دولت پخش می‌کند، بانک مرکزی جمع!

سرانجام نشست‌های دولت و مجلس به تصویب کمک نقدی به هر فرد ایرانی، معادل ۷۰ هزار تومان منتج شد؛ رقم نهایی نزدیک ۵۶۰۰ میلیارد تومان نقدینگی به معنای واقعی در جامعه. البته پیرامون این کار و پیامدهای منفی آن می‌توان بسیار سخن گفت؛ اما جالب‌تر از همه، اقدام بانک مرکزی برای پیش فروش سکه است! بنا بر این گزارش، دیروز اعلام شد که بانک مرکزی در صدد است، دور جدید پیش فروش سکه را آغاز کند. البته در دور جدید، بر خلاف دور گذشته، قرار است محدودیت‌هایی در عرضه ایجاد شود. در این زمینه، محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است که دور جدید پیش‌فروش سکه با محدودیت سقف فروش خواهد بود؛ به این صورت که افراد نتوانند هر مقدار سکه بخواهند، خریداری کنند. این گزارش در ادامه آورده است، اقدام بانک مرکزی در حالی است که چندی پیش، مسئولان این بانک چندین بار اخبار مبنی بر تلاش برای پیش فروش سکه از سوی بانک مرکزی را تکذیب و اعلام کرده بودند که بهای سکه واقعی است و نه حبابی و بانک مرکزی تنها هنگامی آن را پیش فروش خواهد کرد که بهای سکه حبابی بوده باشد؛ پس هم‌اکنون دلیل پیش فروش سکه چه می‌تواند باشد؟! این گزارش می‌افزاید، نرخ ارز در هفته‌های اخیر در بازار آزاد افزایش یافته و همزمان با آن، بهای اونس جهانی طلا نیز در ماه گذشته، روند افزایشی داشته که در نتیجه این دو عامل، بهای سکه و طلا در کشور نیز روند منطقی افزایشی را شاهد بوده است. در نتیجه بروز هر گونه حباب در بهای طلا در بازار داخلی منتفی بوده و روند افزایش بهای طلا کاملاً منطقی است. در نتیجه باید گفت، اقدام بانک مرکزی باید بنا به دلیلی به جز حبابی بودن بازار باشد؛ چیزی که خود مسئولان نیز به آن اذعان دارند. در نتیجه اقدام دولت و مجلس برای پرداخت عیدانه به افراد، قرار است نقدینگی در حجمی انبوه وارد بازار شود. کمک ۷۰ هزار تومانی به هر فرد ایرانی در پایان سال، اساساً دردی از افراد دوا نخواهد کرد و تنها منجر به ورود پول نقد به جامعه‌ای می‌شود که در آن به دلیل تورم و کاهش پول ملی، تمایلی به نگاهداشت ریال دیده نمی‌شود. در نتیجه در ماه‌های پایانی سال، ورود این حجم از نقدینگی به جامعه در حالی که وضعیت عرضه به دلیل رکود تولید و محدودیت واردات وخیم است، منجر به افزوده شدن بار تورمی بیشتر در جامعه خواهد بود و جای شگفتی است که مسئولان دولت و مجلس به این امر توجهی نکرده‌اند! بنابراین، هیچ بعید نیست که این حجم از نقدینگی روانه بازارهایی همچون طلا و ارز شود که با توجه به حجم آن از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد چه اتفاقی خواهد افتاد. آیا کار بانک مرکزی برای پیش فروش طلا ـ آن هم در جایی که طلا اکنون اولویت اول در ذخایر ارزی بانک مرکزی دارد ـ تلاشی برای مهار این نقدینگی است؟ بی‌گمان، این یکی از دلایل اصلی می‌تواند باشد، زیرا هیچ دلیل موجه دیگری برای این کار در شرایط عادی بازار نمی‌توان در نظر آورد. با این تفاسیر باید گفت که دولت و مجلس نقدینگی را در سطح جامعه تزریق می‌کنند و بانک مرکزی ذخایر خود را حراج می‌کند تا بخشی از این نقدینگی را جمع کند! البته دلایل دیگری نیز برای این اقدام بانک مرکزی ذکر شده است؛ برای نمونه، احمد وفادار، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران گفته است: پیش فروش سکه کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی بهای طلا در بازار را در پی خواهد داشت؛ استدلالی که البته کاملاً غیرمنطقی است، زیرا اکنون اوضاع بازار در حالتی است که کشش تقاضا برای طلا و ارز به واسطه تبدیل ریال بالاست. بنابراین، اقدام بانک مرکزی چنانچه در دور گذشته نیز نشان داد، تنها می‌تواند حراج ذخایر طلا برای جمع کردن نقدینگی باشد، نه کاهش بها. در این شرایط، پیش فروش سکه تنها رانتی را در اختیار افراد می‌گذارد که به واسطه آن با دریافت سکه به بهایی کمتر از بانک مرکزی،‌‌ همان سکه را چندی بعد در بازار آزاد و با بهایی بالا‌تر به فروش برسانند و این یعنی دامن زدن به تقاضای سفته بازی در بازار سکه و طلا. اما برای جلوگیری از این اقدام بانک مرکزی، تنها راه پیش روی، این است که بهای سکه پیش فروش را متناسب با بهای بازار آزاد یا با تفاوت بسیار کم نسبت به آن تعیین کند. نتیجه آن که پیش فروش تنها منجر به پاسخ بخشی از تقاضا خواهد بود؛ تقاضایی که این روز‌ها بسیار و بسیار بالا و کنترل‌ناشدنی است. در پایان باید گفت، این روز‌ها شاهد تصمیمات خارق‌العاده در فضای اقتصادی هستیم؛ از یک سو دولت و مجلس تصویب می‌کنند که نقدینگی با حجم ۵۶۰۰ میلیارد تومان در جامعه تزریق شود و به مدت کوتاهی پس از آن، بانک مرکزی خبر از پیش فروش سکه می‌دهد؛ با دلیل جمع کردن بخشی از‌‌ همان نقدینگی! گویا دولت، مجلس و بانک مرکزی به شدت تحت تأثیر شرایط اقتصادی و رفتار مصرف کننده در این شرایط شده‌اند!