پایان باز برای سناریوی مثلثی کارت سوخت

 موضوع استفاده از کارت‌های سوخت از اواخر دولت هشتم  مطرح شد که در ابتدا صرفا استفاده از کارت برای بهینه سازی مصرف و کنترل مصرف بود اما اجرای این کار در دولت هشتم انجام نشد و در نهایت در دولت نهم و دهم بحث هدفمندی یارانه‌ها و سهمیه بندی اجرا و کارت سوخت رسما وارد نظام سوخت‌گیری کشور شد.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، سپس با تک نرخی شدن بنزین و برچیده شدن سهمیه بندی در دولت یازدهم، این سوال مطرح شد که چه ضرورتی به استفاده از کارت سوخت وجود دارد؟ این سوال باعث شد در بررسی بودجه سال جاری تعدادی از نمایندگان باهدف ایجاد توجیهی برای حفظ کارت‌های سوخت، پیشنهادی مبنی بر دونرخی شدن بنزین به کمیسیون تلفیق بودجه ارائه کنند که طبق آن سهمیه پایه در نظر گرفته و استفاده بیش از آن سهمیه با پرداخت قیمت تمام شده باشد. در همین حکم مجلس تصویب کرد که همه خودروها کارت سوخت داشته باشند و مخالف با دو نرخی شدن و حذف کارت سوخت بود.

با وجود مخالفت آن زمان مجلس با حذف کارت سوخت، محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۹ مردادماه  از مصوبه این کمیسیون برای حذف کارت سوخت و تک نرخی ماندن بنزین خبر داده و گفته بود به موجب این مصوبه و در صورت رای موافق نمایندگان در صحن علنی کارت سوخت حذف می‌شود و بنزین تک نرخی باقی می‌ماند.

اما چندی بعد، در تاریخ ۲۴ مردادماه، اسدالله قره خانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد پس از بررسی های اصلاحیه بودجه، حذف کارت سوخت رای نیاورد و بر این اساس کارت سوخت می‌ماند.

حفظ یا حذف کارت سوخت موافقان و مخالفان زیادی داشت، کارشناسانی که موافق حذف کارت سوخت بودند عقیده داشتند هنگامی که بنزین تک نرخی است استفاده یا عدم استفاده از کارت سوخت تفاوتی ایجاد نمی‌کند. پس نیازی نیست هر کس کارت سوخت در اختیار داشته باشند و نهایتا این کارت می‌تواند در اختیار جایگاه داران باشد. آن ها نظر برخی موافقان حفظ کارت سوخت مبنی بر اینکه حفظ کارت سوخت موجب جلوگیری از قاچاق بنزین می‌شود را رد کرده و اظهار کردند مکانیزم‌های کنترلی زیادی وجود دارد که می‌توان به جای کارت سوخت، از آن استفاده کرد.

در نهایت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادامه رسیدگی به لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۵، در تاریخ سوم شهریورماه با حذف بند ح تبصره  ۱۴ قانون بودجه ۱۳۹۵ با حذف کارت سوخت موافقت کردند و بیژن زنگنه وزیر نفت در نشست خبری پنجم شهریور در جریان بازدید از فازها و مجتمع های پتروشیمی در عسلویه درباره حذف کارت سوخت که در مجلس به تصویب رسید، گفت مجلس تصمیم گیری برای حذف کارت سوخت را به دولت واگذار کرده که در این راستا کارت سوخت بنزین حذف می‌شود اما برای نفت گاز این اتفاق نخواهد افتاد.

با این وجود، برخی از کارشناسان و نمایندگان مجلس اعتقاد داشتند تصمیم مجلس درمورد حذف کارت سوخت ابهام دارد و مصوبه مجلس در جریان اصلاح بودجه ۹۵ صریحا به معنای حذف کارت سوخت نیست و دولت می‌تواند از این مصوبه برای عرضه بنزین بدون کارت سوخت استفاده کند. آن ها تاکید کردند مصوبه مجلس در مورد کارت سوخت قدری ابهام دارد و نیاز بود قانونگذاری صریح‌تری در این زمینه صورت گیرد و شاید حتی نیاز باشد استفسار مجددی در این زمینه در مجلس انجام شود.

با همه این تفاسیر، هنوز هم میان کارشناسان در مورد حفظ یا حذف کارت سوخت اختلاف نظر وجود دارد و در عین اینکه برخی از افراد معتقد هستند حذف کارت سوخت موجب افزایش احتمال قاچاق می شود و حذف امکانات و تجهیزاتی که برای کارت سوخت در نظر گرفته شده بود هزینه هایی را بر کشور تحمیل می کند. به گفته مخالفان حذف کارت سوخت میزان مصرف سوخت با استفاده از کارت هوشمند به راحتی قابل کنترل است لذا بهتر است دولت نسبت به حذف کارت سوخت اقدام نکند.

این در حالی است که موافقان حذف کارت سوخت با اینکه گفته می‌شود می‌توان با استفاده از کارت سوخت  اطلاعات کاملی از خودروها، میزان مصرف و یا اطلاع از خودرویی که سرقت شده و در جایی سوخت گیری کرده داشته باشند به دست آورد را نمی پذیرند و اعتقاد دارند دفاع از حفظ کارت سوخت توجیه اقتصادی ندارد؛ مگر اینکه بگویند توجیه امنیتی دارد که در این صورت باید بسنجیم از نظر اقتصادی این کار به صرفه است یا خیر. آن ها تاکید کردند چگونه ابزاری که در شرایط دو نرخی برای تنظیم بازار و توزیع بنزین بوده، اکنون باعث صرفه جویی‌ می‌شود؛ لذا این مساله بیشتر به یک شوخی شبیه است که بگوییم کارت سوخت باعث صرفه جویی می‌شود.

در  میان موافقان و مخالفان حذف کارت سوخت، کارشناسانی هستند که اعتقاد دارند که می توان از کارت سوخت  برای کارکردهای دیگری استفاده کرد.

در شرایطی که کارشناسان درمورد حفظ یا حذف کارت سوخت به اجماع نرسیدند، اخباری منتشر شد مبنی بر این که وزارت نفت در پیشنهادی به دولت اعلام کرده که اگر موافقت شود کارت سوخت بنزین از ابتدای مهر ماه حذف شود، اما استفاده از کارت سوخت با طراحی متفاوت نسبت به بنزین، در سوخت گیری خودروهای گازوئیل سوز ادامه یابد. اما از سوی دیگر عباس کاظمی، مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران اظهار کرد دولت هنوز زمانی برای حذف کارت سوخت بنزین اعلام نکرده است.

در این راستا، شاهرخ خسروانی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز درمورد حذف کارت سوخت به ایسنا گفت موضوعیت کارت سوخت با دو نرخی بودن بنزین ارتباط دارد. هنگامی که قیمت بنزین  یک نرخی باشد موضوعیت استفاده از کارت منتفی است. البته ممکن است راهکارهایی برای استفاده های دیگر از این کارت اندیشیده شود اما  تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده و تا این لحظه کاربرد جدیدی برای استفاده از این کارت مطرح نشده است.

سردرگمی دولت برای تصمیم گیری در مورد کارت سوخت، کاملا مشهود است و با وجود فراز و نشیب هایی که درمورد حفظ یا حذف این کارت طی شده و مجلس به دولت اختیار تام داده است، دولت هنوز هیچ تصمیم قطعی‌ای درمورد ماندگاری، حذف یا تغییر کاربری کارت سوخت اتخاذ نکرده است.