تولید اسانس‌های گیاهی، یک گنج واقعی

این طرح علاوه بر اشتغالزایی از درآمد مناسبی نیز برخوردار است.

معرفی محصول

اسانس ها یا روغن های اساسی Essential Oil)) ترکیبات روغنی فرار هستند که از بخش های مختلف گیاهان معطر مانند برگ، پوست، گل، میوه، دانه و ریشه گرفته می شوند.

اسانسها طبقه ای از روغن های فراری هستند که جنبه گیاهی دارند و شامل ترکیبات شیمیایی سنگین ، فرار و چرب می باشند . در اصل وجود بوی خوش از اندام های این گونه گیاهان یا مزه آن ها بدلیل وجود این اسانس ها می باشد . اسانس ممکن است بطور مستقیم توسط پروتوپلاسم گیاه که به شکل تجزیه مواد رزینی سلول ها یا هیدرولیز گلوکزیدها حاصل می شود بوجود آید . محل تشکیل و جایگزینی روغن های فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد . به عنوان مثال در گیاهان تیره نعناع ، اسانس ها در تارهای ترشح کننده گیاه و در چتریان در لوله های روغنی و در گل محمدی در گلبرگ و … قرار دارد .

ضرورت اجرای طرح

در ایران بیش از ۷۰۰۰ گونه گیاه دارویی وجود دارد که زاییده وجود ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهانی در کشورمان است، اما این استعداد طبیعی تاکنون بدرستی مورد استفاده قرار نگرفته چون صنایع تبدیلی و تکمیلی بویژه صنایع اسانس‌گیری در کشور ما آن طور که باید، رشد نکرده است.

این در حالی است که در دنیای پیشرفته امروز، اسانس‌ها منبع درآمد باارزشی هستند که اگر قرار باشد ما هم در این عرصه رقابتی قرار بگیریم، باید از روش‌های سنتی اسانس‌گیری ـ که قابلیت رقابت را از محصولات ما در بازارهای جهانی می‌گیرد ـ دست برداریم و به سمت فناوری‌های جدید برویم.

اسانس یعنی درآمد

کشورهای جهان سوم بیشتر مواد خام می‌فروشند چون توان تولید مواد باارزش از مواد خام را ندارند، این مشکل کشور ما هم هست.

با استخراج اسانس از گیاهان، ارزش افزوده خوبی به دست می‌آید چون سود حاصل از فروش اسانس گیاهان ده‌ها برابر بیشتر از فروش محصول خام است.

این در حالی است که اسانس‌ها خیلی بهتر از مواد خام نگهداری می‌شوند. نگهداری مواد گیاهی خشک معمولا کار دشواری است که به انبارهای وسیع و کنترل دائمی دما و رطوبت نیاز دارد.

این در شرایطی است که مراقبت از این گیاهان در برابر آفات و بیماری‌ها نیز دشواری‌هایی دارد؛ در حالی که اگر این گیاهان به اسانس تبدیل شوند دیگر این مشکلات بروز نخواهد کرد. پس تولید اسانس، شغلی برد ـ برد است که همه حتی طبیعت از آن سود می‌برند.

کاربردهای محصول

اسانس‌های گیاهی کاربردهای زیادی در دنیای امروز دارد؛ این اسانس‌ها به عنوان ماده نگهدارنده، طعم‌دهنده و عطردهنده طبیعی در صنایع غذایی، ماده معطر در صنایع تولید مواد آرایشی و بهداشتی و پیش ماده مورد نیاز بسیاری از صنایع شیمیایی مثل حشره‌کش‌ها به کار می‌روند، ضمن این‌که از آنها در تهیه انواع داروهای پزشکی و دانش آروماتراپی (عطر درمانی) نیز استفاده می‌شود.

بر همین اساس می توان اسانس ها را نسبت به موارد کاربرد آنها به گروه های زیر تقسیم نمود:

 -۱ اسانس های صنایع غذایی و دارویی

-۲ اسانس های صنایع بهداشتی و پاک کننده

-۳ اسانس های صنایع آرایشی، عطر و ادکلن

روش تولید

روغنهای اسانسی در برگها و گلها ؛ پوست و ساقه ؛ بذرها و میوه ها ؛ چوب و ریشه ها و ساقه های زیر زمینی و در برخی از گیاهان در صمغ روغنی یافت میشود .

روش‌های استخراج اسانس با توجه به نوع گیاه، نوع اسانس و کیفیت مورد نظر در اسانس‌گیری متفاوت است. برای استخراج اسانس از روش‌هایی چون تقطیر با بخار آب، استفاده از حلال‌های شیمیایی، پرس سرد، استفاده از فشار بخار آب، گاز دی‌اکسیدکربن، آب جوش و خلا و… استفاده می‌شود.

از نظر فنی، روش آب جوش و خلا برای اسانس‌گیری از بسیاری از گیاهان دارویی مناسب است چون با این روش هم کیفیت اسانس به دست آمده مطلوب است و به علت ایمنی بیشتر، برای مشاغل خانگی نیز توصیه می‌شود.

یک واحد اسانس گیری بسته به نوع فعالیتش باید حداقل دارای بخش‌هایی مثل انبار مواد اولیه، خشک‌کن، دستگاه اسانس‌گیری و تجهیزات پس از اسانس‌گیری باشد که دستگاه اسانس‌گیری خودش باید دارای بخش‌هایی مثل منبع تولید حرارت، دیگ آب‌جوش، پمپ خلا، جداکننده و شیر تخلیه باشد.

شاخصهای اقتصادی

بر اساس تحقیقات برای ایجاد یک واحد تولید اسانس گیاهی با ظرفیت اقتصادی حدود ۴۵ میلیارد ریال سرمایه ثابت نیاز دارید . زمین مناسب برای اجرای طرح ۸۰۰۰ متر مربع بوده و بخشی از دستگاه ها و ماشین الات مورد نیاز وارداتی بوده و بخشی نیز از داخل کشور قابل تهیه می باشد. میزان اشتغالزایی طرح ۴۳ نفر است. نرخ بازده داخلی طرح حدود ۴۰ درصد بوده که قابل قبول می باشد. زمان لازم برای بازگشت سرمایه نیز کمتر از ۴ سال است.

ارزیابی نهایی

تولید اسانس اعم از شیمیایی یا طبیعی همیشه فرصت سرمایه گذاری پولسازی است. اگر با استفاده از فناوری های نوین بتوان بهای تمام شده محصول را کاهش داد یک خلق ارزش واقعی است. چنانچه بتوان در کنار آن از طرحهای تبدیلی نیز بهره برداری نمود یک کسب و کار پایدار و مادام العمر راه اندازی نموده اید.