مشکل صادرات فرش فراتر از برجام است

ظاهرا مجددا فرش ایرانی در ینگه دنیا دچار مشکل شده است. مشکلی که بنا به گفته رضی میری، عضو هیات‌مدیره صادرکنندگان فرش دستباف، امریکا هم واردات و هم صادرات فرش دستباف در این کشور را ممنوع کرده است و این امر موجب شده حجم قابل توجهی از فرش دستباف تجار ایرانی در امریکا باقی بماند. وی با اشاره به اموال تجار فرش ایرانی که بیش از ۱۰ سال است در خاک امریکا باقی مانده است، گفت: امریکا بر اساس قانون اوپک نه تنها اجازه واردات بلکه اجازه صادرات فرش ایرانی از خاک آن کشور را نمی‌دهد و عملا هر تاجری که فرش‌های خود را برای نمایشگاه به آنجا برده یا فرش‌هایی را در بازار آن کشور داشته است، نه تنها نمی‌تواند آن را به دیگر کشورها بفروشد، بلکه توان برگرداندن آن به ایران را نیز ندارد و این موضوع مهمی بود که در جلسه روز گذشته اتاق بازرگانی با وزیر امور خارجه ایران در میان گذاشته شد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، رضی میری در عین حال در مورد تاثیر برجام بر صادرات فرش دستباف ایرانی و محموله‌هایی که سال گذشته به امریکا صادر شده‌اند نیز گفت: « تا پیش از این هیچ کشوری به جز امریکا ممانعتی برای واردات فرش دستباف ایرانی نداشت اما عمده مشکلی که در خصوص تجارت فرش وجود داشت، بسته بودن مبادی بانکی بود که البته نقش عمده‌ای از آن هنوز هم وجود دارد. بسته بودن کانال‌های بانکی بر روی تجار ایرانی، موضوع صادرات را دشوار کرده است، نه تنها فرش بلکه اکثر محصولات صادراتی ایران هنوز هم با مشکل بسته بودن کانال‌های بانکی رنج می‌برد اما می‌توان گفت که در حال حاضر تا حدودی کشورهای اروپایی گشایش‌هایی را در حوزه بانکی خود به وجود آورده‌اند اما امریکا همچنان تمام راه‌های مالی خود را به روی ایران بسته است و این امر باعث شده تا بخش حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد بازار فرش دستی ایران که مستقیم به امریکا می‌رفت، از دست برود. »

افت صادرات فرش چند ساله است

عضو هیات‌مدیره صادرکنندگان فرش دستباف با بیان اینکه افت صادرات فرش دستباف مربوط به پنج - شش سال اخیر نیست، تاکید می‌کند: « افتی که در حوزه صادرات فرش دستباف ایرانی تجربه می‌‌کنیم به بیش از سه دهه گذشته برمی‌گردد که از آن زمان به شکل مستمر شاهد کاهش ارقام صادراتی بودیم. زمانی بین سال‌های 1362 تا 1367 رقمی معادل یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان صادرات فرش دستباف را تجربه کردیم در حالی که بر اساس آخرین آمار در ۱۰ماهه امسال رقم صادرات فرش دستباف ایرانی به زیر ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است که به نظر نمی‌رسد تا پایان سال از مرز ۳۰۰ میلیون دلار عبور کند.»

رضی میری در تشریح دلایل این افت شدید صادرات فرش دستباف تاکید می‌کند: «بخشی از مشکلاتی که برای صادرات فرش دستباف وجود دارد به مشکلات داخلی و بحران‌های سیاسی پس از انقلاب و البته بی‌توجهی سیاستگذاران اقتصادی و مسوولان کشوری به موضوع فرش دستباف به عنوان یک صنعت سنتی ارزآور برمی‌گردد که باعث شده با یک افت دنباله‌دار مواجه باشیم و بخشی دیگر نیز مولود تنش‌های سیاسی خارجی و مسائلی همچون تحریم‌های اقتصادی بود که حدود هشت سال به طول انجامید. »

این در حالی که انتظار می‌رفت بعد از حصول برجام صادرات فرش دستی ایرانی رونق بگیرد، موضوعی که از دید این عضو هیات‌مدیره صادرکنندگان فرش دستباف نیز دور نمی‌ماند و مجددا می‌گوید: « نه تنها دسترسی به بازاری مانند امریکا که بین ۲۵ تا ۳۰ درصد بازار ایران را تشکیل می‌داد، وجود ندارد بلکه در مجموع صادرات فرش دستباف حال و روز خوشی را تجربه نمی‌کند. »

تاکنون بارها از سوی مسوولان صنعت فرش این‌گونه عنوان شده است که کشورهای چین، هند، پاکستان و حتی افغانستان به عنوان رقبای فرش ایرانی با طرح و نقش ایرانی فرش‌هایی را به نام ایران به بازار خارجی عرضه می‌کنند که باعث می‌شود بازار فرش‌های ایرانی در جهان لطمه زیادی بخورد البته در این زمینه بحث ثبت برند ایرانی مطرح شده است و تاکنون نقش فرش چند شهر ایران در سازمان ملل ثبت شده تا حداقل جلوی زیان بیشتر گرفته شود اما با این حال هنوز هم بازار فرش ایران توسط رقبا ضربه‌های سنگینی می‌خورد.

با این حال رضی میری این اعتقاد را ندارد و کشور چین را چندان رقیب جدی برای فرش دستباف ایرانی معرفی نمی‌کند و در عین حجال معتقد است: «در مقابل کشورهایی چون پاکستان، هند، ترکیه و نپال رقبای جدی در بازار هستند که آنها هم عملا درست از زمانی که ایران در بازار جهان افول کرد توانستند جای پای خود را باز کنند. »

سال گذشته 16 بهمن ماه بود که نخستین محموله فرش ایرانی پس از لغو تحریم‌ها وارد بازار امریکا شد که شامل ۴۰ تخته فرش بود که برخی از آنها بیش از ۱۰۰ سال عمر دارند.

بعد از اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها علیه ایران، نخستین محموله از فرش ایرانی راه خود را به سوی بازار امریکا در لس آنجلس باز کرد. در آن زمان حتی روزنامه لس آنجلس تایمز در گزارشی در این باره نوشت: « این محموله هفته گذشته از گمرک امریکا ترخیص شده و به سال‌ها انتظار تجار فرش در امریکا برای معامله فرش ایرانی پایان داده است. »

الکس حلمی، مالک فروشگاه داموکا، در وستوود که فرش‌های ایرانی می‌فروشد گفته بود: «می خواستم گریه کنم. » وی کارمندانش را جمع کرده و به آنها گفته برای تحویل محموله که شامل 40 تخته فرش دستباف نفیس ایرانی است، با ماشین به فرودگاه بین‌المللی لس آنجلس بروند. وی دهه‌هاست فرش ایرانی می‌فروشد، اما این محموله از آن جهت اهمیت دارد که نخستین محموله‌ای است که بعد از تحریم‌های امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در سال 2010، مستقیما از ایران به امریکا صادر شده است.

محموله‌ای که به دست آقای حلمی رسیده، شامل 13 تخته فرش بزرگ است که برخی از آنها بیش از 100 سال عمر دارند. اکثر این فرش‌ها از ابریشم خالص بافته شده‌اند، اما برخی از آنها هم ترکیبی از ابریشم و نخ با روکش طلا هستند.

به گفته این تاجر، فرش‌های کوچک این محموله 10 هزار دلار و فرش‌های بزرگ 100 هزار دلار فروخته خواهند شد. این شرم آور است که اجازه نمی‌دادند این آثار هنری به امریکا بیاید... هنر هیچگاه حد و مرزی نداشته است.

ارسال این محموله پس از آن ممکن شده که ایران و قدرت‌های جهانی در 16 ژانویه، اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را آغاز کردند.

در عین حال حمید کارگر، رییس مرکز ملی فرش ایران در اواخر ماه اکتبر 2015گفته بود، جمهوری اسلامی ایران صادرات مستقیم فرش ایرانی به امریکا را در اوایل سال 2016 از سر خواهد گرفت. قبل از سال 2009، امریکا مهم‌ترین بازار صادراتی فرش دستباف ایرانی بود و 5/16 درصد کل فرش صادراتی ایران را به ارزش 82 میلیون دلار به خود اختصاص می‌داد. در آگوست 2015، روزنامه امریکایی بوستون‌گلوپ با انتشار گزارشی اعلام کرد، فرش‌های دستباف ایرانی بعد از لغو تحریم‌ها یک بار دیگر بازارهای امریکا را تسخیر خواهند کرد