گره طرح‌های نیمه تمام در دست خصوصی‌ها

گره‌ای که سال‌ها است به دست دولتی‌ها باز نشده، این بار به دست خصوصی‌ها باز شود. اما نکته‌ای که شاید در این خصوص از دید مسوولان پنهان مانده این است که در شرایط کنونی امکان سرمایه‌گذاری جدید از سوی بخش خصوصی وجود ندارد؛ چرا که هم اکنون واحدهای تولیدی بخش خصوصی کاهش تولید را در دستور کار خود قرار داده‌اند و سرمایه‌گذاری جدید برای آنها امکان‌پذیر نیست. بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر 20 هزار واحد صنعتی با پیشرفت بیش از 20 درصد با سرمایه‌گذاری بالغ بر 87 هزار میلیارد تومان در کشور به حال خود رها شده‌اند که بخشی از این طرح‌ها دولتی و بخشی دیگر مربوط به بخش خصوصی است. آنچه مسلم است اتمام این طرح‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری مجدد از سوی بخش خصوصی است و با توجه به محدودیت در نظر گرفته شده از سوی بانک‌های عامل، امکان تامین سرمایه جدید برای بخش خصوصی فراهم نیست. از سوی دیگر، اکثر این طرح‌ها از حساب ذخیره ارزی در مرحله اولیه پیشرفت کار استفاده کرده‌اند و امکان اخذ تسهیلات جدید از این واحدها سلب شده است؛ به همین دلیل دولتی‌ها باید برای رفع این مشکل راهکاری در نظر بگیرند و طرح‌ها را با امتیازات ویژه به بخش خصوصی واگذار کنند. اینکه نظر نمایندگان بخش خصوصی نسبت به ضوابط واگذاری طرح‌های نیمه تمام چیست محور گفت‌و‌گو است که در ادامه می‌خوانید: بخش خصوصی استقبال نمی‌کند علیرضا حائری، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران با اشاره به اینکه اکثر طرح‌های نیمه تمام صنعتی توجیه اقتصادی ندارند، می‌گوید: به دلیل اینکه مدت زمان زیادی از زمان راه‌اندازی طرح‌ها گذشته، می‌توان گفت بسیاری از این طرح‌‌ها توجیه اقتصادی ندارند. وی با اشاره به اینکه طرح‌های نیمه تمامی که تنها مجوز تاسیس گرفته باشند، واگذاری آنها نباید مد نظر قرار بگیرد، افزود: طرح‌هایی باید برای واگذاری در نظر گرفته شوند که حداقل 30 تا 40 درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشند و امکان اصلاح مالی در آنها وجود داشته باشد. حائری معتقد است، در صورتی که طرح نیمه‌تمام 90 تا 95درصد پیشرفت فیزیکی داشته و تنها به سرمایه در گردش برای راه‌اندازی خط تولید نیاز داشته باشد، واگذاری آن توجیه پذیر خواهد بود. به گفته دبیر انجمن صنایع نساجی، یک طرح مطابق آنچه برنامه‌ریزی شده باید در 3 تا 4 سال به سود برسد و در صورتی که در این مدت طرح راه‌اندازی نشود، توجیه اقتصادی آن کاهش می‌یابد. علاوه بر کاهش توجیه اقتصادی، حائری معتقد است اکثر این طرح‌ها از تسهیلات حساب ذخیره ارزی استفاده کرده‌اند و تسهیلات دریافتی باید با سود آن بازپرداخت شود و این امر موجب شده تا علاوه بر کاهش توجیه اقتصادی، این طرح‌ها دارای بدهی معوق نیز باشند و سودآوری آنها با مشکل مواجه خواهد شد. دبیر انجمن صنایع نساجی ایران درخصوص اینکه آیا واگذاری طرح‌های نیمه‌تمام با استقبال بخش خصوصی مواجه خواهد شد نیز می‌گوید: با توجه به بدهکار بودن این طرح‌ها به طور حتم بخش خصوصی از این طرح‌ها استقبال نخواهد کرد؛ به همین دلیل دولت برای این طرح‌ها باید امتیاز ویژه‌ای در نظر بگیرد تا به لحاظ اقتصادی برای خریدار توجیه‌پذیر شود. در نظر گرفتن معافیت مالیاتی، مهلت برای پرداخت بدهی و... از جمله امتیازاتی که حائری معتقد است دولت باید برای واگذاری طرح‌ها در نظر بگیرد. استقبال فولادی‌ها از واگذاری هفت طرح واگذاری هشت طرح فولادی را شاید بتوان یکی از عمده طرح‌هایی دانست که سال‌ها است چانه‌زنی بر سر واگذاری آنها ادامه دارد، اما با وجود آنکه قرارداد فاینانس این طرح‌ها با چینی‌ها امضا شده، هنوز خبری از واگذاری این طرح‌ها نیست و تنها طرح واگذار شده هم هنوز سرنوشت مشخصی ندارد. رسول خلیفه سلطان، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد در این خصوص می‌گوید: در مجموع هفت طرح فولادی برای واگذاری در بخش فولاد وجود دارد که بخش خصوصی از واگذاری این طرح‌ها استقبال می‌کند. به گفته خلیفه سلطان، فاینانس این طرح‌ها با چینی‌ها به امضا رسیده و و بخش خصوصی می‌تواند با همکاری چینی‌ها طرح‌های در حال واگذاری را به خوبی پیش ببرد. دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد معتقد است در صورتی که طرح‌ها از حاکمیت دولت خارج شوند و امکان حضور بخش خصوصی فراهم شود، پیشبرد طرح‌ها به طور حتم سرعت خواهد گرفت که این امر به نفع کشور خواهد بود. بیشترین تاکید دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد بر کاهش حضور دولت در طرح‌های دولتی است. وی معتقد است که در صورت تحقق این امر می‌توان طرح‌ها را به صورت مزایده عرضه کرد تا بر اساس یک برنامه شفاف برنده، مالک طرح شود. عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری نیز در این خصوص می‌گوید: طرح‌های فولادی در نقاطی صورت گرفت که از ابتدا هم توجیه اقتصادی آن بحث‌برانگیز بود و تنها به منظور اجرای طرح آمایش سرزمینی بود که این امر توجیه اقتصادی این طرح‌ها را کاهش می‌دهد. دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری در خصوص اینکه آیا امکان واگذاری طرح‌های نیمه تمام دولتی از سوی بخش خصوصی وجود دارد نیز می‌گوید: در فضای کسب و کار فعلی بخش خصوصی باید سرمایه در گردش بادآورده داشته باشد تا بتواند سرمایه‌گذاری جدید صورت دهد؛ چرا که در حال حاضر واحدهای تولیدی سطح اشتغال خود را به نصف و کمتر کاهش داده‌اند تا بتوانند حتی به صورت محدود به فعالیت خود ادامه دهند؛ به همین دلیل امکان سرمایه‌گذاری جدید برای این بخش وجود ندارد. قدیمی معتقد است که در شرایط کنونی بانک‌ها نیز تمایلی برای پرداخت تسهیلات ندارند و این امر نیز بر نقدینگی بخش خصوصی تاثیرگذار است. دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری در خصوص اینکه آیا طرح نیمه تمام دولتی در بخش ریخته‌گری نیز وجود دارد، می‌گوید: دولت اصولا در واحدهای بزرگ و کلان سرمایه‌گذاری می‌کند و با توجه به اینکه ریخته‌گری در رده طرح‌های کوچک قرار دارد، دولت در این بخش سرمایه‌گذاری صورت نداده است. واحد صرف دولتی نداریم ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه‌سازان نیز با اشاره به اینکه واحد تولیدی به صورت کامل دولتی، در بخش قطعه‌سازی وجود ندارد، می‌گوید: در بخش قطعه‌سازی واحدها به صورت خصوصی یا نیمه خصوصی تحت نظر شرکت‌های خودروساز فعالیت می‌کنند و پیش از این نیز طرح واگذاری واحدهای نیمه خصوصی از سوی خودروسازان مطرح شده بود. به گفته دبیر انجمن قطعه‌سازان، واگذاری در بخش قطعه‌سازی با توجه به اینکه این بخش کاملا تخصصی است با مشکلات بسیاری مواجه است و مدیریت آن باید در اختیار افراد متخصص قرار گیرد. قربانی در خصوص اینکه در صورت واگذاری این طرح‌ها آیا بخش خصوصی برای خرید استقبال خواهد کرد، می‌گوید: با توجه به شرایط کنونی قطعه‌سازان امکان خرید و سرمایه‌گذاری جدید ندارند و خارج از مجموعه نیز واگذاری به نفع قطعه‌سازان نخواهد بود؛ چرا که واگذاری طرح به افراد غیرمتخصص به از بین رفتن طرح تولیدی منجر خواهد شد.