معماری پلت‌فرم‌ها در قراردادهای خارجی

این موضوع هم‌اکنون، در شرایطی انتقادات زیادی را برانگیخته که به‌دنبال حضور سرمایه‌گذاران خارجی بار دیگر بحث تولید خودرو براساس پلت‌فرم قدیمی مطرح شده است. بر این اساس برخی از منتقدان تاکید دارند، خودروسازی ایران در حال پیمودن راه رفته‌ای است که تجربیات خوشایندی به همراه نداشته است، به‌عبارت دیگر، خودروسازان در مسیر گذشته قدم گذاشته‌اند. به گزارش دنیای اقتصاد ، این بحث در حالی عنوان می‌شود که تجربیات کشورهای دیگر در قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک نشان از آن دارد که انتخاب پلت‌فرم برای تولید یک یا چند خودرو یا همه محصولات شرکت مقابل از اهمیت اساسی در قرارداد برخوردار است. به این ترتیب بسیاری از کارشناسان به قراردادهای اخیر خودرویی در ایران انتقاد دارند. به اعتقاد آنها، انتخاب یک پلت‌فرم خاص برای تولید در صنعت خودرو ایران به عوامل متعددی وابسته است. در واقع مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در انتخاب مدل‌ها و پلت‌فرم‌های در نظر گرفته شده برای تولید در سایت‌های مشترک با خارجی‌ها، محتوای هدفی است که شرکت خارجی از مشارکت با صنعت خودروی ایران دنبال می‌کند. این در حالی است که شرکت خودروساز داخلی نیز براساس ویژگی‌های بازار به انعقاد قرارداد با خودروساز خارجی می‌پردازد. از آنجا که مزیت بازار ایران برای خارجی‌ها حائز اهمیت است و هدف خودروسازان ایرانی نیز افزایش تنوع در بازار براساس مولفه مهم قیمت است، بنابراین شرکت‌های خودروساز ایرانی در مذاکرات خود با طرف خارجی به انتخاب مدل براساس هزینه تمام شده اهمیت بیشتری می‌دهند. با این وجود، کارشناسان تاکید دارند انتخاب پلت‌فرم همراه با مدل باید از اهمیت بیشتری برخوردار باشد تا تولید آن خودرو در یک بازه زمانی مشخص. (پلت‌فرم به معنی ساخت چند مدل خودرو با زیربنایی مشترک و با 60 تا 70 درصد قطعات مشترک، خودروهایی که با استفاده از پلت‌فرم تولید می‏شوند، از نظر نمای خارجی کاملا متفاوت هستند؛ اما قسمت کف خودرو و داخل کاپوت آن مشترک است.) در همین زمینه، فربد زاوه، کارشناس خودرو در گفت‌وگویی می‌گوید، خودروسازان ایرانی در قراردادهای خود با طرف خارجی بیشتر از آنکه به نرم‌هایی چون پلت‌فرم و عمر آن دقت داشته باشند به مدل خودروها توجه داشته‌اند. هم‌اکنون عمر پلت‌فرم در شرکت‌های خودروساز مابین 10 تا 15 سال پیش‌بینی می‌شود این در شرایطی است که عمر پلت‌فرم در شرکت‌های اروپایی 15 سال و در خودروسازان آسیایی 10 سال در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس استانداردها و تکنولوژی‌های جدیدی که به بازار عرضه می‌شود با توجه به ساختار خودرو (پلت‌فرم) باید تغییر کند؛ بنابراین براساس هدفی که شرکت‌های خودروساز درخصوص تولید محصول دارند، پلت‌فرم‌ها نسبت به عمر خود از رده خارج می‌شوند. ساسان قربانی، سخنگوی شورای سیاست‌گذاری خودرو در گفت‌وگویی تاکید دارد از آنجا که خودروسازان بزرگ جهانی در تولید خودرو به پلت‌فرم اهمیت اساسی می‌دهند و هرچند سال یکبار مدل‌های جدید را روی پلت‌فرم خود تولید می‌کنند؛ بنابراین خودروسازان ایرانی نیز برای تولید خودروهای به روز باید توجه جدی به عمر پلت‌فرم‌ها در قراردادهای جدید داشته باشند. حسن کریمی‌ سنجری، کارشناس صنعت خودرو نیز در گفت‌وگویی در مورد انتقاداتی که این روزها به برخی از قراردادهای خارجی در نحوه انتخاب پلت‌فرم‌ها می‌شود عنوان می‌کند که اگر هدف از مشارکت صرفا بهره‌برداری از ظرفیت تقاضای خودرو در بازار ایران باشد قطعا آن دسته از پلت‌فرم‌هایی انتخاب خواهند شد که تناسب قیمتی با بازار ایران را دارا باشند ضمن آنکه معمولا این شرکت‌ها در انتخاب نوع پلت‌فرم شیطنت‌های تکنیکی نیز اعمال می‌کنند و ممکن است مدل‌های منظور شده مربوط به پلت‌فرم‌هایی از خودرو باشد که اوج تقاضای خود را در دنیا یا منطقه‌ای خاص که هدف از تولید آن بوده از دست داده باشند. به اعتقاد کارشناسان خودروسازان باید در قراردادهای کنونی خود به بحث پلت‌فرم توجه جدی داشته باشند و سعی کنند پلت‌فرم و مدل‌های به روز طرف خارجی را برای تولید در بازار ایران انتخاب کنند تا تجربه گذشته تکرار نشود. ساسان قربانی در این زمینه می‌گوید: خودروسازان ایرانی باید به آینده مدل‌هایی که قرار است در کشور تولید مشترک شوند دقت کنند؛ بنابراین در همکاری با خودروسازان خارجی باید به توسعه توانمندی‌ها و جذب دانش و تکنولوژی دقت داشته باشیم و نباید از مدل‌ها و پلت‌فرم‌های قدیمی استفاده کنیم، زیرا هزینه‌های بسیاری را به کشور تحمیل خواهد کرد. از سوی دیگر همکاری‌ با خارجی‌ها باید به تولد خودرو در ایران منجر شود. قربانی راه‌حل این موضوع را تولید پلت‌فرم ملی براساس همکاری‌های جدید می‌داند تا هیچ‌گونه وابستگی به خودروسازان کشورهای دیگر نداشته باشیم. حسن کریمی سنجری نیز می‌گوید: تصور کنید که قرار است، مدل‌های جدید طی یک دوره 4 ساله به عمق 40 تا 80 درصد ساخت داخل برسند یعنی 4 سال پس از انتقال پلت‌فرمی از خودرو که تقریبا عمر مفید ده ساله خود را از دست داده تازه ما به شرایط خودکفایی رسیده‌ایم؛ بنابراین 10 سال دیگر در تولید خودرو دقیقا در همین نقطه‌ای که امروز قرار داریم، خواهیم بود یعنی مجبوریم مدل‌هایی را تولید کنیم به‌روز نیستند و مطلوبیت لازم را برای مشتری 10 سال آینده نخواهند داشت. وی معتقد است، ساخت پلت‌فرم و مدلینگ بر روی آن، دانشی سیال و شناور است یعنی تغییرات یک مدل روی یک پلت‌فرم خاص همواره باید با توجه به بازخوردها و ورودی‌های مهندسی بازار تغییر کند. این همان نکته‌ای است که باید در مشارکت‌مان با طرف‌های خارجی به آن برسیم یعنی مشارکت تنها به تولید و فروش در بازار ایران محدود نشود، مشارکت باید منجر به سرمایه‌گذاری مستقیم و انتقال تکنولوژی طرف خارجی روی اجزای اصلی پلت‌فرم مثل موتور و گیربکس شود. کریمی سنجری تاکید دارد، صنعت خودرو ایران در مشارکت‌های خارجی باید هدف خود را بر دستیابی به ظرفیت و موقعیت مرکز صادرات خودروهای تولید طرف خارجی به مناطق جغرافیایی خاص متمرکز کند در آن صورت مجبور می‌شود برای تحقق این هدف آن دسته از پلت‌فرم‌ها و مدل‌هایی را برای تولید در سایت داخل ایران انتخاب کند که دارای مزیت صادراتی به بخشی از بازارهای هدف خود باشند.