جزئیات اختلاف‌نظرها در آلماتی 2

به ویژه آنکه در این دور از مذاکرات، طرفین به بررسی جزئی‌تر بسته‌های پیشنهادی یکدیگر پرداختند و از آنجا که از الفاظی مانند «دور بودن یا فاصله داشتن نظرات یکدیگر» استفاده کردند، حالا این فرصت را به دیپلمات‌ها و برخی رسانه‌های خارجی داده‌اند تا با اتکا به این سخنان و جزئیات بسته‌ها (که البته به طور رسمی منتشر نشده است)، درباره آنچه آن را بی‌نتیجه بودن این دور از مذاکرات می‌نامند توضیح بدهند. کوتاه ترین جمله هم این است که طرفین مذاکرات یعنی ایران و شش قدرت جهانی به یکدیگر پیشنهادهای نامتوازن داده‌اند. یعنی طرفین در ازای درخواست‌هایی که از یکدیگر دارند امتیازهای زیادی را طلب می‌کنند. این نکته البته به وفور از زبان برخی دیپلمات‌های آمریکایی پس از برگزاری مذاکرات نقل شده است. هرچند ایران معتقد است که این اعضای 1+5 هستند که در پاسخ به پیشنهادهای ایران باید صداقت خود را نشان دهند. البته از لابه لای این گزارش‌ها و اخبار چنین به نظر می‌رسد که آنچه 1+5 در جریان مذاکرات آلماتی یک به عنوان پیشنهاد رونمایی کرده، قدری با آنچه در این دور از مذاکرات به ایران ارائه شده متفاوت است. بنابر اخبار رسانه‌های خارجی 1+5 در جریان مذاکرات آلماتی یک به ایران پیشنهاد داد تا غنی‌سازی اورانیوم خود تا سطح 20 درصد را به مدت شش ماه تعلیق کند در عوض مجوز استفاده ازذخیره اورانیوم خود را دارد، همچنین غرب دیگر از ایران نمی‌خواهد که به طور کلی فعالیت هسته‌ای در فردو را تعطیل کند بلکه خواستار کاهش سطح فعالیت هسته‌ای در این سایت شده است. در این مذاکرات اما برخی از این رسانه‌ها گزارش دادند که اعضای شش کشور از ایران خواسته‌اند تمامی فعالیت‌های غنی‌سازی بالای 5 درصدی خود را که برای سوخت‌رسانی به رآکتورهای تولید برق لازم هستند تعلیق کند. ضمن اینکه ایران باید اورانیوم غنی‌شده 20 درصدی فعلی خود را به سوخت رآکتورهای تحقیقاتی تبدیل کند و مابقی آنها را هم صادر یا رقیق کند. ایران همچنین باید تاسیسات فردو را بدون اینکه تعطیل کند، در وضعیت پایین‌تری از لحاظ آمادگی قرار دهد. لغو تحریم تجارت طلا و صادرات پتروشیمی ما به ازای این خواست‌ها از ایران عنوان شد. ایران اما این امتیازات را کوچک برشمرده و بر حق غنی‌سازی اورانیوم ازجمله تا سقف 20 درصد خود تاکید دارد ضمن آنکه بسته مسکو را هم مد نظر قرار داده است؛ یعنی نقش آفرینی در برخی موضوعات بین‌المللی یعنی سوریه و بحرین. از سوی دیگر 1+5 از ایران خواسته است که اجازه دهد دوربین‌هایی در سایت فردو نصب شود تا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتوانند بر سایت نظارت دائمی داشته باشند. موضوعی که برخی دیپلمات‌های آمریکایی بر آن انگشت تاکید گذاشته‌اند و گفته‌اند تنها در این صورت اثبات می‌شود که برنامه‌های هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و امکان لغو همه تحریم‌ها وجود دارد. با این حال ایران می‌گوید که تنها حاضر است تا درباره مازاد نیاز خود از اروانیوم غنی شده تا 20 درصد وارد مذاکره شود آن هم در ازای لغو همه تحریم‌های بانکی و نفتی. گفت‌وگوی مستقیم درباره فحوای این پیشنهادها تنها دستاوردی بود که کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به آن اشاره کرد. موضوعی که در رسانه‌های آمریکایی از جمله روزنامه کریستین ساینس مانیتور هم بازتاب یافت و همین موضوع به عنوان افزایش چالش و دوری بین ایران و اعضای شش قدرت جهانی تلقی شد. به گزارش ایسنا، این روزنامه با اشاره به مذاکرات نوشت: دو روز گفت‌وگوهای هسته‌ای در قزاقستان عمق اختلاف و دامنه نامتناسب بودن انتظارات میان ایران و شش کشور را به معرض نمایش گذاشت. تبادل نظر مستقیم ایران و آمریکا در ادامه این گزارش با بیان اینکه این مذاکرات به لحاظ جزئیات و عمق به گفته مقامات هر دو طرف بی‌سابقه بود، ادعا شده است: مذاکرات حتی شامل یک تبادل نظر مستقیم 30 تا 40 دقیقه‌ای دیپلمات‌های ارشد آمریکایی و ایرانی بر سر میز مذاکره شد. این روزنامه در ادامه نوشت: 1+5 می‌خواهد ایران از غنی‌سازی 20 درصدی دست بردارد و تاسیسات زیرزمینی‌اش را برچیده و در عوض لغو نسبی تحریم‌ها را دریافت کند. ایران می‌گوید، می‌خواهد بداند که توافق نهایی حق این کشور برای غنی‌سازی با اهداف صلح‌آمیز را تضمین خواهد کرد و به تحریم‌ها پایان خواهد داد. این گزارش حاکی است: یک مقام عالی‌رتبه آمریکایی که خواست نامش فاش نشود، گفته است: منصفانه است اگر بگوییم ایران فقط آمادگی برداشتن گام‌های بسیار حداقلی را در رابطه با محدودکردن برنامه هسته‌ای خود دارد؛ در حالی که انتظار پاداش چشمگیری در ازای آن دارد؛ این مبنایی واقع‌گرایانه برای پیشرفت نیست. پیشنهاد فعلی 1+5 که مانیتور آن را مشاهده کرده در نظر دارد که ایران در نهایت «گام‌های چشمگیر بیشتر» نامشخصی را پیش از لغو تحریم‌های کلیدی بردارد. اما سعیدجلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران بعد از گفت‌وگوهای آلماتی در مصاحبه‌ای با مانیتور گفت که ما زمان زیادی گذاشتیم، سوالات زیادی پرسیده شد،‌پاسخ دادیم و مواضع و ایده‌های‌مان را به تفصیل تشریح کردیم. به شکلی که در نهایت از اعضای (1+5) پرسیده شد «آیا سوالی باقی مانده» و هیچ‌کس سوالی نپرسید. این گزارش حاکی است: بخشی از اختلافات در مکالمه مستقیم و طولانی (از طریق مترجمین) میان جلیلی و وندی شرمن، رییس هیات آمریکایی و معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه آمریکا روشن شد. به گفته دیپلمات‌ها این یکی از چندین (دور مکالمات) میان جلیلی و مذاکره‌کنندگان 1+5 به صورت فردی بود. این گزارش حاکی است، در میان آن جزئیات این موضوع قرار دارد که ذخایر روبه‌رو رشد اورانیوم 20 درصدی چطور مدیریت شود. ایران می‌گوید برای تامین سوخت رآکتور تهران به آن نیاز دارد و حدود 40 درصد ذخایرش را به اکسید لازم برای استفاده به عنوان سوخت تبدیل کرده است. معاملات قبلی درباره تبادل اورانیوم شکست خورده‌اند، پیشنهاد فعلی 1+5 ایران را به خرید سوخت و ایزوتوپ‌های پزشکی قادر می‌سازد. این گزارش حاکی است: یک مشکل دیگر در آلماتی حل نشد. چندین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از ایران می‌خواهد کلیه فعالیت‌های غنی‌سازی در تمامی سطوح را تا زمانی که مسائل باقیمانده مربوط به فعالیت گذشته ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رفع نشده است، تعلیق کند. مقام آمریکایی یاد شده مدعی شد: آنچه درباره‌اش حرف می‌زنیم پایبندی کامل به قطعنامه‌های شورای امنیت و مسوولیت‌های ایران تحت ان‌.پی.تی است.وی افزود: همواره گفته‌ایم که اینها رعایت شود، آن‌گاه آنها می‌توانند شاهد راهشان به سوی یک برنامه هسته‌ای حقیقتا صلح‌آمیز و غیرنظامی تحت ان‌.پی.تی باشند و همه تحریم‌ها لغو شود. در پایان این گزارش به نقل از مقام آمریکایی یاد شده ادعا شده است: بنابراین هیچ رمز و رازی درباره اینکه پایان داستان چیست، وجود ندارد. از سوی دیگروزارت خارجه روسیه نیز در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد: مذاکرات میان ایران و انگلیس و چین و فرانسه و روسیه و آلمان به زودی بر مبنای «گام به گام و برابر» ادامه پیدا کند. به نظر می‌رسد این بیانیه هم تاکیدی است بر اینکه طرفین باید پیشنهادها و امتیازاتشان را از یکدیگر متوزان کنند. رمز گشایی از سخنان جان کری نشریه نیشن در گزارشی به قلم «رابرت دریفوس» درباره مذاکرات آلماتی دو به ذکر اظهارنظرهای مقامات آمریکایی و ارزیابی آنها پرداخته است. به نوشته این نشریه جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با وال‌استریت ژورنال گفته است: «نتایج مذاکرات آلماتی نشان داد که آشکارا اختلافاتی باقی است. اما راه برای مذاکره باز است و مهم است که گفت‌وگوها ادامه یافته و زمینه‌های مشترک شناسایی شوند». نویسنده نیشن پیام این سخنان کری برای اسرائیل را چنین دانسته است: «آرام باش». در ادامه این گزارش آمده است: این نشان می‌دهد که غرب احساس نیازی نمی‌کند تا برای ایران مهلت تعیین کند. به عبارت دیگر، دلیلی ندارد که ایالات متحده از آن گزینه نظامی مشهوری که همیشه روی میز است استفاده بکند، چرا که جنگ با ایران تبعاتی غیرقابل محاسبه و فاجعه‌بار خواهد داشت. در همین حال، هم روسیه و هم چین تصریح کرده‌اند که 1+5 باید حق غنی‌سازی اورانیوم ایران را به رسمیت شناسد و هر چه بیشتر این دو کشور این دیدگاه را تکرار کنند، ایالات متحده و متحدانش هم بیشتر مجبور می‌شوند در آن راستا حرکت کنند.