اثرات مهم توافق اوپک بر اقتصاد کشورهای منطقه

کاهش کسری بودجه کشورهای عربی

پیش‌بینی می‌شود که بهبود قیمت نفت در چند ماه اخیر موجب می‌شود کشورهای عربی نسبت به قبل با کسری تراز تجاری کمتری مواجه شوند. به گزارش خبرگزاری رویترز، نفت برنت در حال حاضر در قیمت‌های حدود 55 دلار معامله می‌شود که نسبت به میانگین قیمت خود در سال 2016 حدود 10 دلار بیشتر است. این رشد قیمت به واسطه توافق کشورهای صادرکننده نفت بر سر کاهش عرضه نفت حاصل شده است. به گزارش دنیای اقتصاد، کشورهای صادرکننده نفت ماه گذشته توافق کردند که میزان تولید خود را حدود 8/ 1 میلیون بشکه در روز کاهش دهند، این تصمیم رشد قیمت نفت را به دنبال داشت. در این میان کارشناسان بر این باورند که اگر قیمت نفت در حدود قیمت‌های کنونی باقی بماند، فشار بر ارزش ارز کشورهای صادرکننده نفت که پول خود را به دلار آمریکا گره می‌زنند، کمتر خواهد شد.

بر اساس نظر‌سنجی خبرگزاری رویترز از 17تحلیلگر اقتصادی، انتظار می‌رود به دنبال رشد قیمت نفت تراز تجاری امارات، قطر و عربستان سعودی در سال 2017 و 2018 بهبود یابد. برآورد این کارشناسان حتی از نظر‌سنجی سه ماه قبل خبرگزاری رویترز درخصوص تراز تجاری این کشورها بیشتر بود. به‌طور مثال کسری تراز تجاری عربستان برای سال 2017 پیش‌بینی شده 3/ 3 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور باشد؛ در حالی که این رقم در سال 2016 حدود 8 درصد بوده است. از سویی تحلیلگران در نظر‌سنجی قبلی رویترز که سه ماه پیش انجام شده بود، کسری تراز تجاری عربستان در سال 2017 را 9/ 3 درصد پیش‌بینی کرده بودند. از سویی پیش‌بینی کسری تراز تجاری این کشور در سال 2018 از 1/ 3 درصد به 5/ 2 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور کاهش یافته است. بر اساس این گزارش، علاوه بر رشد قیمت نفت، تلاش عربستان برای کاهش کسری بودجه خود بر متعادل کردن تراز تجاری این کشور اثر گذار است. تحلیلگران بانک‌ آمریکا (Bank of America) به مشتریان خود در یادداشتی اعلام کرده است: «اصلاحات مالی در حال اجرا و افزایش قیمت نفت می‌تواند تراز تجاری عربستان را بیشتر از قبل به تعادل نزدیک کند؛ چراکه در حال حاضر قیمت نفت مورد نیاز برای تامین هزینه‌های این کشور حدود 60 دلار است.» اگرچه نظر‌سنجی رویترز نشان می‌دهد بهبود اندکی در چشم‌انداز تراز تجاری کشورهای ثروتمند عربی رخ خواهد داد؛ اما کشورهایی مانند عمان و بحرین با کسری تراز تجاری شدیدتری مواجه خواهند شد. بر اساس این گزارش، انتظار می‌رود کسری تراز تجاری هر دو کشور در دو سال 2017 و 2018 به حدود 8 درصد تولید ناخالص داخلی آنها برسد.

 به دنبال افت قیمت نفت از قیمت‌های بالای 100 دلار در میانه‌های سال 2014، فشار اقتصادی بر کشورهای صادرکننده نفت افزایش یافت. بر اساس آمار منتشر شده از سوی اوپک، تراز تجاری کشورهای عضو اوپک در سال 2014 بیش از 238 میلیارد دلار بوده است؛ اما با افت قیمت‌ها در سال 2015 ارزش واردات آنها بیشتر از صادرات شده و تراز تجاری‌شان به منفی 6/ 99 میلیارد دلار رسیده است. پیش‌بینی می‌شود تراز تجاری منفی در سال 2016 و 2017 برای کشورهای عضو اوپک ادامه داشته باشد.

در بسته به‌روی رشد اقتصادی

با وجود اینکه انتظار می‌رود با رشد قیمت نفت تراز تجاری کشورهای عربی متعادل‌تر شده و کسری تراز تجاری آنها کمتر از برآوردهای قبلی شود، با این حال کارشناسان بر این باورند که رشد قیمت نفت به‌عنوان موتوری برای رشد اقتصادی این کشورها عمل نخواهد کرد. به این معنی که قیمت‌های بالاتر نفت یا موجب افزایش بسیار اندکی در رشد اقتصادی این کشورها می‌شود یا هیچ تاثیری بر رشد اقتصادی نخواهد داشت. این در حالی است که به دنبال توافق کشورهای عضو اوپک تولید نفت این کشورها کاهش می‌یابد که منجر به کاهش رشد اقتصادی آنها می‌شود. چراکه اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت به شدت به میزان تولید نفت وابسته است.

از سویی به دلیل تداوم کسری بودجه با وجود رشد قیمت نفت، کشورهای صادرکننده به دنبال کاهش هزینه‌های خود برآمده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های خود را کاهش می‌دهند که این خود کاهش رشد اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، کشورهای عضو اتحادیه شورای همکاری خلیج فارس قصد دارند در سال 2018 حدود 5 درصد مالیات ارزش افزوده تعیین کنند که موجب کاهش مصرف داخلی این کشورها می‌شود.

همچنین پیش‌بینی شده که تولید ناخالص داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس حدود 3درصد کاهش یابد. به‌طور مثال، پیش‌بینی شده رشد تولید ناخالص داخلی عربستان به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس تنها به حدود 8/ 0 درصد برسد؛ در حالی که برآورد می‌شود رشد اقتصادی این کشور در سال گذشته حدود 3/ 1 درصد بوده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال 2018 رشد اقتصادی این کشور به 5/ 1 درصد برسد. تولید نفت این کشور در سال 2016 بیش از 4/ 10 میلیون بشکه بوده است که حدود 350 هزار بشکه بیشتر از سال پیش از آن است. از سویی تولید نفت عربستان ظرف دو ماه اخیر به دنبال توافق اوپک برای کاهش تولید در مسیر کاهشی قرار گرفته، مقامات این کشور اعلام کرده‌اند تولید عربستان در ماه ژانویه به زیر 10میلیون بشکه در روز رسیده است.

از این رو کاهش رشد اقتصادی این کشور به دنبال کاهش تولید قابل پیش‌بینی است. علاوه بر این نظر‌سنجی، صندوق بین‌المللی پول نیز پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی عربستان را در گزارشی که چند روز پیش منتشر کرد، کاهش داد. IMF اعلام کرد که دلیل این کاهش پیش‌بینی، توافق اخیر اوپک برای کاهش تولید است که بر درآمدهای این کشور اثر خواهد گذاشت. در گزارش رشد اقتصادی عربستان در سال2017 در این گزارش حدود 4/ 0 درصد پیش‌بینی شده که 6/ 1 درصد نسبت به گزارش قبلی این سازمان که در ماه اکتبر منتشر شد، کمتر بود. صندوق همچنین رشد اقتصادی عربستان در سال 2018 میلادی را 3/ 2درصد پیش‌بینی کرده که نسبت به پیش‌بینی ماه اکتبر 3/ 0 درصد کاهش یافته است. تحلیلگران موسسه Capital Economics در یادداشتی به تحلیلگران خود اعلام کردند:«عربستان احتمالا در سال جاری کمترین میزان رشد اقتصادی بعد از بحران اقتصاد جهانی را تجربه خواهد کرد.»