تامین مالی صادرات با ابزارهای مدرن

 احمد دوست‌حسینی رییس صندوق گفت: صندوق می‌تواند به صادرکنندگان در قالب تامین اعتبار فروشنده یا تامین اعتبار خریدار تحت شرایط و ضوابط مشخص همکاری کند. علاوه بر این، به گفته وی به پروژه‌هایی مانند فولادسازی، پتروشیمی، نیروگاه، احداث هتل و از این قبیل پروژه‌ها در خارج از کشور، به میزان تجهیزاتی که از داخل ایران برای احداث آن پروژه مورد نیاز است تا سقف ۸۵درصد ارزش کالاهایی که از ایران برای اجرای پروژه از ایران خریداری می‌شود و به شرط آنکه حداقل ۶۰ درصد از ارزش ساخت آن در ایران باشد، در قالب تسهیلات و تامین مالی صادراتی کمک می‌کند. در ادبیات مالی به این نوع تامین مالی با عنوان «اعتبار خریدار» یاد می‌شود که یکی از انواع تامین مالی‌های مدرن است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، در همین ارتباط نوری‌نایینی، عضو سابق هیات عامل صندوق توسعه ملی می‌گوید که در گذشته صندوق برای حمایت از صادرکنندگان از این‌گونه برنامه‌ها به اجرا گذاشته بود، «اما در آن زمان متقاضی‌ای نداشت.»

 3نوع تامین مالی مدرن

به‌طور کل در تجارت بین‌المللی جدید سه نوع تامین مالی بین‌المللی وجود دارد که از طریق بانک‌های عامل و صندوق‌های صادراتی انجام می‌شود: اعتبار خریدار، فاینانس و ریفاینانس. اعطای تسهیلات به خریداران یا کارفرمایان خارجی جهت خرید کالا و خدمات ایرانی در چارچوب قرارداد تامین مالی را اعتبار خریدار می‌نامند. این نوع تسهیلات با هدف فراهم کردن امکان فروش مدت‌دار کالا و خدمات اعطا می‌شود. خریدار- کارفرمای خارجی تمایل دارد وجه کالا یا خدمات دریافتی را به صورت مدت‌دار بپردازد در حالی که فروشنده پیمانکار ایرانی ترجیح می‌دهد وجه مربوطه را به‌صورت نقدی دریافت کند. در اینجا بانک می‌تواند به‌صورت واسطه مالی ایفای نقش کند. وجه مربوط را به فروشنده-پیمانکار ایرانی به‌صورت نقدی پرداخت و در سررسید(های) مقرر از خریدار- کارفرمای خارجی یا بانک ایشان دریافت می‌کند. این تسهیلات به خریداران خارجی کالا و خدمات ایرانی که حداقل 60 درصد ارزش آن کالا ساخت ایران یا 60درصد ارزش آن خدمات توسط متخصصان ایرانی قابل ارائه باشند، پرداخت می‌شود به این ترتیب که پس از صدور کالا یا خدمات مورد نظر بانک از جانب خریدار خارجی یا بانک وی حداکثر 85درصد ارزش سیاهه تجاری را به صادرکننده ایرانی پرداخت می‌کند و خریدار خارجی یا بانک وی وجه مربوطه را علاوه بر سود متعلقه در سررسیدهای مقرر به بانک بازپرداخت می‌کند.

فاینانس و ریفاینانس هم به عنوان دو ابزار تامین مالی دیگر به استفاده از خطوط اعتباری بلندمدت و کوتاه‌مدت بین بانکی جهت گشایش اعتبارات اسنادی بابت واردات کالا اطلاق می‌شود.

 صادرات به 10 کشور امریکای‌لاتین

روابط‌عمومی صندوق توسعه ملی در این خصوص خبر داد که این صندوق میزبان مقامات ارشد سفارتخانه‌های ۱۰ کشور امریکای‌لاتین در تهران و تعدادی از مقامات اداره کل امریکای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بوده است. در این جلسه رییس صندوق توسعه ملی از آمادگی این صندوق برای تامین مالی پروژه‌های متکی بر صادرات کالا و خدمات فنی و مهندسی ایران به کشورهای امریکای‌لاتین خبر داد و گفت: صندوق می‌تواند در قالب تامین اعتبار فروشنده یا تامین اعتبار خریدار و همچنین صدور ضمانتنامه پیش پرداخت یا نیاز مالی برای تجهیز کارگاه در اجرای پروژه‌های پیمانکاران ایرانی برنده شده در مناقصه‌های بین‌المللی، همکاری‌های لازم را تحت شرایط و ضوابط مشخص به عمل آورد.

سید محمدسعید نوری‌نایینی، عضو سابق هیات عامل صندوق توسعه ملی  در خصوص ورود صندوق توسعه ملی به تامین اعتبار صادرکننده‌ها می‌گوید: این جزو اساسنامه صندوق است که به صادرکنندگان کالاها و خدمات فنی تسهیلات بدهند. منتهی این از طریق بانک‌های داخلی صورت می‌گیرد. به این صورت که صندوق توسعه ملی از طریق بانک عامل خود که بیشتر بانک‌های ایرانی را شامل می‌شود، تامین اعتبار می‌کند. به گفته او صندوق توسعه تاکنون هیچ‌وقت با بانک‌های خارجی به‌طور مستقیم طرف معامله قرار نگرفته‌اند و همیشه از طریق بانک‌های ایران با این بانک‌ها همکاری می‌کند. یکی از اصلی‌ترین این بانک‌ها، بانک توسعه صادرات است.

علی صالح‌آبادی، مدیرعامل بانک توسعه صادرت نیز قبلا گفته بود که بانک توسعه صادرات ایران به عنوان تنها اگزیم بانک کشور 6درصد از کل صادرات غیر نفتی کشور را تامین مالی می‌کند. به گفته علی صالح‌آبادی، عمده اتکای منابع این بانک برای اعطای تسهیلات صادراتی به منابع سرمایه‌یی، خطوط اعتباری بانک مرکزی، خطوط اعتباری صندوق توسعه ملی و حساب ذخیره ارزی سابق بوده و هست.

 جزئیات نحوه تامین مالی

احمد دوست‌حسینی در این جلسه به جزییات بیشتری از نحوه تامین مالی صادرکنندگان اشاره کرد. به گفته وی چنانچه یک شرکت ایرانی بخواهد در یک کشور امریکای‌لاتین پروژه‌یی نیروگاهی یا پتروشیمی و از این قبیل پروژه‌ها اجرا کند، صندوق توسعه ملی برای خرید تجهیزات مورد نیاز پروژه از ایران می‌تواند به آن شرکت خارجی تسهیلات اعطا کند.

وی همچنین اظهار کرد: چنانچه یک شرکت ثبت شده در یک کشور امریکای‌لاتین بخواهد، کالایی را از ایران خریداری کند و برای خرید این کالا بتواند اعتبار اسنادی از طریق بانک معتبر خارجی به نفع بانک ایرانی گشایش کند، صندوق می‌تواند پول فروشنده ایرانی را به‌طور نقدی پرداخت کند و خریدار خارجی قیمت کالای خریداری شده را ظرف یک یا دو سال بعد  پرداخت کند.  دوست‌حسینی تامین مالی پروژه‌های بلندمدت‌تر ۴ یا ۵ ساله در خارج از کشور را منوط به بررسی دقیق مشخصات پروژه‌ها دانست.  رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی تاکید کرد که صندوق به صادرات مواد خام مانند سنگ‌آهن یا نفت‌‌خام از کشور تسهیلات ارائه نمی‌کند اما برای پروژه‌های فولادسازی، پتروشیمی، نیروگاه، احداث هتل و از این قبیل پروژه‌ها در خارج از کشور، به میزان تجهیزاتی که از داخل ایران برای احداث آن پروژه مورد نیاز است تا سقف ۸۵درصد ارزش کالاهایی که از ایران برای اجرای پروژه از ایران خریداری می‌شود و به شرط آنکه حداقل ۶۰درصد از ارزش ساخت آن در ایران باشد، در قالب تسهیلات و تامین مالی صادراتی کمک می‌کند. 

نوری‌نایینی عضو سابق هیات عامل صندوق توسعه ملی نیز  می‌گوید: در سال‌های گذشته صندوق توسعه ملی برای حمایت از صادرکنندگان از این‌گونه برنامه‌ها به اجرا گذاشت اما در آن زمان متقاضی‌ای نداشت. بنابراین اگر با این برنامه بتوانند متقاضی‌هایی را جذب کنند، می‌تواند سودمند باشد.

به گفته او به‌طور معمول این تامین مالی‌ها به صورت دلاری صورت می‌گیرد چون اگر به صورت ریالی باشد تاحدودی زیان‌آور است. در خصوص اینکه برنامه اعطای تسهیلات به صادرکنندگان به کشورهای امریکای‌لاتین ارزی یا ریالی خواهد بود، جزییاتی ارائه نشده است.

 برنامه صندوق در چارچوب همکاری‌هایOECD

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی خاطرنشان کرد: حمایت صندوق توسعه ملی از پروژه‌های صادراتی ایران در کشورهای امریکای‌لاتین در چارچوب قواعد و قوانین عام تامین مالی صادراتی جهانی است که به عنوان مثال در حال حاضر در کشور‌های OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) انجام می‌شود. اما صندوق توسعه ملی در شرایط رقابتی موجود و با لحاظ کردن شرایط کشورهای امریکای‌لاتین، شرایط نسبتا سهل‌تری در ارتباط با سهم صادرات از ایران برای این کشورها در نظر می‌گیرد.

دوست‌حسینی با اشاره به اهمیت ارتباط و همکاری پایدار بین بانکی گفت: تمام امور مربوط به اعطای تسهیلات و اعتبارات از منابع صندوق توسعه ملی از طریق سیستم بانکی کشور انجام می‌شود، بنابراین تسهیلات صادراتی در چارچوب اعتبار خریدار مستلزم ارتباط پایدار بانکی کشور طرف خریدار با بانک‌های ایرانی است.

وی منظور خود را از ارتباط بانکی انجام عملیات گشایش اعتبارات اسنادی مرتبط با معاملات تجاری عنوان کرد و افزود: در این راستا بانک‌های معتبر در کشور خریدار خدمات فنی مهندسی و کالای ایرانی که اعتبار و توانایی ایفای تعهدات خود را با تایید سیستم بانکی، بیمه‌یی یا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، امکان همکاری برای انجام مبادلات پولی در اجرای قراردادهای تجاری را خواهند داشت.