صرفه جویی ۱۲ میلیارد دلاری در گمرک

 از این‌رو تاجر نیز این هزینه را در ارزش کالای خود منظور کرده و می‌توان انتظار داشت به ازای هر روز تأخیر در ترخیص کالا مقدار یک درصد به ارزش کالا اضافه شود.با اجرای سامانه جامع گمرکی و کاهش زمان ترخیص کالا، گمرک توانسته است خروج کالا از انبارها را سرعت بخشیده و صاحب کالا نیز در بازه زمانی بسیار کم اقدام به فروش کالای خود کرده است.با محاسبات انجام شده و بررسی میزان واردات در سال گذشته و نیز میانگین زمان ترخیص کالا در سالیان گذشته می‌توان محاسبه کرد که با اجرای سامانه جامع گمرکی، صرفه‌جویی صورت گرفته با حذف تأخیرهای ترخیص کالا در چرخه تجارت کشور به 12 میلیارد و 196 میلیون دلار معادل 28 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.این درحالی است که با اجرای رویه‌های جدید گمرکی زمان ترخیص کالا در رویه واردات از 26 روز به کمتر از 3 روز و زمان ترخیص کالا در رویه صادرات از 7 روز به یک روز کاهش یافته است.

صرفه‌جویی در هزینه فعالیت گمرک

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، با اجرای سامانه جامع گمرکی و طراحی جدید اعمال شده در روند فعالیت گمرکات، صرفه‌جویی قابل توجهی حاصل شده است که در هر سال این صرفه‌جویی به 10 میلیون و552 هزار و 800 دلار بالغ می‌شود.

بخش گمرک به عنوان دروازه بان تجارت خارجی نقش بسیار مهمی در اقتصاد ملی دارد. گمرکات اجرایی با کنترل و اعمال مقررات بر مبادی ورودی و خروجی درواقع سیاست‌های تجاری کشور را عملیاتی می‌کنند. برهمین اساس در طرح تحول اقتصادی نیز اصلاح گمرک و رویه‌های آن یکی از محورهای هفت گانه آن بود. درگذشته به‌کارگیری روش‌های سنتی و به طور عمده دستی نه تنها ضریب خطا و امکان سوء‌استفاده را افزایش می‌داد، بلکه موجب افزایش مدت زمان ترخیص کالاها در رویه واردات و صادرات می‌شد. برهمین اساس دردوره‌های گذشته زمان ترخیص کالا به چندین روز می‌رسید که این معضل باعث بروز خسارت‌های زیادی به تولیدکنندگان نیازمند مواد اولیه و همچنین صادرکنندگان کالا می‌شد.

اما چند سالی است که اصلاح گمرک در دستور کار قرار گرفته است، اصلاحی که در دولت یازدهم سرعت بیشتری به خود گرفته و هم‌اکنون نتایج عینی آن قابل مشاهده است. جدای از ده‌ها برنامه و طرح مختلف که هم‌اکنون درسطح گمرکات اجرایی پیاده‌سازی شده است، هوشمندسازی گمرک یکی از اقداماتی است که در سال‌های اخیر تأثیر بسیار زیادی دراین بخش و تسهیل و سرعت امور داشته است.از آنجایی که به‌کارگیری فناوری اطلاعات به عنوان بهترین ابزار می‌تواند در خدمت تسهیل تجارت قرار گرفته تا موجب کاهش زمان و هزینه انجام تشریفات گمرکی همراه با افزایش امنیت شود و پیامد آن رتبه کشورمان را در فضای کسب‌ و کار بهبود ببخشد و با عنایت به اینکه نیازها و توان داخلی باید مورد توجه قرار گیرد، لذا گمرک ایران با بهره‌گیری از توان عملی دانشگاه تهران به عنوان بزرگ‌ترین نهاد علمی کشور، طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌ای هوشمند را برنامه‌ریزی کرد.

عملکرد گمرک تا پیش از شروع به کار دولت یازدهم نه تنها حجم کاری گمرک، سیستم‌ها و منابع را اشباع کرده بود بلکه زمینه‌ساز تحمیل هزینه و افزایش زمان ترخیص برای تجار می‌شد و در نتیجه هزینه‌های اقتصاد ملی را افزایش و رقابت‌پذیری صادرات را کاهش می‌داد. تا پیش از استقرار دولت یازدهم اگرچه گمرک ایران بسیاری از کنوانسیون‌ها و ابزارهای بین‌المللی را اجرا می‌کرد ولی ضعف اساسی این بود که تمامی فرآیندهای گمرکی از مرحله ورود اطلاعات تا کنترل درب خروج به صورت دستی انجام می‌شد که نیاز به منابع انسانی زیاد داشت و به همین نسبت خطای انسانی سهوی یا عمدی افزایش می‌یافت و در این خصوص بازدهی کم و ریسک زیاد را در عملیات مربوطه شاهد بودیم.همچنین حضور زیاد صاحبان کالا و کارگزاران گمرکی در سالن سرویس ارزیابی، بهره‌وری کارکنان را کاهش داده بود و ملاقات چهره به چهره کارکنان با خدمت گیرنده ریسک عدم درستکاری را افزایش می‌داد.

از سوی دیگر زمان طولانی ترخیص کالا در رویه واردات و تأخیر در تسویه پروانه‌های ترانزیت و ردیف‌های مرزی باز به دلیل بالا بودن حجم ترانزیت نسبت به امکانات گمرکی نسبتاً زیاد و اظهارنامه‌ها در اکثر گمرکات بویژه گمرک شهیدرجایی بسرعت در حال افزایش بود و امکان کنترل عبور محموله از کشور با دقتی مناسب امکان‌پذیر نبود. درمجموع مراحل مختلف کار در گمرک به صورت سنتی طراحی شده بود و انباشتی از اسناد کاغذی و ازدحام غیرضروری و غیرمنطقی ارباب‌رجوع، اعم از نمایندگان صاحب کالا و رانندگان که اصرار به پیشبرد امور خود داشتند را شاهد بودیم. این امر خود علت مضاعفی برای کاهش دقت در انجام عملیات اداری و تشریفات گمرکی و به تبع آن تضییع حقوق دولت بود.

سامانه‌های هوشمند در گمرک چه می‌کنند؟

بدین ترتیب تولید سامانه‌ها در دستور کار گمرک قرار گرفت و هر روز ما شاهد گشایش این سامانه‌ها در گمرکات سراسر کشور بوده‌ایم.در ادامه مطلب ، کارکرد این سامانه‌ها در رویه‌های مختلف گمرکی با تفصیل بیشتری آمده تا چگونگی تحول پدید آمده در گمرک به کمک سامانه‌های گمرک الکترونیک ملموس‌تر شود.

صادرات و دوراظهاری صادرات

تا پیش از استقرار دولت یازدهم، اظهارنامه‌های گمرکی در گمرکات اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می‌شد. این موضوع علاوه بر مشکلات حضور این افراد در گمرک، باعث کندی سرعت گمرکات در صادرات کالا می‌شد زیرا هر گمرک برمبنای تعداد اظهارنامه هایی که می‌توانست در روز تایپ کند خدمات ارائه می‌ کرد.انجام تشریفات صادرات کالاها و همچنین صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن منوط به تنظیم اظهارنامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک است. اظهارکننده موظف است اسناد لازم را از قبیل اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز که مقررات و قوانین مربوطه تعیین کرده است به اظهارنامه منضم کند.

ارزیابی در محل

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی  ، ارزیاب با حضور در محل از طریق سامانه اقدام به ارزیابی و تشریفات قانونی می‌کند.

توزین و کنترل خودروها

از آنجا که وزن در مراحل صادرات کالا از کشور نقش تعیین‌کننده دارد، سامانه جامع امور گمرکی با اتصال مستقیم به باسکول‌ها و دریافت الکترونیک مقدار توزین شده جهت هر کالا، این اطلاعات را پردازش و با ضابطه‌های مورد نظر اعمال مدیریت ریسک می‌کند.

دریافت الکترونیک مانیفست

در سامانه جامع امور گمرکی برخلاف گذشته که اطلاعات مانیفست کالا به صورت دستی و غیرقابل راستی آزمایی به گمرک ارائه می‌شد، اطلاعات مانیفست کالا قبل از ورود به گمرک به صورت الکترونیک از شرکت‌های حمل‌ و نقل دریافت می‌شود..

دریافت الکترونیک قبض انبار و مدیریت آن

یکی از چالش‌های بزرگ گمرک در حوزه مدیریت انبارها و قبوض انبار صادر شده آن است که بعضاً در اختیار گمرک یا مجموعه‌های دیگر که عموماً خصوصی اداره می‌شوند، قرار دارد. کنترل انبارها و نظارت بر آن از اختیارات و وظایف قانونی گمرک است. از این‌رو با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، گمرک ارتباط مستقیم با قبض انبار برقرار کرده و اطلاعات آن نیز به صورت الکترونیک در اختیار گمرک قرار خواهد گرفت.

کنترل الکترونیکی بدهی‌ها

بدهی‌های گمرکی که برمبنای ماده 7 قانون امور گمرکی مشخص می‌شود، پیش از این به صورت نیمه مکانیزه و با دخالت انسان کنترل می‌شد. بدین صورت امکان جعل یا تخلف بسیار زیاد بود.با راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این بدهی‌ها به صورت سیستمی اعمال شده و به افرادی که بدهی دارند به صورت اتوماتیک اجازه اظهار و خروج کالا را نخواهد داد. بدین صورت فرد می‌بایست بدهی خود را پرداخت کرده تا از گمرک خدمات دریافت کند و این موضوع تأثیر بسیار زیادی بر کاهش بدهی‌های گمرکی خواهد داشت.

انجام امور احراز هویت توسط سامانه

در گذشته دایره احراز هویت در گمرک وظیفه دریافت اظهارنامه و کنترل احراز هویت آن و نیز صدور کوتاژ را برعهده داشت. این موضوع به علت نبود یک سیستم واحد و جامع، الزاماً به صورت دستی و بدون دخالت سیستم انجام می‌پذیرفت.با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، تمامی این مراحل را سیستم به طور اتوماتیک انجام داده و استعلام‌های مورد نیاز را از سازمان‌های همجوار به طور مستقیم دریافت می‌کند.

تعیین اتوماتیک و هوشمند کارشناس

در این حوزه، سامانه جامع امور گمرکی با تعیین هوشمند کارشناس به صورت اتوماتیک، برمبنای ضابطه‌های مشخص و توانمندی‌ها، نقش مؤثری در سلامت اداری و تخصیص متعادل اظهارنامه‌ها خواهد داشت. از این‌رو میزان تخصیص اظهارنامه‌ها کنترل شده و از متراکم شدن فعالیت یک کارشناس جلوگیری به عمل خواهد آمد که این موضوع باعث سرعت در تشریفات گمرکی خواهد شد.

سلکتیویته مسیر اظهارنامه

اصولاً کالاهای وارداتی در گمرک در طی مراحل ترخیص طبق نظر کارشناسان گمرک، باید یکی از مراحل 3گانه مسیر سبز، مسیر زرد یا مسیر قرمز را طی کنند، استفاده از سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه، اعتماد به خدما‌ت‌گیرندگان و اعمال کنترل‌های گمرکی روی آن‌دسته از اظهارنامه‌هایی است که واقعاً نیاز به کنترل دارند تا از این طریق کالای سایر اظهارنامه‌ها در حداقل زمان و با حداقل بازرسی‌ها ترخیص و به صاحب آن تحویل شود.