فرصت‌های از دست رفته صادرات هوایی
حمل و نقل هوایی در ایران تقریبا در انحصار جابه‌جایی مسافر است و انتقال بار و کالا از طریق آسمان سهم اندکی از حمل و نقل دارد.
این وضعیتی است که به گفته کارشناسان و دست‌اندرکاران حمل و نقل هوایی سال‌هاست بر این بخش حاکم شده و فرصت‌های اقتصادی را خصوصا در حوزه صادرات برخی اقلام کشاورزی از کشور ما سلب می‌کند. فرصتی که کشورهای رقیب با وجود هم تراز نبودن کالاهای‌شان از نظر کیفیت با محصولات ایرانی، به دلیل ارتقای ناوگان حمل و نقل هوایی به خوبی از آناستفاده می‌کنند.
خرید هواپیمای باری برای ایرلاین‌ها مقرون به‌صرفه نیست
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، یک مقام مسئول صنعت هوایی با بیان اینکه هزینه‌های بالای انتقال بار توسط ناوگان هوایی در حال حاضر این نوع حمل و نقل را از نظر اقتصادی توجیه‌ناپذیر کرده است می‌گوید: ایرلاین‌های خصوصی ما هواپیمای کارگو (باری) ندارند و خرید هواپیمای کارگو برای ایرلاین‌های ایرانی مقرون به‌صرفه نیست چون قیمت هواپیما به اضافه هزینه‌های دیگری که حمل و نقل بار به صورت هوایی دارد سرمایه‌گذاری در این امر را توجیه‌ناپذیر کرده است.
مقصود اسعدی‌سامانی افزود: در حال حاضر تعداد هواپیماهای کارگو که در ناوگان تجاری هوایی کشور فعالیت می‌کنند کمتر از 5 فروند است که همین تعداد هم از نظر بهره‌‌وری رتبه پایینی دارند، به‌عنوان مثال بوئینگ 747 کارگوی ایرلاین دولتی کشور یعنی هما، حداکثر در هفته یک پرواز دارد.
انصراف فعالان بخش کشاورزی از صادرات هوایی به دلیل هزینه بالا
اسعدی‌سامانی با بیان اینکه کشورهای پیشرفته دنیا حمل ونقل هوایی را لازمه توسعه و یکی از نهاده‌های تولید می‌‌دانند و به این صنعت توجه خاصی دارند، اظهار کرد: اگر به کشورهایی که در صادرات هوایی و حمل و نقل بار از طریق هواپیما موفق عمل می‌کنند، توجه کنیم یکی از نکاتی که آنها مدنظر قرار می‌دهند اختصاص یارانه به حمل و نقل هوایی است تا قیمت این نوع حمل و نقل برای تولید‌کنندگان و صادرکنندگان، اقتصادی شود اما در کشور ما به حمل و نقل بار از طریق هواپیما یارانه تعلق نمی‌گیرد و سوخت هواپیماهای باری هم یارانه‌ای نیست و برای هواپیماهای باری مطابق با نرخ فوب خلیج‌فارس یعنی حدود 1300 تومان عرضه می‌شود. جابه‌جایی کالا توسط هواپیما در سال 90 حدود 60 هزار تن بوده که با آزادسازی نرخ سوخت هواپیمای باری، اکنون به حدود 10 هزار تن کاهش یافته است. با آزادسازی نرخ سوخت هواپیمای باری، به 10 هزار تن کاهش یافت. بر این اساس با توجه به قیمت بالای سوخت برای هواپیماهای باری برای صادرکنندگان ایرانی صرفه ندارد کالای خود را از طریق هواپیما جابه‌جا کنند. مثلا برخی فعالان بخش کشاورزی مایل بودند تولیداتی از قبیل میوه، صیفی و قارچ را از طریق هواپیما به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای همسایه شمال ایران صادر کنند اما به دلیل هزینه بالای صادرات با هواپیما از این کار منصرف شدند.
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به فرصت‌های صادراتی بخش کشاورزی گفت: در بخش کشاورزی ما فرصت‌های مناسب صادراتی داریم که به دلیل نارسایی‌های سیستم حمل و نقل از دست می‌رود. امیر سماواتی با بیان اینکه در حال حاضر برخی محصولات ایران مثل: زعفران، زرشک و خشکبار قابلیت صادرات هوایی را دارد، افزود: این محصولات در حجم بسیار کم توسط هواپیما صادر می‌شود که علت اصلی آن قیمت بالای باربری هوایی است. وی بیان کرد: در حال حاضر تولید قارچ در کشور مازاد نیاز است و این محصول بازار خوبی هم در روسیه و کشورهای آسیای میانه دارد اما حمل و نقل هوایی آن با قیمت‌های فعلی صرفه ندارد. درباره سبزی و صیفی‌جاتی مثل گوجه فرنگی و خیار و انواع سبزی‌ها هم اگر قیمت حمل و نقل هوایی مناسب باشد در اروپا، کشورهای حوزه خلیج فارس و روسیه بازار وجود دارد. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ترکیه از کشورهای موفق صادرکننده محصولات غذایی و کشاورزی است، خاطرنشان کرد: ترکیه علاوه‌بر مشوق‌های صادراتی و دیپلماسی بسیار فعال که حامی صادرکنندگان است به حمل و نقل هوایی بخش صادارت یارانه می‌دهد و در حال توسعه ناوگان باری خود است که محصولات کشاورزی این کشور را به بازارهای دورتر صادر کند. این الگویی است که ما هم باید از آن پیروی کنیم.
لزوم حمایت دولت از سرمایه‌گذاری مستقیم تجار در حمل و نقل هوایی
یک کارشناس حمل و نقل هوایی نیز با بیان اینکه گلوگاه صادرات هوایی مدیریت ضعیف این بخش است، گفت: ارزان کردن حمل و نقل هوایی کارگو (باری) راهکارهایی دارد که خبرگان بخش حمل و نقل هوایی می‌توانند این راهکارها را پیاده‌سازی کنند اما این امر نیازمند باز گذاشتن دست بخش خصوصی در کار است چون بخش خصوصی وقتی بخواهد سرمایه‌گذاری کند باید از ثبات قوانین و شرایط مطمئن باشد. هاشم افسریان تصریح کرد: بخش حمل و نقل باید در ارتباط پیوسته با بخش تجارت باشد و بازاریابی و تعامل برای صادرات توسط بازرگانان انجام شود و وقتی امکان و سودآوری صادرات قطعی شد بازرگانان می‌توانند نیاز حمل و نقلی موردنظر خود را حتی با سرمایه‌گذاری مستقیم - یعنی خرید بخشی از سهام یک ایرلاین یا حتی تاسیس یک ایرلاین مختص حمل بار – تامین کنند و دولت باید قوانین و مقررات را در این راستا تسهیل و تجار را در این مسیر حمایت کند.
