مذاکره هسته‌ای درآلماتی پس از 8ماه

قرار است ایران و غرب برای کلید زدن دوباره گفت‌وگوهایی که ازسرگیری آن نزدیک به هشت ماه زمان برده است، پای این میز همدیگر را ملاقات کنند. هشت ماه مقدمه چینی برای شروع دور جدید مذاکراتی که احتمال دارد تا روز چهارشنبه (فردا)هم ادامه پیدا کند. هیات ایرانی به سرپرستی سعید جلیلی قدری زودتر یعنی عصر یکشنبه وارد قزاقستان شد و اعضای تیم‌های شش قدرت جهانی هم روز بعد وارد آلماتی شدند تا در هتل رکسوس این شهر مذاکرات را کلید بزنند. ایران در یک سوی میز و در سوی دیگر هم نمایندگان شش قدرت جهانی شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه به همراه آلمان یا همان گروه معروف 1+5 به سرپرستی کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هستند. جالب آنکه گفته می‌شود در این مذاکرات از سوی آمریکا، علاوه بر نماینده همیشگی ایالات متحده، آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه این کشور هم در جریان مذاکرات حضور دارد تا به این ترتیب شاید فضای مذاکرات از حالت گفت و شنود از طریق مترجم، کمی روان‌تر و به نوعی گفت‌وگوی مستقیم به پیش برود؛ البته در هوای سرد و ابری آلماتی. آن هم در شرایطی که طرفین تاکید کرده‌اند که نسبت به نتایج این دور از مذاکرات امیدوارند. ابراز امیدواری‌ای البته همراه با خط و نشان و ارائه بسته‌های پیشنهادی. دلیل هشت ماه وقفه چه بود؟ ایران و 1+5 گفت و گو‌های امسال خود را از اردیبهشت و در شهر استانبول آغاز کردند و همه چیز آن قدر سازنده توصیف شد که اوایل خرداد ماه باز هم در بغداد وارد مذاکرات شدند و آخر همان ماه هم یک بار دیگر در مسکو پای میز مذاکرات نشستند. مذاکراتی فشرده که همراه بود با ارائه بسته‌های پیشنهادی طرفین به یکدیگر. بسته‌هایی که باز شدند، اما مورد توافق قرار نگرفتند. ایران پیشنهادش به رسمیت شناختن حق تهران بود در غنی‌سازی اورانیوم و البته مشارکت در مدیریت جهانی برای حل و فصل برخی بحران‌های منطقه‌ای. غرب اما در مقابل پیشنهاد داد که ایران غنی‌سازی 20 درصدی اورانیوم را متوقف و ذخایر آن را به خارج منتقل کرده و سایت فردو را هم تعطیل کند؛ در مقابل لغو برخی تحریم‌ها مثل قطعات هواپیما. نه ایران این موضوع را پذیرفت و نه غرب پیشنهاد ایران را. هرچند که ایران می‌گوید که هنوز منتظر پاسخ غرب است و غرب هم می‌گوید که پاسخش را داده است. رد و بدل شدن همین پیشنهاد‌ها نقطه توقف مذاکرات در سطوح بالا بود، اما قرار بود نشست‌ها در سطح کارشناسان فنی در استانبول ادامه پیدا کند و اگر به نتیجه رسیدند، معاونان جلیلی و اشتون هم نشستی داشته باشند و در صورت رسیدن به نتیجه بار دیگر مذاکره‌کنندگان اصلی پای میز مذاکرات بروند. به این ترتیب مردادماه نقطه آغاز تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای مذاکرات شد و پس از مکالمات تلفنی علی باقری وهلگا اشمیت معاونان سعید جلیلی و کاترین اشتون، مسوولان اصلی مذاکرات بار دیگر یکدیگر را در استانبول ملاقات کردند و قرار شد تا نتیجه این گفت و گو را اشتون به نمایندگان 1+5 در حاشیه نشستشان در مجمع عمومی سازمان ملل منتقل کند. نمایندگان شش کشور پس از آن بر ادامه مذاکرات تاکید کردند. قرار هم این شد که اشمیت و باقری هماهنگی‌های لازم را انجام بدهند برای ترتیب دادن دور تازه مذاکرات. این هماهنگی اما خیلی به طول انجامید و در این بازه زمانی هم اتفاقات زیادی رخ داد. یکی از مهم‌ترین آنها انتخاب مجدد باراک اوباما به ریاست‌جمهوری ایلات متحده بود. از سوی دیگر فضاسازی هم در این فاصله انجام شد تا با انتخاب مجدد اوباما بحث گفت‌وگوی مستقیم دو کشور برای حل موضوع هسته‌ای ایران آغاز شود. اخباری که منابع رسمی دو طرف آن را رد می‌کردند، اما برخی کشورها نظیر روسیه علاقه زیادی داشتند تا این گفت‌وگو‌ها آغاز شود. ترکیب تیم اوباما هم به ویژه با انتخاب جان کری به عنوان وزیر امور خارجه از دیگر موضوعاتی بود که بر پرونده هسته‌ای ایران سایه افکند. اقداماتی که اگرچه حتی از سوی وزیر امورخارجه ایران مثبت ارزیابی شد، اما با ادامه تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران در حوزه ممنوعیت صادرات نفت ایران و ممنوعیت مبادلات بانکی و نیز این اواخر ممنوعیت تجارت طلا و فلزات گرانبها با ایران، تهران از این اقدامات ایالات متحده انتقاد و تاکید کرد که سیاست همزمان مذاکره واعمال فشار جواب نمی‌دهد. با این حال مقامات آمریکا همچنان ابراز علاقه کرده‌اند که در حاشیه مذاکرات امروز گفت‌وگو‌های مستقیم با ایران را کلید بزنند. این البته یک سوی ماجرا بود و در سوی دیگر هم رسانه‌های خارجی خبر از ارائه بسته جدید غرب به ایران در جریان مذاکرات دادند. بسته هایی که هر روز مدل جدیدی از آن ارائه می‌شود اما در نهایت به یک مدل یعنی همان بسته غرب در جریان مذاکرات بغداد و مسکو ختم شد. تنها تفاوت آن هم این بود که به ایران اجازه غنی‌سازی در سطح 5/5 درصد داده شده است. رسانه‌های خارجی به آن پیشنهاد بر مبنای بیشتر- بیشتر نام گذاشتند. یعنی اقدامات اعتماد ساز بیشتر از سوی ایران و تعلیق بیشتر تحریم‌ها از سوی غرب. اما براساس برخی گزارش‌ها تنها قرار است همان تحریم‌های قطعات هواپیما و البته واردات برخی فلزات به ایران رفع شود. رسانه‌ها اخیرا گفته‌اند که آنها پیشنهاد لغو تحریم تجارت طلا با ایران در ازای تعطیلی سایت فردو را قرار است روی میز بگذارند. پیشنهادی که اصل آن را بریتانیا، فرانسه و ایالات متحده تایید کرده اما از صحبت درباره جزئیات آن خودداری کرده و تنها تاکید کرده‌اند که پیشنهادها به روز شده و معتبر و دارای مواد جدید است. با این حال ایران اگرچه بارها تاکید کرده نه تنها از حق غنی سازی عدول نمی‌کند، بلکه از حق 20 درصدی اش هم صرف‌نظر نخواهد کرد. البته سعید جلیلی در آستانه مذاکرات گفته است که اگر کشورهای1+5 می‌خواهند وارد گفت‌وگوی سازنده شوند، باید با راهبرد جدید و پیشنهاد معتبر وارد شوند. امروز هشتم اسفند همان روز موعود است. باید دید مذاکرات چه نتیجه‌ای در بر خواهد داشت. آیا فحوای پیشنهادها آشکار می‌شود و آیا آلماتی نقطه عطفی درباره روابط تهران - واشنگتن خواهد بود یا خیر؟ سخنگوی فارسی زبان آمریکا: با حسن نیت مذاکره می‌کنیم سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا گفته که گروه 1+5 در قزاقستان «بسته‌ای پیشنهادی برای ایران» دارد. به گزارش خبرآنلاین، «الن ایر» در گفت و گو با شبکه خبری بی.بی.سی در پاسخ به اینکه آمریکا در ازای آمادگی ایران حاضر است چه چیزی ارائه کند، اظهار کرد: ما آماده مذاکره با ایران هستیم. ایران با انجام و اجرای تعهدات بین‌المللی‌اش باید بتواند تحریم‌ها را لغو کند. وی با بیان اینکه «نمی شود به صورت رسانه‌ای مذاکره کرد» افزود: اصل مطلب این است اگر ایران تعهد را درباره برنامه صرفا صلح آمیز انجام دهد، تحریم‌ها لغو خواهد شد. ایران می‌تواند یک برنامه‌ای هسته‌ای داشته باشد، ولی باید تعهدات و الزاماتی را که قبلا برعهده گرفته بود اجرا کند و برنامه هسته‌ای‌اش را در چارچوب ان.پی‌تی پیش ببرد. ما با جدیت، حسن نیت و احترام متقابل به قزاقستان می‌رویم تا با ایران همکاری کنیم، تا به سوی توافق بلندمدت پایدار جامع و مرضی الطرفین حرکت کنیم. سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به اینکه شما درباره لغو تحریم‌ها سخن می‌گویید در حالی که اگر رییس‌جمهور آمریکا بخواهد تحریم‌های ایران را لغو کند، نمی‌تواند، چون مصوبه سنا و مجلس نمایندگان است، گفت: ما انعطاف‌پذیر هستیم. این تحریم‌ها وسیله است، هدف نیست و علت کل این تحریم‌ها وادار کردن ایران به پایبندی به تعهدات بین‌المللی‌اش است تا نگرانی جامعه بین‌المللی نسبت به ماهیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از بین برود.