دستور العمل شورای رقابت برای حضور محصولات پتروشیمی در بورس
خروج یا عدم خروج پتروشیمی ها از بورس کالا موضوعی است که بعد از مدت ها برای چندمین بار مورد توجه قرار گرفته است و در این مورد نظرات و گمانه زنی های زیادی توسط طرف های درگیر در این ماجرا صورت پذیرفته است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، موضوع خروج پتروشیمی از بورس کالا در این روزها، از زمانی داغ شد که وزیر صنعت، معدن و تجارت دوباره در این مورد صحبت هایی داشته و تاکید کرد که تمام سعی‌اش را می‌کند تا پتروشیمی ها در بورس کالا عرضه نشوند از طرفی مسئولان بورس کالا نیز اصرار دارند که محصولات پتروشیمی باید در بورس کالا عرضه شوند؛ آنها معتقدند که با عرضه پتروشیمی‌ها در بورس شفافیت بیشتری در داد و ستدهای این محصولات به وجود می‌آید.
در این میان شورای رقابت به این موضوع ورود کرده و در جلسه ۲۶۱ در پانزدهم شهریور ماه سال جاری به بررسی آن پرداخت. در این جلسه موافقان و مخالفان خروج پتروشیمی از بورس کالا نظرات خود را در این باره مطرح کردند و صورتجلسه‌ای در ۱۰ بند برای آن جلسه منتشر شد. همچنین در جلسه ای در روزهای پایانی شهریور ماه دستور العملی برای تنظیم بازار محصولات پتروشیمی داده شد.
اما در جلسه ۲۶۳، شورای رقابت موضوع بررسی بازار محصولات پتروشیمی با تمرکز بر عرضه در بورس کالا را در دستور کار خود قرار داد. در این جلسه که در ۲۹ شهریور 1395 برگزار شد شورای رقابت با عنایت به وضعیت بازار محصولات پتروشیمی و به منظور تسهیل در رقابت از طریق ایجاد شفافیت در بازار این محصولات و منع انحصار از طریق نظارت بر مبادلات، به استناد بندهای۳ و ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و اصلاحات بعدی آن، دستورالعمل تنظیم بازار محصولات پتروشیمی را تصویب کرد.
در این دستور العمل کلیه تولیدکنندگان بابت فروش در داخل کشور ملزم شدند بجز در مواردی، تمامی محصولات پتروشیمی خود را با رعایت مقررات مربوطه در بورس کالا عرضه کنند.
در ماده دوم این دستور العمل آمده است کلیه تولیدکنندگان جهت فروش در داخل ملزم هستند بجز در موارد زیر، تمامی محصولات پتروشیمی خود را با رعایت مقررات مربوطه در بورس کالا عرضه کنند:
الف . محصولات پتروشیمی بین‌مجتمعی که از طریق لوله بین دو مجتمع پتروشیمی منتقل می‌شود.
ب . محصولات پتروشیمی خاص که به سفارش یک یا چند مصرف‌کننده در مدت محدود تولید می‌شود.
ج . محصولات پتروشیمی که در یک سال گذشته تنها یک خریدار داشته است.
د . محصولات پتروشیمی که توسط دولت مشمول تخصیص یارانه مستقیم می‌شود و قیمت‌گذاری و یا تسهیم آنها بر اساس نظر مرجع ذیصلاح قانونی تعیین می‌گردد.
تبصره۱: هر نوع عرضه محصولات پتروشیمی در داخل کشور که خارج از بورس کالا انجام شود به استثنای موارد فوق، عرضه خارج از شبکه مجاز تلقی می‌شود و تابع مقررات مربوطه خواهد بود.
تبصره۲: تولیدکنندگانی که محصول آنان در بورس پذیرش نشده است، موظفند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل نسبت به پذیرش محصول خود در بورس کالا با رعایت مقررات مربوطه اقدام کنند. بعد از فرصت یک ماهه عرضه محصولات این شرکت ها در خارج از بورس، عرضه خارج از شبکه تلقی می شود و طبق مقررات اقدام خواهد شد.
تبصره ۳: در مواردی که با درخواست پذیرش این محصولات در هیات پذیرش بورس کالای ایران مخالفت گردد به تشخیص کارگروه از اجرای این بند مستثنی می‌شوند.
در ماده سوم این دستور العمل نیز آمده که در راستای اجرای بند ۵ ماده ۵۸ قانون، دستورالعمل تنظیم نحوه تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی در بورس کالا به این شرح تعیین می‌شود: نرخ ارز سامانه سنا ×قیمت فوب خلیج فارس × ۹۵ %=قیمت پایه
تبصره ۱: در مواردی که قیمت فوب خلیج فارس وجود نداشته باشد، از قیمت مورد استناد در مراجع معتبر بین المللی استفاده می‌شود.
تبصره ۲: شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران موظف است قیمت پایه را بر اساس دستورالعمل فوق بطور هفتگی محاسبه کند و به کارگروه جهت تعیین ارائه دهد.
ماده چهارم می گوید مبنای نوسان قیمت مجاز کالاهای پتروشیمی به میزان ۱۰درصد قیمت پایه بوده و بورس کالا حسب شرایط بازار و عرضه می‌تواند طبق دستورالعمل معاملات خود نسبت به تغییر محدوده نوسان مجاز اقدام نماید.
مواد پنج تا ۱۰ این دستور العمل نیز به شرح زیر است:
ماده ۵: در راستای اجرای بند ۵ ماده ۵۸ قانون، دستورالعمل مقدار و حداقل عرضه هر تولیدکننده بر اساس عوامل زیر تعیین می‌شود:
میزان عرضه کل هر درجه محصول پتروشیمی درمقاطع شش ماهه
میزان تقاضای متوسط سال گذشته هر درجه محصول پتروشیمی
میزان نوسانات تقاضای فصلی و مناسبت‌های تقویمی در سالیان گذشته
تقاضای جدید شرکت‌های پایین دستی
ظرفیت عملیاتی و واقعی تولیدکنندگان
ماده ۶: به منظور ایجاد امکان پایش مداوم وضعیت بازار، کارگروهی در مرکز ملی رقابت با دعوت از نمایندگان وزارت نفت، وزارت صنعت معدن و تجارت، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بورس کالای ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و اتاق تعاون ایران تشکیل می‌شود.
ماده ۷: ماموریت کارگروه موضوع ماده۶این دستورالعمل عبارتست از:
الف) تهیه و ارائه گزارش های نظارتی وضعیت بازار محصولات پتروشیمی و تخلفات از این دستورالعمل به شورای رقابت
ب) تعیین و اعلام قیمت پایه محصولات با رعایت ماده (۳) این دستورالعمل
ج) تعیین و اصلاح حداقل عرضه بر اساس ماده (۵) این دستورالعمل هر تولیدکننده
د) تعیین فهرست محصولاتی که باید از طریق بورس عرضه شود و فهرست محصولات خاص و مجاز به عرضه خارج از بورس کالاموضوع بندهای "الف" تا "د" ماده ۲ این دستورالعمل هر شش ماه یکبار
ه) تنظیم و ارائه پیشنهادات لازم برای تنظیم مقررات مدیریت بازار و رفع انحصار به شورای رقابت.
و) نظارت بر سهمیه‌ها و عملکرد سایت بهین یاب و تهیه گزارشات
ماده ۸: در سامانه الکترونیکی پایش و اطلاع‌رسانی محصولات پتروشیمی متعلق به شرکت ملی صنایع پتروشیمی با همکاری کارگروه و انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، فعالان صنعت به اطلاعات تولید، موجودی انبار، صادرات و برنامه تعمیرات واحدهای تولیدکننده دسترسی پیدا می‌کنند. اطلاعات حداقل یک ماه آینده کلیه موارد فوق در این سامانه منتشر خواهد شد.
کلیه تولیدکنندگان موظف هستند جهت ارسال اطلاعات این سامانه، با شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران همکاری کنند. موارد عدم ارسال اطلاعات فوق الذکر بر اساس احکام قانون، قابل پیگیری است.
ماده ۹: شرکت بورس کالای ایران موافقت کرد ظرف مدت دو ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل با رعایت مقررات قانونی مربوط و ضوابط مصوب شورای عالی بورس با هماهنگی کارگروه موضوع ماده (۷) این دستورالعمل در موارد ذیل، دستورالعمل‌های لازم را حسب مورد تهیه و پس از تایید مراجع قانونی ذیصلاح برای اجرا اقدام می‌کند:
شرایط معاملات و قراردادهای بلند مدت
سازوکاراجرایی معاملات B۲B و خرده فروشی در بورس کالای ایران
پیمان آتی معاملات پتروشیمی در بورس کالای ایران
گسترش انواع قراردادهای سلف مانند سلف موازی
توسعه روشهای تسویه معاملات بویژه تسویه اعتباری ومهلت دار
فراهم کردن عرضه خاص برای کالاهای مشمول سهمیه‌بندی به تشخیص کارگروه موضوع ماده (۷)
شرایط لازم برای رعایت استانداردها و خدمات پس از فروش بر اساس پیشنهاد شرکت ملی صنایع پتروشیمی
ماده ۱۰: با تشکیل نهاد تنظیم کننده بخشی نفت و گاز و صنایع مرتبط و وابسته موضوع مصوبه ۲۵۶ شورای رقابت، اجرای این دستورالعمل توسط این نهاد تنظیم کننده بخشی انجام می‌شود.
حالا به نظر می رسد با این دستور العمل مناقشه بر سر خروج یا عدم خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا تا حدودی به سر انجام رسیده ولی باز هم تضمینی وجود ندارد که دو طرف به تلاشهای خود برای رسیدن به اهدافشان تلاش نکنند و این مناقشه به معنی واقعی کلمه خاتمه یافته باشد.
