مذاکره هسته‌ای در آخرین روز کاری سال

مذاکراتی که گویا قرار است طرفین پس از پایان آن بیانیه‌ای را هم صادر کنند. اگرچه سعید جلیلی رییس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران پس از نشست آلماتی اعلام کرده بود که هیات‌های کارشناسی قرار است در روزهای 27 و28 اسفند با یکدیگر ملاقلات کنند، اما بر اساس اعلام خبرگزاری‌های داخلی، ظاهرا این مذاکرات یک روزه بوده و فقط ظرف همین امروز (28اسفند) برگزار خواهد شد. مذاکراتی که به گفته اعضای نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران ، قرار است بر روی متوازن‌سازی پیشنهادهای غرب متمرکز شود. گفته می‌شود سرپرست تیم کارشناسی ایران را حمیدرضا عسگری، مشاور وزیر خارجه که در مذاکرات آلماتی نیز حاضر بوده است، بر عهده دارد. ایران و اعضای گروه 1+5 دور جدید مذاکرات خود را در اوایل اسفندماه در آلماتی قزاقستان از سرگرفتند. گفت‌و‌گوهایی که پس از مدت‌ها طرفین آن را سازنده و مطلوب خواندند. سازنده خواندن این دور از گفت‌وگوها البته به دلیل پیشنهادهایی صورت گرفت که اعضای شش کشور به ایران ارائه کردند و ایران نفس ارائه این پیشنهادها را مفید ارزیابی کرد. علاوه بر اینکه طرفین در این دور از مذاکرات قرار گذاشتند تا نشست بعدی خود را در تاریخ‌های 16 و 17 فروردین و در همان آلماتی قزاقستان ادامه دهند. ایران و غرب ابتدا سعی کردند از طرح جزئیات پیشنهادها خودداری کنند، اما تنها چند روز پس از آن اعضای نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به ارائه جزئیات پیشنهادها پرداختند. به گفته این منابع که به نام هیچ‌کدام هم اشاره‌ای نشده است، در این دور از مذاکرات دیگر بحث تعطیلی سایت فردو و توقف غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد و خروج آن مطرح نشد. بلکه غرب این بار تنها از ایران خواست تا سطح فعالیت هسته‌ای خود را کاهش دهد. به گفته این دیپلمات‌ها غرب در این دور از مذاکرات از ایران خواسته تولید غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد را تنها به تامین نیاز آزمایشگاهی و پزشکی محدود کند؛ البته بر اساس این پیشنهاد ایران می‌تواند مازاد اورانیوم 20 درصدی خود را حفظ کند و سایت فردو هم برای تامین این نیاز به کار خود ادامه دهد. در مقابل اما ظاهرا تنها بحث لغو تحریم‌هایی از جمله تجارت طلا و پتروشیمی و برخی از محدودیت‌های خرد بانکی مطرح شده است. هرچند که ایران درخواست‌های غرب در مقابل رفع تحریم‌ها را نامتناسب ارزیابی کرده و گفته است که هدف مذاکرات کارشناسی این است که ایران پیشنهادهای طرف غربی را متوازن کند. احتمالا به این مفهوم که در ازای تعلیق موقت غنی‌سازی اورانیوم 20 درصد به عنوان گامی اعتمادساز از سوی ایران، غرب هم نرمش بیشتری برای کاهش تحریم‌ها در دستور کار خود قرار دهد. پیشنهادهای غرب هنوز کافی نیست در همین رابطه، یک منبع دیپلماتیک درباره مذاکرات آلماتی بین ایران و 1+5 گفته است که 1+5 از موضع توقف کامل غنی‌سازی، توقف ساخت سانتریفیوژها و تهدید تحریم‌های فلج‌کننده عقب‌نشینی کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، این مقام آگاه با اشاره به خرسندی نسبی تهران از گام طرف غربی تصریح کرد که در آلماتی مواضع قبلی غرب تکرار نشد، ولی همچنان این پیشنهادها مطلوب‌ تهران نیست و برای ما کافی نبوده است. وی با بیان اینکه معامله در گام اول شدنی نیست، ابراز داشت که اصل مذاکره بر دریافت حداکثر امتیازها است. این دیپلمات ایرانی در پاسخ به سوالی درباره موضع جدید 1+5 در قبال فردو گفت که غربی‌ها در گذشته به دنبال تعطیلی کامل فردو بودند، ولی اکنون گفته‌اند که فردو به کار خود ادامه دهد اما به اندازه نیاز راکتورهای تحقیقاتی تهران، اورانیوم 20 درصد تولید کند؛ علاوه بر این باقی اورانیوم‌های 20 درصد را ایران به 5 درصد تبدیل کند و تا 6 ماه نزد تهران باقی بماند. وی افزود: همچنین بر اساس پیشنهاد 1+5 کار سانتریفیوژها متوقف نشود ولی اورانیوم 20 درصد جدید فراتر از نیاز راکتور تهران تولید نشود. این مقام آگاه درباره پیشنهادهای 1+5 و موضع کشورمان در قبال آن اظهار کرد که پیشنهادات آلماتی تنها یک گام بوده است و در صورتی که این گام بر اساس یک مجموعه باشد، کامل‌تر خواهد بود، مجموعه‌ای که در آن تکلیف تحریم‌ها مشخص شود و تنها به موارد جزئی پرداخته نشود. وی تاکید کرد که باید طرف غربی ابتدا و انتهای پروسه حل پرونده هسته‌ای ایران را مشخص کند. در غیر این صورت، مانند گذشته انحراف‌هایی در حل پرونده ایجاد خواهد شد، ورود 1+5 به تعامل یک گام به جلو است که فی‌النفسه یک شروع و قابل استقبال است. اشتون: باید مصمم و خلاق باشیم در حالی که ایران می‌کوشد تا غرب را به پذیرش کاهش بیشتر تحریم‌ها در جریان مذاکرات استانبول دعوت کند، کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای 1+5 هم از مذاکره‌کنندگان غربی خواسته است که در گفت‌وگو با ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش «مصمم و خلاق» عمل کنند. این پالس مثبتی از سوی غرب در آستانه مذاکرات تلقی می‌شود. به ویژه آن که در فاصله گفت‌وگوهای آلماتی تا شروع مذاکرات امروز، به نظر می‌رسید که غرب لحنی را که در مذاکرات آلماتی آغاز کرده بود، اندکی تغییر داده است. این تغییر در حالی بود که در ابتدا وزرای امور خارجه ایران و آمریکا و بریتانیا مذاکرات را سودمند خوانده و علی‌اکبر صالحی هم به آینده آن ابراز خوش‌بینی کرده بود. کمی پس از آن اما با آغاز نشست فصلی شورای حکام، نماینده آمریکا و اعضای 27 کشور عضو اتحادیه اروپا اظهارات تندی را علیه ایران و برنامه هسته‌ای ابراز کردند و اعضای 1+5 هم در بیانیه‌ای اگرچه مذاکرات آلماتی را مفید خواندند، اما نسبت به بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران مندرج در گزارش آمانو درباره ابعاد نظامی احتمالی ابراز نگرانی کردند. در چنین فضایی صالحی همچنان نسبت به نتیجه مذاکرات ابراز خوش‌بینی می‌کرد و وعده کاهش تحریم را داده بود، اما برخی چهره‌های سیاسی در کشور رویکرد غرب را در جریان مذاکرات نپسندیدند و از آن انتقاد کردند. هرچند که صالحی باز هم از نحوه اتخاذ مواضع خود دفاع کرد و گفت که همچنان به آینده مذاکرات با شش قدرت جهانی امیدوار است. اکنون کاترین اشتون در آستانه مذاکرات هیات‌های کارشناسی، از غرب می‌خواهد که طوری در مذاکرات وارد شود که ایران به ادامه گفت‌وگوهای واقعی تشویق شود. گفت‌وگوهایی که نه برای گفت‌وگو بلکه برای رسیدن به نتیجه باید ادامه پیدا کند. به گزارش ایسنا به نقل از رادیو اروپا، کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که مذاکره‌کنندگان باید تلاش بیشتری کنند تا به سطحی از «ارتباط» و «اعتماد» با طرف ایرانی دست یابند. اشتون گفت چنین اقدامی مقامات ایرانی را که شرکت در «مذاکرات واقعی» درباره نگرانی‌ها پیرامون برنامه هسته‌ای‌شان را آغاز کرده‌اند، تشویق می‌کند. رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: وقتی من برای اولین بار رهبری مذاکرات را آغاز کردم، واقعا درباره این موضوع گفت‌وگو نمی‌کردیم. اکنون به همه جزئیات می‌پردازیم، نمودار و تصویر ارائه می‌کنیم و هم در مذاکرات در سطح فنی و هم در مذاکرات در سطح سیاسی گفت‌وگوی واقعی درباره مسائل داریم.