از بین رفتن فرصت‌های شغلی در ازای واردات فولاد
تئوری‌ها و دیدگاه‌های مختلفی درباره ضرورت حمایت دولت‌های مختلف از فضای کسب و کار و تولید وجود دارد که در هر کدام از آنها درباره جوانب مختلف این نوع حمایت‌ها بحث می‌شود. تصمیم‌سازی‌های دولت‌ها در زمینه تعرفه‌ها یکی از حوزه‌هایی است که در راستای آن تلاش می‌شود تا وضعیت تولید، صادرات و واردات در نقطه تعادل قرار بگیرد.
واقعیت آن است که اهمیت امنیت اقتصادی در جهان شرایطی فراهم آورده است که دولت‌ها و حتی بسیاری از کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی WTO ازجمله امریکا نیز با وضع تعرفه روی واردات تلاش می‌کنند تا از صنایع و اشتغال خود حمایت کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، مجموعه این دلایل باعث شد تا سراغ محمود اکبری، معاون فروش و بازاریابی فولاد مبارکه برویم تا درباره این نظام حمایتی از منظر تحلیلی گفت‌وگو کنیم. اکبری در این باره به سوالات مطرح شده اینچنین پاسخ داد:
به نظر شما لزوم استفاده از تعرفه‌ها چیست؟
حمایت‌های تعرفه‌یی به عنوان ابزار مناسبی در دست دولت‌ها و برای حمایت از صنعت داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدیهی است بحث تعرفه در کشورهایی که از صنایع خود حمایت می‌کنند، تنها به بخش فولاد آنها مربوط نمی‌شود، به گونه‌یی که اکثر کشورها سعی می‌کنند از تمامی صنایع خود نیز با اعمال تعرفه‌های مناسب حمایت کنند، این در حالی است که اعمال بیشترین میزان تعرفه‌های وارداتی از سوی کشورهایی صورت می‌گیرد که آنها عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) هستند که از آن جمله می‌توان از کشور امریکا به عنوان یک تولیدکننده بزرگ فولاد یاد کرد؛ جالب اینکه بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس، پاکستان و... که بعضا خودشان فولاد تولید نمی‌کنند، روی واردات فولاد تعرفه اعمال کرده‌اند و با این ابزار از اشتغال و تشویق سرمایه‌گذاری در کشور خود حمایت می‌کنند.
فراموش نکنیم که به ازای هر یک میلیارد دلار واردات ۱۰۰ هزار شغل را در کشورمان از دست می‌دهیم. از این رو دولت‌ها به عنوان متولیان تامین منافع مردم خود در حوزه‌های گوناگون واقف هستند به چه میزان اعمال تعرفه روی واردات می‌تواند بر حوزه‌های یادشده موثر باشد. بنابراین به هیچ عنوان نمی‌توان دولت‌ها را به دلیل اعمال تعرفه روی واردات متهم کرد، همانطور که در کشور ایران چندین سال روی واردات فولاد هیچ تعرفه‌یی نبود و هیچ تولیدکننده‌یی هم درخواست اعمال تعرفه را نداشت، اما به خاطر داشته باشیم شرایط ۲ تا ۳ سال اخیر به گونه‌یی رقم خورده است که تمامی دولت‌های جهان به این نتیجه رسیدند که با اعمال تعرفه مناسب از اقتصاد و اشتغال کشورهای خود حمایت جدی به عمل آورند که ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده است.
آیا کاهش تعرفه‌ها در برخی زمان‌ها هم در همین راستاست؟
بله، اگر امروز می‌بینیم که دولت محترم بحث کاهش میزان تعرفه‌ها را مطرح می‌کند، به این دلیل است که بنا را بر آن گذاشته که از تعرفه مناسب به شکل پویا استفاده کند؛ یعنی در مقاطعی که لازم است در کوتاه‌ترین زمان و به شکل مناسب تعرفه‌ها را وضع یا کم کند؛ بنابراین این تفکر که دولت با وضع تعرفه اشتباه کرده، غیرمنصفانه و غیر کارشناسی است. وضع تعرفه روی واردات فقط به میزان مصرف داخل کشورها بستگی ندارد، بلکه در پاره‌یی از مواقع به شرایط جهانی مربوط می‌شود.
تفاوت هزینه‌های تولید در کشور ما با سایر کشورهای صنعتی در چیست؟
این امر در 2 تا 3 سال اخیر به شرایطی که در جهان اتفاق افتاده مربوط می‌شود. به عنوان مثال تمام نرخ‌های انرژی از قبیل نفت و گاز، سنگ آهن و مواد اولیه‌یی که در تمامی صنایع فولادسازی جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، همگی سیر نزولی داشته است، اما در کشور ما مشاهده کردیم که هر سال نسبت به سال قبل با افزایش نرخ انرژی و مواد اولیه روبه‌رو بودیم. ضمن اینکه هزینه‌های مالی در کشور ما به هیچ عنوان مطابق با شرایط جهانی نیست و بسیار بالاتر از آن است.
در بخش پول ما با هزینه‌های بالای ۲۰ درصدی روبه‌رو هستیم، در حالی که در کشورهای پیشرفته صنعتی این هزینه‌ها 2 تا 3 درصد است. علاوه بر هزینه‌های مالی ما شاهد هستیم که نرخ خرید مواد اولیه نیز در کشورهای پیشرفته صنعتی دنیا سیر نزولی داشته، اما در کشور ما سیر صعودی را طی کرده است؛ یعنی به‌طور دقیق تولید فولاد در کشور ایران در یک شرایط کاملا نابرابر با رقبای خارجی خود قرار داشته و دارد.
در بخش صادرات با چه شرایطی مواجه هستیم؟
تولیدکنندگان خارجی برای صادرات محصولات خود از بسته‌های حمایتی، مزیت‌ها و جوایز صادراتی بهره‌مند می‌شوند. به عنوان مثال چین به صادرکنندگان خود ۱۷ درصد جایزه صادراتی می‌دهد، همچنین در بخش حمل و نقل و... نیز حمایت‌های بسیار خوبی از تولیدکنندگان خود به عمل می‌آورد. جمیع این حمایت‌ها شرایطی فراهم می‌کند که تولیدکننده ایرانی در یک فضای کاملا نابرابر با کشورهای دیگر به رقابت بپردازد. در همین فضا شاهد بودیم که صادرات فولاد جایگاه خود را حفظ و در سال‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌یی داشت که انتظار داریم حمایت‌های دولت محترم در این بخش به صورت بسته‌یی کامل ارائه شود تا ظرفیت‌های بالقوه ایجاد شده، بالفعل شوند.
هم‌اکنون در کشور ما در بخش فولاد وضعیت عرضه و تقاضا چگونه است؟
در حال حاضر نزدیک به ۲۰ شرکت تولیدکننده انواع محصولات تخت با ظرفیت ۱۷ میلیون تن محصول قابل عرضه در کشور وجود دارد. این در حالی است که نیاز فعلی کشور ما حدود ۸ تا ۹ میلیون تن است. از نظر تناژ کلی امکان پوشش ظرفیت تامین مصرف داخلی در کشور وجود دارد، اما متاسفانه ظرفیت بالفعل فولاد تخت در کشور حدود ۵۵ درصد است؛ یعنی بیش از ۴۵ درصد ظرفیت ایجادشده در کشور فعال نیست که یکی از دلایل اصلی عدم دستیابی به این ظرفیت، نبود حمایت تعرفه‌یی و عدم امکان دریافت تسهیلات با نرخ بهره پایین و حمایت ناکافی از صادرات است.
با توجه به نیاز داخلی آیا کاهش تعرفه‌ها به صلاح صنعت فولاد کشور است؟
اکنون از لحاظ میزان مصرف و تولید داخلی شرایطی در کشور حکمفرماست که جایی برای کاهش تعرفه‌ها وجود ندارد. قدر مسلم اینکه باید دولت با تعرفه و حمایت مناسب از صنایع داخلی شرایطی فراهم کند که از ظرفیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های جدید ایجاد شده، استفاده کامل شود و این مهم میسر نمی‌شود مگر با حمایت مناسب از صنایع و فقط با انجام این کار است که برنامه تولید فولاد در افق ۱۴۰۴ دست خواهیم یافت. در سال‌های اخیر شرکت‌ها و تولیدکنندگان جدیدی همچون فولاد اکسین که تولیدکننده محصولات کیفی است، ظرفیت‌سازی‌های جدید فولاد مبارکه و... به ظرفیت‌های فولاد تخت کشور اضافه شده که امکان تولید فولادهای ویژه را برای بازار فراهم کرده است. اگر از سوی وزارتخانه‌هایی مانند وزارت نفت به صنعت فولاد داخل اعتماد بیشتری شود، به یقین خواهیم توانست نیاز کشور را در داخل تولید و تامین کنیم و در بخش واردات به نقطه صفر نزدیک شویم. آمارها نشان می‌دهد باتوجه به شرایط فعلی کشور به‌تدریج میزان عرضه محصول در بازار داخل از میزان تقاضا و مصرف آن در حال پیشی گرفتن است.
به‌طور مشخص برای تامین نیاز بازار داخل عملکرد فولاد مبارکه در سال جاری به چه صورت بوده است؟
پیش‌بینی می‌شود میزان عرضه محصولات فولادمبارکه تا پایان سال جاری از ۶ میلیون تن فراتر رود. این برای نخستین بار است که فولاد مبارکه بالای ۶ میلیون تن محصول به بازار عرضه می‌کند. به خاطر داشته باشیم این میزان محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از یک میلیون تن افزایش عرضه را نشان می‌دهد. مضاف بر اینکه در ۱۰ ماهه سال جاری میزان عرضه محصولات فولاد مبارکه به بازارهای داخلی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵ درصد رشد داشته است.
هم‌اکنون هماهنگی بسیار خوبی بین فولاد مبارکه به‌عنوان تولیدکننده و شرکت‌های مصرف‌کننده ورق‌های گرم برقرار است و مشاهده می‌کنیم که با کاهش واردات تجارت در بخش ورق‌های تخت نیز کاهش یافته است که موید آن کاهش واردات محصولات فولادی تخت به میزان ۱۵ درصد در ۹ماهه سال جاری است.
برای حمایت از صنایع داخلی چه راهکارهایی وجود دارد؟
همان‌گونه که تاکید شد، قدر مسلم این است که هرقدر اجازه واردات بی‌رویه داده شود، عملا به تولید و اشتغال ضربه‌هایی وارد آورده‌ایم که خوشبختانه دولت به این موضوع اشراف کافی دارد. در کشورهای پیشرفته برای حمایت از صنایع داخلی خود بسته‌های حمایتی ازجمله ارائه تسهیلات کم‌بهره به صنایع و بخش مسکن، کمک به صنایع تکمیلی و پایین‌دستی ازقبیل خودروسازی، صنایع نهایی و استفاده از مشوق‌های صادراتی تعریف می‌شود. این در حالی است که بسیاری از این موارد در کشور ما هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته است که در صورت تحقق این امر به‌طور قطع و به‌طور کلی با انجام این حمایت‌ها ما به ظرفیت‌های تولید بالاتری در کشور دست خواهیم یافت.
