ازسرگیری سوآپ نفت خام از نیمه دوم سال

پس از توقف عملیات سوآپ نفت خام از دو یا سه سال گذشته تاکنون ایران به دنبال انجام مجدد این عملیات دوسر برد است که به نظر می رسد با مذاکراتی که بین برخی از مسئولان صنعت نفت و کشورهای حاشیه دریای خزر انجام شده است عملیات سوآپ در نیمه دوم سال جاری با انتقال روزانه تا 50 هزار بشکه نفت خام این عملیات از سر گرفته شود. این گزارش حاکی است بخش خصوصی نیز اعلام کرده است این آمادگی را دارد تا بخشی از انجام عملیات سوآپ نفت خام را نیز با راه اندازی اولین پالایشگاه کوچک در بندر خواجه نفس گرگان انجام دهد. ایران هم اکنون دارای تاسیسات سوآپ نفت خام با ظرفیت 500 هزار بشکه در روز است که می تواند نفت را از کشورهای حاشیه خزر دریافت کند و این نفت را در پالایشگاه های شمالی مانند تبریز و تهران استفاده کرده، در جنوب کشور همان میزان نفت مصرفی را با درجه ای پی آی مشخص صادر کند و در ازای این کار حق سواپ را دریافت کند. براساس برنامه ریزی انجام شده سوآپ فرآورده نیز در دستور کار صنعت نفت قرار گرفته است و قرار است این کار را نیز در صورت تمایل کشورهای شمالی انجام دهد. عملیات سوآپ نفت خام از مردادماه 1389 به دلیل پایین‌بودن نرخ سوآپ و روش‌های اشتباهی که کشور را به وارد کننده نفت خام تبدیل کرده بود، به دستور وزیر نفت وقت متوقف شد. هزینه معاوضه نفت‌خام از مسیر ایران حدود ‌هشت دلار در هر تن متریک یعنی حدود ‌1.10 دلار در هر بشکه بود و شرکت ملی نفت ایران خواهان افزایش این رقم به ‌40 دلار درهر تن متریک یعنی به میزان ‌5.5 تا 6 دلار در هر بشکه بود که هیچ یک از طرفین قرارداد با شرکت نیکو که تنها شرکت سوآپ کننده نفت خام در ایران بود حاضر به پذیرفتن این رقم برای هزینه معاوضه نفت‌خام خود نشدند. ضمن آن که شرکت اماراتی دراگون اویل طی قراردادی 10 ساله بیش از ‌٨٦ درصد حجم نفت‌خام تولیدی از میدان‌های ترکمنستان را از مسیر ایران صادر می‌کرد که با پایان یافتن این قرارداد در ماه مارس ‌٢٠١٠ اعلام کرد که نفت‌خام بیشتری را از عرض دریای خزر و از مسیر باکو و با راه آهن به بندر باتومی گرجستان در دریای سیاه صادر می‌کند. همچنین شرکت سوئیسی "ویتول" بازاریاب و فروشنده نفت‌خام قزاقستان و ترکمنستان نیز که بخش عمده نفت‌خام‌های مختلف تولیدی این دو کشور را از بندر آکتائو به بندر نفتی نکا صادر می‌کرد همانند شرکت اماراتی تصمیم به صادرات نفت خام از مسیر باکو به دریای مدیترانه و دریای سیاه گرفت. تغییر مسیر صادرات نفت خام کشورهای همسایه از خاک ایران به معنی از دست رفتن این بازارها بود که علاوه بر مزیت اقتصادی از بعد سیاسی و استراتژیک برای کشور بسیار حیاتی است. عملیات معاوضه نفت خام از مسیر ایران در حالی متوقف شد که با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت نفت کشور، طرح سوآپ نفت خام می‌توانست نقش بسیار مهمی را در کاهش تاثیر محدودیت‌های صورت گرفته داشته باشد. به نظر می رسد با از سرگیری انجام عملیات سوآپ نفت خام وضعیت تجارت نفت ایران روزها و شرایط بهتری را در آینده به خود ببیند.