امید اعراب به «ریگان دوم»

یک رونالد ریگان دیگر

تنش‌هایی بر سر سوریه وجود داشته است که در آنها اوباما درخواست‌های کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس مبنی بر دریافت کمک برای مبارزه با بشار اسد را نادیده گرفت و به این ترتیب بشار اسد با حمایت‌های روسیه و ایران پابرجا ماند. عبدالرحمان الراشد، یک ستون‌نویس کهنه‌کار عرب می‌نویسد: «سیرت افراد مهم است: ترامپ شبیه افرادی به‌نظر نمی‌رسد که به سمت ایران یا کشور دیگری متمایل شود.» به گزارش دنیای اقتصادف وی در جایی دیگر نوشت: «اگر او چیزی را بگوید، انجام می‌دهد و ما به این ترتیب یک رونالد ریگان دیگر را شاهد خواهیم بود، فردی که همه عوامل منطقه او را جدی می‌گیرند. این همان چیزی است که ما طی هشت سال اخیر جای خالی آن را متاسفانه حس می‌کردیم.» برخی نگران این هستند که عادت ترامپ به ارسال توئیت‌های سریع و پیام‌های لجام‌گسیخته در مدح یا نکوهش افراد یا جریانات به معنای آن است که او برای مواجهه با ناآرامی‌های خاورمیانه فرد مناسبی نیست. فیصل الیعفایی، ‌یک ستون نویس روزنامه ابوظبی گفته است که گرچه استفاده زیاد ترامپ از رسانه‌های اجتماعی ممکن است به یک دردسر تبدیل شود اما به‌نظر نمی‌رسد او فردی باشد که تغییر کند. برخی منتقدان شعار ترامپ مبنی بر تبدیل دوباره آمریکا به یک آمریکای بزرگ را یادآورد ریگان می‌دانند. ریگان هم یک حامی بزرگ نیروهای نظامی بود، گرچه در سال‌های 1981 تا 89 ریاست‌جمهوری او خاورمیانه شاهد تحولاتی بود که در آنها نقش ایران، لبنان و لیبی برجسته بود. یک تاجر منطقه عربی حوزه خلیج‌فارس می‌گوید: «فکر می‌کنم او برای ایران خیلی خیلی سخت باشد. او قاطع است و انتظار می‌رود که ترامپ تاجر در ازای هر چیزی تقاضایی داشته باشد.»

سیاست خارجی

لحظاتی پس از سخنرانی ترامپ، در وب‌سایت کاخ سفید اعلام شد دولت ترامپ شکست «گروه‌های تروریستی اسلام‌گرای افراطی» را هدف اصلی سیاست خارجی خود قرار می‌دهد و «جدیدترین تکنولوژی» سیستم دفاع موشکی را علیه حملات ایران و کره‌شمالی توسعه خواهد داد. این کار در حوزه وظایف جیمز متیس، وزیر دفاع، رکس تیلرسون، وزیر پیشنهادی خارجه و مایک پمئو، رئیس سیا، قرار دارد که همگی برای مقامات عربستان‌سعودی چهره‌‌های شناخته شده‌ای هستند. به‌ویژه متیس که به دلیل بی‌اعتمادی به ایران مشهور است و برای حاکمان کشورهای عربی خلیج‌فارس فردی شناخته شده است. متیس، رئیس سابق ستاد فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده که عملیات نظامی در خاورمیانه و شمال آفریقا را رهبری می‌کند، در جلسه رای‌اعتماد سنا ادعا کرد: «ایران بزرگ‌ترین عامل بی‌ثباتی در خاورمیانه است و سیاست‌های این کشور با منافع ما در تضاد است.» چنین دیدگاهی مورد قبول کشورهای عربی خلیج‌فارس است. عبدالرحمان الراشد، مفسر کهنه‌کار سعودی، می‌گوید: «ما امیدواریم که ترامپ بتواند سیاست اوباما را اصلاح کند. گرچه هنوز در این مورد اطمینان نداریم، اما گزینه‌های او برای اداره دولت همگی با تجربه هستند.»

افزایش توان نظامی

درمورد سوریه، یمن، عراق و بحرین که عرصه‌های جدال برسر نفوذ بین ریاض و تهران محسوب می‌شوند، سیاست گفت‌وگوی اوباما از نظر برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، سیاستی ضعیف بود. دیدگاه ترامپ درمورد «صلح از طریق قدرت» این احساس را که واشنگتن منفعل است، تغییر می‌دهد و کشورهای عربی را تشویق می‌کند به افزایش توان نظامی ادامه دهند. این کشورها برای افزایش توان نظامی خود به‌شدت به شرکت‌های تسلیحاتی آمریکایی و اروپایی وابسته هستند اما هریک از موضوعات انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس، قیمت نفت، مشاهده تعصبات ضداسلامی و تصویب قانونی در آمریکا علیه ریاض به دلیل حملات یازده سپتامبر، همگی می‌تواند روابط آمریکا با کشورهای عربی را مختل کند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که می‌تواند در روابط این کشورها با آمریکا مشکل ایجاد کند، وعده ترامپ مبنی بر انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس است که این اقدام دهه‌ها سیاست آمریکا را نقش برآب خواهد کرد.

لحن جدایی‌طلبانه

یک منبع نزدیک به مقامات کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس می‌گوید: «آشوب‌های زیادی به راه خواهد افتاد و شاید یک انتفاضه جدید. فشار زیادی هم بر روند مذاکرات صلح وارد خواهد آمد.»

موضوع دیگر سیاست ترامپ این است که او به‌دنبال نابودی داعش است. کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در هدف با او موافقند اما استفاده او از کلام جدایی‌طلبانه نسبت به اعراب با مقاومت‌هایی مواجه خواهد شد. او تاکید کرده است که برای مقابله با داعش تنها بر نیروهای نظامی آمریکا تکیه می‌کند. داهم القحطانی، یک تحلیلگر مسائل سیاسی از کویت می‌گوید: «بدترین بخش سخنان ترامپ این است که او اسلام را به‌عنوان یک دین جنگ‌طلب و تحت عنوان تروریسم اسلام‌افراطی می‌نامد، عنوانی توخالی که بی‌معناست. اگر او به دوران بوش بازگردد خواهد گفت یا با ما هستید، یا با تروریست‌ها.» الیعفایی می‌نویسد: «این یک کلام دو قطبی و جدایی‌طلبانه است و این ایده را به ذهن می‌رساند که تنها نیروهای نظامی می‌توانند مساله را حل کنند. آنگاه ما خود را در موقعیتی بسیار دشوار خواهیم یافت، جنگی که برنده‌ای نخواهد داشت.»