایع مرتبط عمده دلیلی است که موجب شد تولید «کارتن» نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل افت بیش از 5/ 10 درصدی را تجربه کند. براساس آمار اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی کارتن تولیدی در کشور برابر با 284 هزار و 100 تن بوده است. تولید «نخ سیستم پنبه‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی» نیز در این مدت برابر با 195 هزار و 200تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افتی 4 درصدی را ثبت کرده است.
وضعیت تولید سایر گروه‌ها
از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده از میان 13 محصول منتخب معدنی و صنایع‌‌معدنی در 11 ماه منتهی به بهمن سال‌جاری نیز در مجموع 4 محصول رشد تولید را تجربه کردند و مابقی محصولات معدنی در این دوره با افت تولید مواجه بوده‌اند. براساس آمار مذکور، در مدت زمان موردبررسی«کنسانتره زغال‌سنگ»، «فولاد خام» و «سنگ آهن» بیشترین رشد تولید را داشته‌اند. براساس آمارهای اعلام شده تولید «کنسانتره زغال‌سنگ» در مدت زمان مورد بررسی بیش از یک‌میلیون تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد نزدیک به 11 درصدی را ثبت کرده است. «فولاد خام» تولید شده در این مدت نیز بیش از 16میلیون تن بوده که رشد 8 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل داشته است. «سنگ آهن» تولیدی در این مدت نیز بیش از 30میلیون تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 7درصدی را تجربه کرده است.
در مقابل«چینی بهداشتی، کاشی و سرامیک و سیمان» در این مدت بیشترین افت تولید را تجربه کرده‌اند. کاهش ساخت و ساز در کشور و رکود در بازار از جمله دلایلی است که موجب شد تا «چینی بهداشتی» در مدت زمان مورد بررسی افت 8درصدی را تجربه کند. «کاشی و سرامیک» نیز به دلیل کاهش تقاضا در بخش مسکن و صادرات افت نزدیک به 7درصدی داشته است، مجموع تولید این محصول معدنی برابر با 267 میلیون و 39 هزار مترمربع است. از سوی دیگر براساس آمار اعلام شده تولید سیمان به‌عنوان یکی از مواد معدنی اصلی در کشور نیز به دلیل کاهش تقاضای بخش مسکن و صادرات در این مدت افت تولید بیش از 6 درصدی را تجربه کرده است. اما درخصوص وضعیت تولید محصولات شیمیایی و پتروشیمی از مجموع 13 محصول ارزیابی شده 11محصول رشد تولید را تجربه کرده‌اند و تولید یک محصول « (ER) اپوکسی رزین» نیز به‌طور کامل متوقف شده و پلی‌وینیل‌کلراید (PVC) نیز افت 4 درصدی را تجربه کرده است. براساس آمار اعلام شده (PS) پلی‌استایرن، (ABS) اکریلونیتریل بوتادین استارین و اوره» بیشترین رشد تولید را در میان محصولات شیمیایی و پتروشیمی تجربه کرده‌اند. براساس آمار اعلام شده مجموع تولید محصولات پلیمری در مدت زمان مورد بررسی رشد 5/ 6 درصدی داشته و مجموع تولید محصولات شیمیایی نیز رشدی 5/ 8 درصدی را ثبت کرده است.
