وضعیت آینده آمریکا بدون مهاجران

این درحالی است که بر اساس آمار سال 2015 بنیاد ملی علوم آمریکا، ایران با داشتن حدود 700 دانشجوی دکترا در دانشگاه‌های آمریکا، پس از کشورهای چین، هند و کره‌جنوبی در رده چهارم بیشترین دانشجویان مقطع دکترا قرار گرفته است. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد» همچنین براساس داده‌های منتشر شده از «بنیاد بین‌المللی تحصیلات»، تعداد دانشجویان ایرانی که در سال تحصیلی 2016-2015 برای ادامه تحصیل به آمریکا سفر کرده‌اند، حدود 12 هزار و 300 نفر بوده است. در شرایطی که تعداد ایرانی‌های دارای ویزا طی سال‌های 2001 تا 2014 در حدود 306 هزار نفر بوده است، تنها یک ایرانی به نام منصور ارباب‌سیار به اتهام اقدام تروریستی علیه سفیر عربستان دستگیر شد که اتهام او هرگز ثابت نشد، با همه این اوصاف ماه گذشته زمانی که ترامپ دستور اجرایی ممنوعیت ورود شهروندان هفت کشور مسلمان از جمله ایران را امضا می‌کرد، اعلام کرد که این اقدام او برای حفاظت آمریکا از حملات تروریستی است. پس از ترامپ، جان کلی، وزیر امنیت داخلی وی با تکرار حرف‌های رئیس‌جمهوری آمریکا گفت که اعمال چنین محدودیتی ضروری بود.

در گزارشی که توسط تحلیلگران وزارت امنیت داخلی آمریکا منتشر شد، مشخص شد که شهروندان هیچ‌یک از 7 کشوری که در فهرست ممنوعیت ویزای ترامپ قرار دارند – ایران، عراق، سوریه، یمن، لیبی، سودان و سومالی – تهدید تروریستی برای آمریکا محسوب نمی‌شوند. کاخ سفید با رد کردن این گزارش اعلام کرد که گزارش منتشر شده از سوی وزارت امنیت داخلی ناقص است و در آن از تمام شواهد موجود استفاده نشده است. پیش از این نیز قانون محدودیت ویزا با حکمی قضایی تعلیق شده بود و شهروندان هفت کشوری که ورود آنها به آمریکا ممنوع شد، توانستند با در دست داشتن روادید آمریکا وارد این کشور شوند. با این حال تیم ترامپ اعلام کرد که برای اجرایی کردن این دستور، قانون ممنوعیت مسافرت و پناهندگان را تغییر خواهد داد. اما در کنار این اقدام نژادپرستانه ترامپ و تلاش برخی از مقامات آمریکایی برای ملغی کردن آن، بررسی این موضوع اهمیت می‌یابد که برقراری محدودیت ویزا چه تاثیری بر آینده آمریکا خواهد داشت. به گزارش ««واشنگتن پست» گرچه تعداد ویزایی که برای شهروندان 7 کشوری که در فهرست ممنوعیت ورود به خاک آمریکا قرار دارند کمتر از یک‌ درصد کل ویزاهای صادر شده آمریکا است اما اثرات این ممنوعیت بر نیروهای مستعد و نخبه‌ای که آمریکایی‌ها از آن بهره می‌برند چشمگیر خواهد بود.

غول‌های آمریکایی در مقابل ترامپ

بسیاری از شرکت‌های تکنولوژی و چهره‌های علمی آمریکا اعتراض خود را به دستور اجرایی 27ژانویه ترامپ مبنی بر ممنوعیت ورود شهروندان 7 کشور به خاک آمریکا اعلام کردند، چرا که بسیای از محققان و نیروهای متخصصی که در اقتصاد نوآورانه آمریکا مشغول به کار هستند تحت تاثیر دستور ترامپ قرار گرفته‌اند. یک هفته پس از امضای دستور ممنوعیت مهاجرت توسط ترامپ، حدود 100 شرکت بزرگ‌ آمریکایی (شامل اپل، فیس‌بوک، مایکروسافت، گوگل و توییتر)، 280استاد رشته حقوق و ائتلافی از وکلای عمومی از 16 ایالت این کشور، این اقدام رئیس‌جمهوری آمریکا را محکوم کردند. به گفته این افراد، دستور ترامپ باعث اخلال در فعالیت‌ کسب‌وکارهای آمریکا، تهدید سرمایه‌گذاری و ایجاد مشکل برای شرکت‌های آمریکایی در استخدام و نگه‌داشتن برخی از بهترین نیروهای کار جهان شده است. همچنین دانشگاه‌های امی‌آی‌تی، هاروارد و 6 دانشگاه مستقر در ایالت ماساچوست آمریکا، ضد دستور مهاجرتی ترامپ درخواستی را به دادگاه فدرال در بوستون ارائه دادند. آنتونی کارنوال، رئیس مرکز آموزش و نیروی کار دانشگاه جورج‌تاون در این رابطه می‌نویسد: «ریاضی و تکنولوژی الفبای نوآوری هستند، بنابراین به‌طور روزافزون رقابت برای استعدادهای فنی افزایش می‌یابد. اگر ما مرزهای خود را ببندیم و پذیرای این استعدادها نباشیم در این رقابت بازنده خواهیم بود، چرا که استعدادها جای دیگری را برای ترقی انتخاب خواهند کرد.» این روزها نگرانی‌هایی در اقتصاد آمریکا که اقتصادی وابسته به استعدادهای خارجی است افزایش یافته، چرا که هیچ بعید نیست ترامپ در قدم بعدی مهاجرت‌های قانونی را هدف قرار دهد.

چرا شرکت‌های تکنولوژی نگرانند؟

در شرایطی که طی دهه‌های اخیر روند جهانی شدن افزایش یافته است، اقتصاد آمریکا برای نوآوری به نیروی کار خارجی وابسته است. مانجاری رامان، مدیر برنامه و محقق ارشد در مدرسه کسب و کار هاروارد، می‌گوید: «بین مهاجرت و نوآوری یک رابطه قوی وجود دارد. شرکت‌های تکنولوژی واقع در «سیلیکون ولی» به نوآوری به‌عنوان یک مزیت رقابتی وابسته هستند و می‌خواهند به افراد با استعداد دسترسی داشته باشند.» مطالعه انجام شده توسط مرکز آموزش و نیروی کار دانشگاه «جورج‌تاون نشان می‌دهد تا سال 2020 معادل 65 درصد از کل مشاغل، نیازمند تحصیلات تکمیلی و آموزش‌های حرفه‌ای است که نسبت به 28 درصد در سال 1973 افزایش چشمگیری نشان می‌دهد.» فیونا ایی. موری، از دانشگاه ام‌آی‌تی می‌گوید: «دانشجویان دوره لیسانس ما عمدتا متولد آمریکا هستند ولی خانواده آنها اولین نسلی هستند که در آمریکا زندگی کرده‌اند. اما دوره‌های فوق‌لیسانس و دکترای ما ماهیتی جهانی دارند. این به معنی مستثنی کردن دانشجویان آمریکایی نیست، بلکه تقاضا برای تحصیلات عالی به‌ویژه دکتری، ماهیت جهانی دارد و کمتر داخلی محسوب می‌شود، بنابراین ما این فرصت را داریم که یک جامعه جهانی از نوآوران جوان را آموزش دهیم.» مانجاری رامان می‌گوید: «در حوزه‌های علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات، با کمبود افراد ماهر در آمریکا رو به رو هستیم. مهاجرت یک روش خوب برای پر کردن این شکاف است و شرکت‌هایی که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند، می‌توانند برای آوردن افراد نخبه به آمریکا بیشتر تلاش کنند.» او می‌افزاید: «ما باید دانشجویانی را که برای تحصیلات عالی به آمریکا می‌آیند، ترغیب کنیم در این کشور بمانند نه اینکه آنها را به کشورهای‌شان بفرستیم.»

تاثیر بر رقابت‌پذیری آمریکا

برخی از اقتصادهای بین‌المللی که موطن این محققان و کارکنان هستند، رقبای آمریکا به‌شمار می‌روند. البته رامان در این باره می‌گوید: «رقابت‌پذیری یک بازی برد-باخت نیست. زمانی که آمریکا رقابتی‌تر شود، همه از این مساله نفع خواهند برد. زمانی که چین رقابتی‌تر شود، همه نفع خواهند برد.» چهار کشور اصلی که نیروی کار شرکت‌های آمریکایی را تامین می‌کنند، در میان کشورهای اصلی مشارکت‌کننده در اختراعات و تحقیقات آمریکا هستند. این چهار کشور به ترتیب عبارتند از هند، چین، کره‌جنوبی و کانادا. از سال 2008 تاکنون تعداد اختراعاتی که از سوی شهروندان غیرآمریکایی ثبت شده است، بیش از تعداد اختراعاتی بوده است که از سوی آمریکایی‌ها به ثبت رسیده است. فیونا ایی.موری این روند را تایید می‌کند و می‌گوید:«بررسی انجام شده در مورد فارغ‌التحصیلان دانشگاه ام‌آی‌تی نشان می‌دهد میزان اختراعات ثبت شده توسط دانشجویان خارجی (34 درصد) بیشتر از میزان اختراعات ثبت شده توسط دانشجویان متولد آمریکا (30 درصد) است.»کارشناسان مدرسه کسب و کار هاروارد در گزارش اخیر خود اعلام کرده‌اند که یکی از روش‌های حفظ رقابت‌پذیری اقتصاد آمریکا، این است که امکان ورود کارکنان دارای مهارت بالا فراهم شود.