گروکشی بوئینگ برای ایران
هنوز یک ماه از زمانی که مدیران شرکت بوئینگ مذاکرات خود با مقامات ایرانی را آغاز کردند تا در ماراتن فروش هواپیما از آسمان ایران جا نمانند، نگذشته است که نمایندگان عمدتا جمهوریخواه کنگره آمریکا طرحی را تصویب کرده اند که بر اساس آن فروش هواپیما و حتی قطعات آن به ایران ممنوع شده است.
حالا بوئینگ هم دست پیش گرفته و مدعی شده اگر آن شرکت نتواند به ایران هواپیما بفروشد، هیچ شرکت دیگری و از جمله ایرباس هم نباید چنین امکانی داشته باشد. آغاز یک توافق به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، اواخر خرداد سال جاری، مدیران شرکت ایران ایر اعلام کردند که مذاکراتشان با مدیران شرکت بوئینگ به نتیجه رسیده است و به این ترتیب در قالب یک تفاهم‌نامه شرکت بوئینگ تعدادی هواپیما از خانواده نسل جدید ۷۳۷ و همچنین مدل‌های ۳۰۰ER و ۹۰۰ از خانواده بوئینگ ۷۷۷ به ایران خواهد فروخت. آن زمان خبرگزاری ایسنا گزارش داد:« پس از سفر نمایندگان بوئینگ به ایران و چند دور مذاکره، دو طرف بر سر فروش هواپیما به شکل اجاره به شرط تملیک به تفاهم ابتدائی دست یافتند که نهایی‌شدن این قرارداد منوط به اخذ مجوزهای لازم از سوی دولت ایران و دولت آمریکا خواهد بود.» همان زمان، خبرگزاری رویترز هم به نقل از یکی از مدیران ارشد شرکت بوئینگ خبر داد:«مذاکرات با طرف ایرانی در حال انجام است.»
در نهایت با حصول تفاهم میان مدیران بوئینگ و مدیران ایران ایر، پیش قرارداد اولیه بین طرفین امضا شد تا به این ترتیب حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای بوئینگ به آسمان ایران وارد شوند. اتفاقی که در سایه منازعات سیاسی در آمریکا قرار گرفته و فرجام آن در ابهام قرار دارد. طرح کنگره؛ واکنش بوئینگ چند روز پس از تصمیم جنجال آفرین نمایندگان کنگره آمریکا برای متوقف کردن فرایند فروش هواپیمای بوئینگ به ایران حالا به نظر می‌رسد این ماجرا ابعاد تازه‌تری به خود گرفته و اساسا منازعات بر سر رقابت در آسمان ایران است. خبرگزاری ایسنا روز گذشته گزارش داد:« شرکت بوئینگ که خطر از دست دادن کامل بازار ایران را تجربه می‌کند، در قالب اظهارنظرهای چندگانه‌ای اعلام کرده یا باید مجوز لازم برای ورود این شرکت به ایران صادر شود یا هیچ شرکت و هواپیماسازی حق فروش هواپیما به ایران نداشته باشد.» این اظهار نظر مدیران ارشد بوئینگ بعد از آن مطرح شد که نمایندگان جمهوریخواه کنگره آمریکا پنج شنبه هفته گذشته طرحی را تصویب کردند که بر اساس آن شرکت بوئینگ از فروش هواپیما و قطعات آن به ایران منع شده است. اعتراض مدیران ارشد بوئینگ به این مصوبه در خبرگزاری رویترز نیز بازتاب داشت، آن چنان که این خبرگزاری در گزارش دیروز خود نوشت:« پس از تصویب طرح ممنوعیت فروش بوئینگ به ایران در مجلس نمایندگان آمریکا، مدیران این شرکت هواپیماسازی زبان به اعتراض گشودند.»
به نوشته رویترز، مدیر اجرایی شرکت بوئینگ عنوان کرده است:« شرکت بوئینگ قراردادی ۲۵ میلیارد دلاری برای فروش ۸۰ هواپیما به ایران امضا کرده است و اگر اجازه فروش به این شرکت داده نشود، به دیگر هواپیماسازان اروپایی مانند ایرباس که قطعات آمریکایی استفاده می‌کنند هم نباید اجازه فروش داده شود.» ری‌کانر ضمن مخالفت شدید با اقدام نمایندگان جمهوریخواه کنگره تاکید کرده است:« طرحی که مانع از اجرای توافق بوئینگ با ایران‌ایر می‌شود، نباید این شرکت هواپیماسازی را از نظر رقابت پذیری در موقعیت غیرمنصفانه ای در برابر رقیبانش قرار دهد.» در همین حال شرکت هواپیمایی ایرباس هم اعلام کرده است:« برای صادرات هواپیما به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به موافقت واشنگتن نیاز دارد زیرا در این هواپیماها قطعات ساخت آمریکا به کار رفته است.» کسب‌وکار جهانی فروش هواپیماهای مسافربری به این معناست که شرکت‌های آمریکایی مانند سازندگان موتور هواپیما و تامین‌کنندگان سایر قطعات در طراحی هواپیماهای بزرگ‌ترین رقیب بوئینگ یعنی شرکت اروپایی ایرباس مشارکت دارند و از همین رو است که خروج یکی از این دو غول هواپیماسازی از فرایند قرارداد با ایران، احتمال خروج آن دیگری را نیز تقویت می کند.
با این همه به نظر می‌رسد مدیران ارشد شرکت بوئینگ به این آسانی زیر بار زیاده خواهی جمهوریخواهان در کنگره نمی روند، چرا که در وضعیت کنونی، این قرارداد برای آنها اهمیت استراتژیک دارد. ری کانر در این رابطه به وال استریت ژورنال گفته است:« فروش احتمالی هواپیما به ایران در مقطعی از زمان اتفاق می‌افتد که تقاضا برای هواپیماهای عظیم‌الجثه رو به کاهش است و همین عاملی است که تولید راحت مدل بوئینگ ۷۷۷ را کمی دشوارتر می‌کند.» تعهدات آمریکا هر چند سخنان مدیران ارشد بوئینگ حکایت از ناخشنودیشان در رابطه با طرح اخیر کنگره دارد، با این همه مدیر فروش بوئینگ اظهار کرده است: «متمم‌هایی که هفته گذشته از سوی مجلس نمایندگان تصویب شد بین کنگره و دولت خواهد بود و ما به آنچه که دولت به ما می‌گوید انجام دهیم یا انجام ندهیم، عمل خواهیم کرد.» از سوی دیگر کاخ سفید هم اعلام کرده است، پرزیدنت اوباما این طرح که مفاد برجام را به خطر می اندازد وتو می کند. رویترز بعد از تصویب این طرح از قول سخنگوی کاخ سفید نوشت:«باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، اعلام کرده هرگونه طرحی را که باعث تضعیف توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی بشود وتو خواهد کرد.»
این موضعگیری اوباما شاید بتواند گره کور این ماجرا را باز کند؛ چراکه به عقیده برخی از کارشناسان، تصویب این طرح بیشتر ناشی از منازعات سیاسی جناح های آمریکا در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در این کشور است. با این همه وزارت امور خارجه ایران هم در واکنش به این طرح عنوان کرده است:«دولت آمریکا موظف است هرچه با برجام مغایرت داشته باشد را رفع کند و باراک اوباما هم اعلام کرده که مصوبه کنگره را وتو می‌کند.»
