دلگرمی تلفنی ترامپ به اردوغان

ترامپ در این تماس تلفنی که ٤٥ دقیقه طول کشید از تلاش‌های ترکیه در مسیر مبارزه با داعش قدردانی کرد و هر دو مقام بر تعهد خود برای مبارزه با تروریسم در همه عرصه‌ها تاکید کردند. در گزارش‌هایی که از این تماس منتشر شده اشاره‌ای به اظهارنظرهای دو طرف درباره مسائل اختلافی مانند حضور فتح‌الله گولن در امریکا و همچنین حمایت‌های واشنگتن از گروه‌های کردی در سوریه نشده است. سی‌ان‌ان درباره موضوعات غایب در این تماس تلفنی یا موضوعاتی که اگر درباره آنها صحبت شده در بیانیه‌های دو طرف به آنها اشاره‌ای نشده است، می‌نویسد: آینده سوریه و اینکه چه کسی باید رهبری این کشور را در نهایت به دست بگیرد و رابطه واشنگتن با تهران که این روزها به‌شدت هم پرتلاطم است در زمره سوژه‌هایی هستند که می‌توانند نوع رابطه امریکا با ترکیه را در چند سال آتی مشخص کنند. به نظر می‌رسد که دو طرف در نخستین تماس تلفنی ترجیح داده‌اند بر موضوعات مشترک تکیه کنند و البته که نقطه اشتراک‌ها زیاد نبوده و به همین دلیل مساله مبارزه با تروریست‌ها و داعش پررنگ شده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، ترامپ درحالی سکان کاخ سفید را بر عهده گرفته است که رابطه آنکارا و واشنگتن در واپسین ماه‌های حضور اوباما در کاخ سفید و به خصوص در سایه کودتای نافرجام در این کشور به‌شدت متلاطم شده بود. کودتایی که در جولای ٢٠١٦ رخ داد و دولت باراک اوباما ترجیح داد ساعت‌های نخست آن را در خوف و رجا بگذراند و همین تعلل از محکوم کردن کودتای نظامی علیه دولت رسمی و مشروع اردوغان منجر به دلخوری عمیق آنکارا از سکاندار کاخ سفید در آخرین ماه‌های حضور در قدرت شد. پس از آن نیز اردوغان تمام اتهام‌های کودتا را متوجه فتح‌الله گولن کرد و از امریکا خواست که وی را به آنکارا استرداد دهد. درخواستی که در مرحله رد و بدل کردن اسناد میان آنکارا و واشنگتن متوقف و دولت در امریکا دست به دست شد. ترامپ در مصاحبه‌ای که در ماه جولای با نیویورک تایمز داشت نحوه مدیریت کودتا توسط دولت اردوغان را ستوده بود: من به اردوغان برای اینکه توانست ورق‌های بازی را برگرداند، امتیاز مثبت می‌دهم. پس از روی کارآمدن دولت دونالد ترامپ نخستین مساله‌ای که نوعی نارضایتی میان ترکیه و واشنگتن ایجاد کرد طرح ممنوعیت ورود شهروندان ٧ کشور مسلمان به خاک امریکا بود که البته فعلا با حکم دیوان عالی معلق مانده است. هرچندکه نام ترکیه در این لیست نبود اما معاون نخست وزیر این کشور در واکنش به این اقدام واشنگتن در صفحه توییتر خود نوشت که مهاجران می‌توانند به ترکیه بیایند و آنکارا از آنها استقبال می‌کند. در حالی که موضع‌گیری‌های ترامپ در قبال ترکیه درست مانند سایر رویکردهایش در دیگر حوزه‌ها از شفافیت کافی برخوردار نیست اما در برخی هدف‌گذاری‌های پراکنده‌ای که رییس‌جمهور امریکا تا این لحظه داشته است می‌توان ردپایی از نیاز به بهبود رابطه با ترکیه را دید. یکی از این موارد وعده ترامپ مبنی بر تشکیل منطقه امن در بخش‌هایی از سوریه است که مدت‌هاست مورد حمایت آنکارا است. هرچند که ترامپ هنوز باید در مورد اینکه این منطقه‌های امن کدام نقطه‌های جغرافیایی از سوریه را شامل شود و ساز و کار آن در دولت خود به توافق‌هایی و نقشه راهی دست پیدا کند اما با توجه به چسبندگی ترکیه به سوریه و همچنین فعالیت‌های نظامی نسبتا گسترده این کشور در سوریه، واشنگتن راهی نخواهد داشت جز کمک گرفتن از آنکارا. سی‌ان‌ان در این باره می‌نویسد: در پیشبرد این مساله، توافق برد- بردی برای همه نهفته است. اردوغان هم می‌داند که این سوژه یکی از مسائلی است که او می‌تواند برای تحقق آن ترامپ را تحت فشار قرار دهد.» برخی از منابع می‌گویند که اردوغان و ترامپ در ماه مه در حاشیه نشست ناتو با هم دیدار خواهند کرد.

تماس تلفنی اردوغان و ترامپ در روزهایی انجام شد که داعش کاملا در منطقه‌هایی از استان حلب محصور شده است. منطقه الباب درحال حاضر به شکل کامل از جنوب در محاصره نیروهای سوری است و نیروهای کرد و ترک هم از شرق، شمال و غرب این منطقه را به محاصره درآورده‌اند. در مساله مبارزه با داعش نیز دو طرف توافق کردند در دو شهر رقه و الباب در سوریه با هم علیه این گروه تروریستی مبارزه کنند. ترکیه که عضوی از ناتو است تاکنون بارها اعلام کرده که خواهان شراکت در عملیات آزادسازی رقه است اما تمایلی ندارد که یگان‌های مدافع خلق کردی بخشی از این ائتلاف برای آزادسازی رقه باشند. برخی از منابع ترک مانند دیلی صبح نوشته‌اند که دو رییس‌جمهور در این تماس تلفنی درباره بحران مهاجران نیز گفت‌وگوهایی داشته‌اند و اردوغان از ترامپ خواسته است که از شبه نظامیان کرد سوری (یگان‌های مدافع خلق) حمایت نکند. یکی از اختلاف‌های اصلی اردوغان با دولت باراک اوباما، مساله حمایت واشنگتن از یگان‌های مدافع خلق بود که ترکیه آنها را ادامه جریان‌های شبه نظامی کرد فعال در داخل خاک خود می‌داند. از سوی دیگر ترکیه در حال حاضر برای آزادسازی الباب در شمال شرق حلب نیز با شبه نظامیان سوری همکاری می‌کند و پیش از این از دولت اوباما به دلیل عدم حمایت کافی از ارتش ترکیه در این مسیر گلایه کرده بود. در ماه ژانویه آمریکا برای نخستین‌بار به نیروهای جبهه دموکراتیک سوریه که هم کردها و هم اعراب را در دل خود جا داده است و یگان‌های مدافع خلق نیز یکی از حاضران در آن به حساب می‌آیند، کمک‌های نظامی و تجهیزاتی کرد. این اتفاق نخستین کمک‌های نظامی از این جنس در سایه دولت ترامپ بود و البته منبع چنین تصمیمی به پیش از زمان جابه‌جایی قدرت در امریکا بازمی‌گشت. در بیانیه‌هایی که کاخ سفید و دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه منتشر کرده‌اند تاکید شده است که ترامپ، ترکیه را شریکی استراتژیک و متحدی در ناتو برای امریکا خوانده است. درهمین تماس تلفنی دو طرف توافق کردند که مایک پمپئو، رییس سازمان سیا امروز (پنجشنبه) سفری به ترکیه داشته باشد تا از نزدیک با مقام‌های ترک درباره نگاه متفاوت واشنگتن و آنکارا به یگان‌های مدافع خلق کردی رایزنی کند. سوژه دیگر این رایزنی‌ها نیز مساله استرداد فتح‌الله گولن به ترکیه خواهد بود. گولن از سال ١٩٩٩ در تبعید خودخواسته در پنسیلوانیا امریکا زندگی می‌کند و آنکارا می‌گوید که از اصرار بر استرداد وی به دولت‌های متفاوت امریکا به ستوه آمده است.

 میزبانی اقتصادی- سیاسی آنکارا از الجبیر

تماس‌های دیپلماتیک دولت رجب طیب اردوغان در ٢٤ ساعت گذشته به گفت‌وگوی تلفنی با رییس‌جمهور تازه نفس امریکا محدود نشد و عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه را در آنکارا پایتخت ترکیه گذراند. بهانه این سفر نیز شرکت در نخستین جلسه شورای همکاری ترکیه و عربستان بود. آنکارا و ریاض در سال ٢٠١٦ توافق کردند که در راستای تقویت روابط دو جانبه شورای همکاری را تشکیل دهند. در این شورا دو طرف حوزه‌های بالقوه برای توسعه همکاری‌های دوجانبه را شناسایی می‌کنند و در مسیر توسعه رابطه در این حوزه‌ها گام برمی‌دارند. در این شورا همچنین دو طرف درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی نیز رایزنی خواهند کرد و تلاش می‌کنند اختلاف در حوزه‌های متفاوت را به حداقل برسانند. عادل الجبیر در آنکارا علاوه بر دیدار با مولود چاووش‌اوغلو همتای ترک خود با رجب طیب اردوغان نیز دیدار کرد. ترکیه و عربستان در چند سال اخیر تلاش کرده‌اند نوعی از رابطه دوجانبه قوی‌تر را پایه‌گذاری کنند. جرقه‌های توسعه این رابطه دوجانبه نیز در آوریل سال ٢٠١٦ و در نشست مشترک میان اردوغان و ملک سلمان، پادشاه عربستان زده شده بود. در آن جلسه دو طرف توافق کردند که سطح همکاری‌های موجود را ارتقا دهند و سرمایه‌گذاری در حوزه اقتصادی اصلی‌ترین این تفاهم‌ها بود. گفته می‌شود که اردوغان و ملک سلمان در تماس‌های تلفنی مداوم با یکدیگر هستند.

وزیر خارجه عربستان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مولود چاووش اوغلو، همتای ترکیه‌ای خود در آنکارا نخستین نشست شورای هماهنگی عربستان و ترکیه را سازنده و نتیجه‌بخش توصیف کرد و گفت: دو کشور عربستان و ترکیه در خصوص سوریه و عراق و نیز در مورد ایران و «دخالت‌هایش» در منطقه رویکردهای مشابهی دارند. وزیر خارجه عربستان در این کنفرانس مطبوعاتی تاکید کرد: این شورا در راستای تقویت روابط دو کشور در زمینه‌های مختلفی که مورد توجه منافع هر دو کشور است، تلاش می‌کند و امیدوار است همکاری‌های دو کشور که دو قدرت بزرگ اقتصادی منطقه هستند، افزایش یابد.

وی با اشاره به وجود همکاری‌ها میان ریاض-آنکارا و تلاش دو طرف برای تقویت آنها جهت برقراری امنیت و صلح بین‌المللی درباره سوریه گفت: موضع‌گیری‌ ما در مورد سوریه حفظ وحدت و استقلال این کشور است. الجبیر در ادامه تاکید کرد که عربستان پ‌ک‌ک را سازمانی تروریستی می‌داند و از ترکیه برای مقابله با آن حمایت می‌کند. وزیر خارجه عربستان در ادامه ادعاهای تکراری خود درباره تهران را تکرار کرد و مدعی شد: دخالت‌های ایران و حزب‌الله در سوریه راه‌های دستیابی به راه‌حل برای بحران سوریه را پیچیده کرده است و ما امیدواریم که مذاکرات آستانه منجر به تثبیت آتش‌بس و ورود کمک‌های بشردوستانه شود. چاووش اوغلو نیز در این کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد: رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه به عربستان و کشورهای عربی منطقه خلیج (فارس) از جمله قطر سفر خواهد کرد. ما باید برای همه توضیح دهیم که روابط ما بهتر شده است و به زودی تصمیمات لازم را به صورت هماهنگ اتخاذ خواهیم کرد. ما منافع مشترک با عربستان داریم و باید با هماهنگی بیشتری اقدام کنیم، تصمیماتی که در این نشست می‌گیریم، ‌بسیار اهمیت دارند و ما از آنها در نشست‌های بعدی استفاده خواهیم کرد.

چاووش اوغلو با اشاره به اینکه ترکیه در راستای مقابله با گروه‌های افراطی با سازمان‌های تروریستی برخورد می‌کند، گفت: آنکارا با ریاض و واشنگتن در زمینه مبارزه با تروریسم همکاری خواهد کرد. سه شهر در عراق و سوریه هستند که برای نابودی تروریسم در آنجا با همکاری امریکا تلاش خواهیم کرد.