موج دوم اقدامات ضدایرانی ترامپ
در شرایطی که هنوز یک هفته از روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری جدید ایالات‌متحده آمریکا نمی‌گذرد، دومین موج از اقدامات ضدایرانی را از سوی واشنگتن شاهد هستیم.
روز گذشته از یک‌سو خبرگزاری‌های بین‌المللی و رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که دونالد ترامپ قصد دارد احکامی برای محدود کردن مهاجرت و همین‌طور سفر از بعضی کشورها امضا کند که ظاهرا شامل ایران هم خواهد شد. از سوی دیگر سه سناتور آمریکایی مجددا طرحی را برای وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران به سنای آن کشور تسلیم کردند. این طرح توسط مارکو روبیو، تاد یانگ و جان کورنین، اعضای سنای آمریکا از حزب جمهوری‌خواه تهیه شده و در صورت تصویب، تحت عنوان «قانون تحریم‌های غیرهسته‌ای ایران» باعث خواهد شد آمریکا تحریم‌های سنگین اقتصادی و مالی را علیه برخی نهادها و اشخاص ایرانی به اجرا بگذارد.
این دو پالس منفی از سوی واشنگتن در حالی به سوی ایران مخابره شده است که به نظر می‌رسد تیم جدید کاخ سفید در نظر دارند، فشارها علیه تهران را در حوزه‌های غیرهسته‌ای دنبال کنند.
همچنانکه در روز اول ورود ترامپ به کاخ سفید و همزمان با انجام مراسم تحلیفش به‌عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا، سایت کاخ سفید، بیانیه‌ای منتشر کرد که از آن با عنوان نخستین سند سیاست خارجی و دفاعی ترامپ یاد می‌شود. به گزارش دنیای اقتصاد، در این بیانیه، ضمن تاکید بر ضرورت محافظت از آمریکا در برابر تهدیدات موجود، از ایجاد سامانه‌ای برای دفاع موشکی در مقابل ایران و کره‌شمالی سخن به میان آمده است، اما مطرح شدن نام ایران در نخستین بیانیه رسمی انتشار یافته از سوی دولت ترامپ، این پرسش را مطرح می‌سازد که منظور دقیق وی از این موضع‌گیری چیست و دقیقا چه اتفاقی قرار است در رابطه با ایران در دولت جدید آمریکا رخ دهد.
این در شرایطی است که ترامپ طی رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری از لغو برجام و سپس نیز بازبینی آن سخن گفته بود. اظهاراتی که با واکنش تند ایران، دولت قبلی در آمریکا و حتی کشورهای اروپایی و غیراروپایی عضو گروه 1+5 مواجه شد. آنها معتقد بودند که برجام تنها حاصل مذاکرات بین ایران و آمریکا نیست که واشنگتن به تنهایی بخواهد در رابطه با آینده آن تصمیمی بگیرد. بنابراین شاید اکنون رئیس‌جمهور جدید آمریکا که دریافته است نمی‌تواند درخصوص مسائل هسته‌ای و برجام، فشاری بر ایران وارد آورد تصمیم گرفته در حوزه‌های دیگر تهران را تحت فشار قرار دهد. همچنانکه پیشتر نیز کارشناسان بسیاری در این رابطه تاکید کرده بودند که احتمالا دونالد ترامپ فشارهایش بر ایران را در حوزه‌ای غیراز مسائل هسته‌ای دنبال خواهد کرد.
در این رابطه امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا گفت: «بعد از پیروزی دونالد ترامپ از شواهد برمی‌آید که موضوع ایران و مساله هسته‌ای از آن درجه اهمیت برخوردار نیست و به عبارت دیگر تهدیدهایی که پیش از برگزاری انتخابات از جانب دونالد ترامپ و حامیانش مطرح می‌شد تلطیف شده و عبارتی مثل پاره کردن سند برجام به تمایل آمریکا برای مذاکره در این باب تبدیل شده است که اینها حکایت از این دارند که دولت جدید آمریکا اصل و اساس توافق برجام را قبول دارد و به دنبال نقض یا کنار گذاشتن برجام نیست؛ اما به زعم خودشان در پی راهی برای بهبود بخشیدن یا به روزکردن سند برجام هستند که اینها دو تفاوت آشکار ترامپ و حامیانش پیش و پس از انتخابات آمریکا است.» همچنین این کارشناس معتقد است که احتمالا دولت جدید واشنگتن تلاش‌ها برای فشار بر ایران با تکیه بر ابزارهای غیرهسته‌ای مانند تاکید بر مباحث حقوق بشری و تروریستی را دنبال خواهد کرد. به گفته ابوالفتح، آنها این رویکرد را با این امید که ایران تحریک، عصبانی و سرخورده شود و دست به اقداماتی بزند که مسوولیت نقض برجام به عهده ایران بیفتد، دنبال می‌کنند.
محدودیت‌های ویزایی ترامپ علیه ایران
دونالد ترامپ فشارها بر ایران را با مطرح کردن بحث سپر دفاع موشکی با هدف مقابله با تهدیدات احتمالی از سوی ایران و کره‌شمالی و سپس نیز بحث محدودیت‌ها برای مهاجرت آغاز کرد. تمام این اتفاقات نیز در کمتر از یک هفته پس از روی کار آمدن او رقم خورده است. روز گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از «دستیاران نمایندگان کنگره و کارشناسان مهاجرت» که نخواستند نامشان فاش شود نوشت که رئیس‌جمهور آمریکا چندین حکم در زمینه مهاجرت صادر خواهد کرد. انتظار می‌رود این احکام شامل محدود کردن ورود به آمریکا برای پناهجویان و تعلیق موقت صدور ویزا برای شهروندان کشورهای ایران، عراق، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن باشد. ترامپ سال گذشته بعد از حمله‌های پاریس که ۱۳۰ نفر در آن کشته شدند، گفت که باید به‌طور موقتی جلوی ورود همه مسلمانان به آمریکا را گرفت. او بعدها تاکید کرد که نه ضدمسلمان بلکه «ضدتروریست» است.
نگاه اعضای دولت ترامپ
در این بین بعضی از اعضای کلیدی کابینه و تیم مشاوران ترامپ هم از منع ورود مسلمانان به آمریکا حمایت کرده‌اند. جف سشنز که نامزد هدایت وزارت دادگستری آمریکا است از پیشنهاد قبلی ترامپ برای منع موقتی مهاجران از کشورهای اسلامی حمایت کرده است. به گزارش نیویورک تایمز او سال پیش گفته بود: «ما هیچ گونه وظیفه اخلاقی یا حقوقی برای ویزا دادن به مردم نداریم. باید با عقل سلیم با تهدید چه کسی- چگونه - کجا برخورد کنیم.» این روزنامه نوشت که مایک پومپئو رئیس سیا و ژنرال فلین مشاور امنیت ملی ترامپ هم عقاید مشابهی دارند. اما باراک اوباما رئیس‌جمهوری قبلی آمریکا معتقد بود که چنین شعارهایی به احساسات ضدآمریکایی دامن می‌زند، بهانه‌ای برای جذب نیرو به تروریست‌ها می‌دهد و بعضی کشورهای خاورمیانه را که آمریکا برای مبارزه با افراط‌گرایی خشن به آنها نیاز دارد، خواهد رنجاند. این در شرایطی است که در دسامبر سال ۲۰۱۵ و در زمان ریاست‌جمهوری اوباما، قانونی در کنگره آمریکا وضع شد و به امضای باراک اوباما رسید که محدودیت‌هایی برای ورود به آمریکا را برای شهروندان ۳۸ کشور اعمال می‌کرد. طبق این قانون اگر شهروندان این ۳۸ کشور در پنج سال گذشته به سوریه، عراق یا کشورهای حامی تروریسم از نظر وزارت خارجه آمریکا (ایران، سودان و سوریه) سفر کرده باشند، نمی‌توانند مانند گذشته بدون ویزا وارد آمریکا شوند. به علاوه کسانی که تابعیت دوگانه این کشورها را هم دارند، از جمله ایرانی‌هایی که شهروند کشورهای معاف از ویزا مانند بریتانیا، استرالیا یا فرانسه هستند، باید با اجرای قانون تازه برای سفر به آمریکا درخواست ویزا کنند.
تلاش سناتورهایی برای اعمال تحریم‌های غیرهسته‌ای
از سوی دیگر همزمان با این احکام ضد ایرانی ترامپ، سه سناتور آمریکایی -مارکو روبیو، تاد یانگ و جان کورنین- نیز مجددا طرحی را برای وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران به سنای آن کشور تسلیم کرده‌اند.
تدوین‌کنندگان طرح در ادعاهایی واهی دلیل ارائه آن را «مقابله با تحریکات غیرهسته‌ای» جمهوری اسلامی از جمله «تخطی از محدودیت مرتبط با برنامه موشک‌های بالستیک، نقض حقوق بشر شهروندان ایرانی و حمایت از تروریسم بین‌المللی» عنوان کرده‌اند. ظاهرا منظور از «تخطی از محدودیت مرتبط با برنامه موشکی» به دیدگاه مقامات آمریکایی اشاره دارد که معتقدند قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت در تایید و تنفیذ برجام، ایران را به توقف برنامه موشکی یا بخشی از این برنامه ملزم کرده است. مقامات جمهوری اسلامی این برداشت از قطعنامه فوق را مردود دانسته‌اند. طبق گزارشی که در وب‌سایت سناتور روبیو منتشر شده، وی در توجیه این طرح، سیاست دولت باراک اوباما در مورد ایران را مورد انتقاد قرار داده و مدعی شده است: «پس از سال‌ها امتیازدهی یکجانبه از سوی دولت قبلی آمریکا، زمان آن فرا رسیده است تا ایالات‌متحده در صدد مقابله با حمایت ایران از تروریسم، فعالیت‌های تهدیدآمیز موشکی رژیم و اقدامات تکان‌دهنده آن در نقض حقوق بشر برآید. دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی از آنچه نرمش دولت قبلی ایالات‌متحده در مورد ایران می‌خواند، انتقاد می‌کرد. به گزارش «ایسنا» این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که مقامات ایرانی همواره تاکید می‌کنند هر کشوری حق دارد در برابر تهدیدات از خود دفاع کند و ایران نیز طبق همین قوانین، توان دفاعی خود را که شامل برنامه موشکی نیز می‌شود، توسعه می‌دهد و این آمریکا و غرب است که با سیاست‌های خصمانه و مداخله‌جویانه خود در منطقه، موجب بروز تروریسم و گسترش آن در منطقه و جهان شده است.
واکنش نایاک
همزمان با این تحولات، شورای ملی ایرانیان آمریکا (نایاک)مستقر در واشنگتن با صدور بیانیه‌ای از این اقدام احتمالی ترامپ به شدت انتقاد کرده است. این گروه نوشت: «دونالد ترامپ در حال عملی کردن شرم‌آورترین و تبعیض‌آمیزترین قول‌های دوران مبارزات انتخاباتی است. او خواستار منع ورود مسلمانان شد و حالا درحال برداشتن اولین گام‌ها برای اجرای آن است.» در این بیانیه آمده است: «ما با هدف ایمن‌تر کردن آمریکا موافقیم، اما ممنوعیت جمعی براساس ملیت کمکی به تحقق این هدف نمی‌کند. حتی اگر این رویکردی درست باشد، قابل توجه است که این فهرست شامل عربستان سعودی نمی‌شود و تاثیری در جلوگیری از ۱۱ سپتامبر یا سایر حملات تروریستی از سوی تندروهای رادیکال وهابی در آمریکا نداشته است. اما شامل ایران است؛ کشوری که هیچ‌یک از شهروندان آن مرتکب عمل تروریستی در آمریکا نشده‌اند.» جمال عبدی مدیر اجرایی نایاک هم ایرانیان آمریکا را تشویق کرد نامه‌ای را که خطاب به رئیس‌جمهور آمریکا در مخالفت با این اقدام تنظیم شده امضا کنند.
