رقابت جدید بانکها و صرافی‌ها آغاز شد
با اعلام بانک مرکزی، بانکها هم به نوعی به بازار آزاد آمده و به جمع معامله‌گران ارز پیوستند. اتفاقی که می تواند آغازگر رقابت تازه‌ای بین حاضران در بازار ارز از صرافان تا دلالان و تازه واردها یعنی بانکها باشد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، چند نرخی بودن ارز در سال‌های گذشته به طور طبیعی عرضه‌کنندگان متفاوتی را هم به همراه داشته است. از صرافان در بازار غیر رسمی که در کنار آنها دلالان خرید و فروش ارز کرده و از کنترل بانک مرکزی هم دور نبودند و ارز مبادله‌ای و یا در دوره‌ای ۱۲۲۶ معروف دوران محمود بهمنی-رئیس کل سابق بانک مرکزی- که در مرکز مبادلات ارزی عرضه می‌شد و بانک مرکزی رسما بر آن احاطه داشت و دارد. در این دوران بانکها چندان در ماجرای ارزی درگیر نبوده و عرضه آنها به طور محدود و در حد ارزهای مسافرتی و دانشجویی بود که با نرخ مبادله‌ای انجام می‌شد.
اما با سیاست‌گذاری اخیر بانک مرکزی فضا برای ورود بانکها به خرید و فروش ارز به نرخ آزاد فراهم شده و اکنون صرافان در کنار خود بانکها را نیز خواهند داشت. شرایطی که می‌تواند بر عملکرد هر دو طرف خاصه صرافان تاثیرگذار باشد؛ موقعیتی مثبت و یا شاید منفی برای آنها و کمرنگ کننده نقش صرافی‌ها در بازار ارز.
در این باره حیدر مستخدمین حسینی-کارشناس امور بانکی و معاون اسبق بانک مرکزی- خرید و فروش ارز توسط بانکها را طرح جدید و نویی ندانست و گفت که این طرح قبل از سال ۱۳۵۷ نیز در بانکها جاری بود و اشخاص حقیقی و حقوقی ارز مورد نیاز بدون اینکه حتی با سوال بانکها در مورد کارکرد آن مواجه شوند، دریافت می‌کردند و مازاد ارزی را هم که در اختیار داشتند به بانکها می‌سپردند و مانده ارزی در خانه‌ها وجود نداشت. اما در ادامه شرایط به سمتی پیش رفت که کنترل و نظارت بانک مرکزی و دولت را می‌طلبید و به تدریج در انحصار دولت قرار گرفت.
وی تاکید کرد که اگر به طرح بانک مرکزی نگاه سیاسی نشده و تنها در چارچوب اقتصاد بانکی و سیاست‌های ارزی دنبال شود، می‌تواند پیامدهای مثبت زیادی به همراه داشته باشد به طوری که در اقتصاد موجب ایجاد شفافیت شود.
این کارشناس امور بانکی همچنین در مورد اینکه خرید و فروش ارز توسط بانکها تا چه اندازه بازار آزاد و فعالیت صرافی‌ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد، اظهار کرد: تصور اینکه بانکها در این شرایط رقیب صرافی‌ها خواهند بود باید گفت که اینگونه نیست و در سال‌های دور هم بانکها و صرافی‌ها به طور همزمان این کار را انجام می‌دادند. سیاستی که در دستور کار قرار گرفته موجب ایجاد رقابت بین طرفین شده و فضای رقابتی جدیدی بین بانکها و صرافی‌ها ایجاد می‌کند. در این حالت نفع به سمت مصرف کننده خواهد رفت و متقاضیان را از اینکه همواره خواهشمند بوده در صف صرافی قرار گرفته و یا برای تامین محدود ارز از بانکی به بانک دیگر بروند، رها می کند.
وی با اشاره به اینکه خرید و فروش ارز توسط بانکها به نرخ بازار آزاد در عین حال می‌تواند موجب افزایش کارایی به ویژه در صرافی‌ها شود، ادامه داد: به هرحال صرافی‌ها می‌توانند در موقعیت‌های زمانی که بانکها به فعالیت خود پایان می‌دهند همچنان خدمات لازم را به متقاضیان ادامه دهند، چرا که بانکها ساعت کاری مشخصی داشته و در طول شبانه‌روز نمی‌توانند به‌طور کامل فعال باشند. این فرصت مناسبی را برای صرافی‌ها ایجاد می‌کند که با افزایش زمان کاری و یا تغییر ساعت از فضای موجود به نحو بهتری بهره‌مند شوند.
مستخدمین حسینی همچنین ایجاد رقابت در حوزه کارمزد بین بانکها و صرافی‌ها را مورد اشاره قرار داد و گفت: ارائه خدمات آسان‌تر، آنلاین، سرویس در محل و امثال آن که می‌توانند برای بانکها مشکل باشد از طریق صرافی‌ها بسیار راحتر بوده و با تمایز در کارمزدها، خدمات بروزتری را می توانند ارائه کنند.
وی به شبکه گسترده بانکی در سراسر کشور به عنوان مزیت بانکها مقابل صرافی‌ها در رقابت تازه آنها اشاره کرد و یادآور شد: با توجه به تعداد زیاد شعب بانکها در گوشه و کنار ایران، به طور حتم برای متقاضیان در دسترس‌تر خواهند بود که این در مقابل تعداد محدود صرافی ها یک مزیت است.
دیگر مزیت‌های معامله ارزی بانکها در بازار
معاون اسبق بانک مرکزی در ادامه سایر مزیت‌های سیاست بانک مرکزی برای ورود بانکها به خرید و فروش ارز به نرخ بازار آزاد را تشریح کرد.
وی با اشاره به این که سیاست ضمن کاهش بهای تمام شده برای خریداران ارز، می‌تواند این اطمینان را به اشخاص حقیقی و حقوقی که ارز خود را از بازار تهیه می‌کنند بدهد که ارز تقلبی دریافت نمی‌کنند، اظهار کرد: این در حالی است که همواره گزارش‌هایی دریافت می‌کنیم مبنی بر اینکه متقاضیان ارز مورد نیاز خود را از منابع غیررسمی تامین و دچار مشکل شده و ارزهای تقلبی دریافت کردند. این موضوع موجب ایجاد عدم اطمینان شده است، اما زمانی که در کانال بانک قرار گیرد به‌طور حتم برطرف خواهد شد.
مستخدمین حسینی همچنین موضوع دیگر را عرضه ارز با قیمت واقعی اعلام کرد و گفت: در این شرایط دیگر ارز در مکان‌های مختلف قیمت‌های متفاوتی نخواهد داشت و نرخ‌ها یکدست‌تر تعیین و عرضه می شود. این در حالی است که به طور یقین برای اجرای مناسب این مکانیسم باید بانکها محل تعیین قیمت که بازار است را به درستی مدیریت کنند و با توجه به تجربه‌ای که در این رابطه دارند حتما اثر مثبتی می‌توانند داشته باشند.
وی به نفع خرید و فروش ارز توسط بانکها برای فعالان اقتصادی و صادرکنندگان نیز اشاره داشت و افزود: برای این گروه‌ها که تاکنون سیاست منسجم و راهبردی ارزی برقرار نبوده نیز به خوبی می توانند از فضای جدید استفاده کنند. چرا که تاکنون به گونه‌ای رفتار می‌کردند که بخشی از ارز خود را در خارج نگهداری و یا اینکه سرمایه‌گذاری و یا با آن کالا وارد می‌کردند و اگر هم ارز آنها وارد ایران می‌شد با اما و اگرهای بسیاری مواجه بودند، بنابراین این طرح می‌تواند تعیین تکلیفی برای صادرکنندگان باشد تا ارز حاصل از فعالیت خود را در شبکه بانکی مورد دادوستد قرار داده و فروش ارز خود را از این طریق انجام دهند و مطمئن باشند که با قیمت واقعی مبادله می‌کنند.
این کارشناس امور بانکی از دیگر مزایای خرید و فروش ارز توسط بانکها را سرازیر شدن ارزهای خانگی به شبکه بانکی عنوان کرد و ادامه داد: این در حالی است که در سال‌های گذشته با کاهش ارزش پول ملی تعداد زیادی اقدام به خرید ارز و نگهداری آن در خانه کردند که ارقام بالایی را نیز در بر می‌گیرد. اما اکنون می‌توانند با اطمینان به فضای ایجاد شده و اعتمادی که به بانکها دارند ارز پس‌انداز شده را به آنها بسپارندکه وارد چرخه اقتصادی خواهد شد.
وی تاکید کرد که همه مزایای خرید و فروش ارز توسط بانکها در شرایطی اتفاق خواهد افتاد که نگاه سیاسی از این طرح کنار گذاشته شود، به‌طوری که برای تامین بخشی از هزینه‌های دولت این اتفاق نیفتد.
مستخدمین حسینی با اشاره به اینکه عمده منابع ارزی به ویژه فروش نفت انحصارا در اختیار دولت است و می‌تواند این را در اختیار بانکها قرار دهد، ادامه داد: سیاستی که دولت و بانک مرکزی در سال‌های اخیر در پیش گرفته‌اند به گونه‌ای بوده که ارز مرکز مبادلات ارزی به تدریج از کالاها حذف شده است و در وضعیت فعلی ارز متقاضی یعنی تقاضا برای ارز آزاد به بیش از دو سوم کل ارز مورد استفاده رسیده است.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی در شرایطی قرار گرفته که ارز متقاضی را از شبکه بانکی ارائه کند، گفت: این سیاست در عین حال می‌تواند منبع درآمدی برای بانکها باشد و مردم برای همه مصارف خود از این طریق تامین ارز کنند و چون بانکها سیستم‌های منسجم و اطلاعات کاملی در اختیار دارند به راحتی بانک مرکزی می‌تواند وضعیت ارزی را ساماندهی کند. در عین حال که موقعیت موجود بانک مرکزی عملا به یکسان‌سازی نرخ نزدیک شده است.
