منع فروش بوئینگ به ضرر آمریکا است

اواسط ماه گذشته بود که خبرگزاری رویترز از قول مدیران ارشد این شرکت، حصول توافق با «ایران ایر» را مخابره کرد. اما هنوز مقدمات نهایی شدن این قرارداد فراهم نشده، نمایندگان جمهوریخواه در کنگره آمریکا طرحی را تصویب کرده اند تا جلو فروش هواپیماهای بوئینگ را به ایران بگیرند. هر چند دولت اوباما تاکید کرده است این طرح را وتو می کند، اما یک نماینده مجلس دهم مصوبه اخیر را ناشی از رقابت‌های جناحی در این کشور در آستانه انتخابات ارزیابی می‌کند. هادی بهادری در عین حال تاکید می کند:«هر اتفاقی که بیفتد، مهم این است که در مسائل دیپلماتیک، ما باید منافع ملی خود را در نظر بگیریم.» در روزهای اخیر کنگره آمریکا طی مصوبه‌ای فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران را ممنوع کرده است. این طرح بر چه مبنایی و با استناد به چه مواردی تصویب شده است؟ به نظر می رسد یک رقابت جدی بر اساس منافع گروهی بین احزاب و جناح های سیاسی آمریکا در جریان است و با توجه به اینکه به موسم انتخابات ریاست جمهوری در آن کشور نزدیک می شویم طبیعتا این گونه کارشکنی ها در برابر سیاست های جناح در قدرت شدت نیز خواهد گرفت. از این رو به نظر می رسد که این طرح اخیر هم به نوعی از همان رقابت های داخلی نشات گرفته است. با توجه به اینکه اکثر نمایندگان موافق این طرح هم جمهوریخواهانی هستند که به شکل تاریخی وجه تهاجمی تری دارند، با این طرح خواسته اند این پیام را به افکار عمومی آمریکا بفرستند که در برابر ایران تسلیم نشده اند. آیا این طرح با روح برجام و مفاد آن در تقابل نیست؟ بر اساس توافقاتی که در متن برجام به امضای طرف آمریکایی هم رسیده است، اتفاقاتی که در کنگره می افتد نباید در تعهد دولتمردان آمریکا خلل ایجاد کند. یعنی در هر صورت این دولت آمریکا است که بر اساس متن برجام متعهد است تا زمینه ها را برای اجرایی شدن مفاد برجام فراهم کند. در این پروسه البته مهیا کردن شرایط برای بازرگانی خارجی ایران هم جا دارد که قرارداد خرید بوئینگ نیز شامل آن می شود. حالا اگر دولت آمریکا تحت فشار جمهوریخواهان و یا به بهانه این فشار از تعهدات خود شانه خالی کند، تردیدی نیست که شرایط توافقی در برجام به نقطه آغاز باز می‌گردد که این امر اساسا به نفع آمریکایی ها نیست، چرا که با چنین اقداماتی در واقع دنیا آنها را به عنوان ناقضان برجام می شناسد و این موضوع برای اعتبار و حیثیت آمریکا صورت خوبی ندارد. علی القاعده اگر چنین نقضی در برجام از سوی آمریکایی ها رخ دهد، بنابر فرمایشات مقام معظم رهبری ما نیز اقدامات متقابل انجام می دهیم؛ هر چند اساسا ما ابتدا به ساکن برجام را هرگز نقض نخواهیم کرد، اما اگر بد عهدی آمریکایی ها ادامه داشته باشد، شرایط قاعدتا تغییر می کند. هواپیماهای خریداری‌شده مسافربری هستند. پس چه دلیلی دارد که شامل تحریم‌های مجدد شود؟ به طور قطع این اقدام جمهوریخواهان به منظور مصرف داخلی صورت گرفته است و اساسا نمی توان با هیچ استدلالی آن را به پروژه‌های نظامی مرتبط کرد. با این همه به دلیل رقابت‌های سیاسی، این طرح تصویب شده تا شاید خللی در وضعیت دموکرات‌ها ایجاد کند. به نظر می‌رسد جریان اخیر بعد از مدتی فروکش کند. به هر حال شرکت بوئینگ با ایران پیش قرارداد امضا کرده است. آیا اگر این مصوبه به اجرا گذاشته شود، شرکت بوئینگ نباید خسارات ما را بپردازد؟ این موضوع البته به شرایط ضمن قرارداد مربوط می شود. اگر چنین احتمالی در قرارداد مطرح شده که بر اساس اصول تجارت و حقوق بین‌الملل، طرف قرارداد مکلف است تا زیان های ایران را بپردازد. اما بنا بر اظهارات وزیر راه و شهرسازی به نظر نمی رسد که ایران در حین قرارداد پیش پرداختی به بوئینگ داده باشد. آنچنان که مطرح است، خرید هواپیما از بوئینگ و حتی از ایرباس قرار بوده با شرایط اجاره به شرط تملیک باشد و هر دو شرکت آمریکایی و فرانسوی نیز متعهد شده اند تا قرارداد را اجرا کنند. الان شرکت بوئینگ به لحاظ مسائل مالی دچار مشکل است و به همین دلیلی به نظر می رسد مدیران این شرکت هم تلاش خواهند کرد تا موانعی از این دست را مرتفع کنند. اگر به هر دلیل خرید هواپیما از آمریکا یا فرانسه منتفی شود، ناوگان هوایی ایران با چه مسائلی رو‌به‌رو می شود؟ واقعیت این است که ناوگان هواپیمایی ایران به لحاظ وجود هواپیماهای استاندارد در مضیقه است. در حال حاضر عمده هواپیماهای موجود در ناوگان هوایی کشور عمری بالغ بر ۲۳ سال دارند و این در حالی است که متوسط عمر مفید هواپیماهای مسافربری بر اساس استانداردهای جهانی در حدود ۲۴ سال است. به این ترتیب طی یک سال آینده ناوگان هواپیمایی کشور به شدت فرسوده و پر خطر می شود. از این رو خرید هواپیماهای جدید یک موضوع کاملا جدی و حیاتی است. به همین دلیل به هر طریقی باید بتوانیم هواپیماهای جدید خریداری کنیم تا بتوانیم در سطح منطقه رقابت کنیم. همین الان ما اگر بخواهیم با امارت یا ترکیه رقابت کنیم، حداقل به هزار هواپیمای جدید و مدرن نیازمندیم. وضعیت ناوگان هوایی ایران در مقایسه با این کشورها چگونه است؟ ناوگان هوایی ترکیه در فرودگاه استانبول سالانه بالغ بر ۹۰میلیون مسافر را ترانزیت می کند، در حالی که ناوگان هوایی ایران در فرودگاه های تهران، در طول سال تنها ۱۱ میلیون مسافر را جابه جا می کند. تفاوت خیلی زیاد است و به همین دلیل به شدت نیازمند این هستیم که این ناوگان را هم در بخش زیرساخت ها و هم در تامین هواپیما ارتقا ببخشیم. البته دولت اوباما تاکید کرده که این مصوبه کنگره را وتو می کند. آیا این اقدام دولت آمریکا می تواند راهگشای تحقق قرارداد ایران با بوئینگ شود؟ هر اتفاقی در روزهای آینده می تواند رخ دهد، مهم این است که در مسائل دیپلماتیک، ما باید منافع ملی خود را در نظر بگیریم. ضمن اینکه اصلا در مقابل آمریکایی ها سر تعظیم فرود نمی آوریم، باید به هر طریقی ناوگان هوایی کشور را نوسازی کنیم تا در شان مردم ایران باشد. بنابراین این کشمکش های داخلی آمریکا نباید موجب استیصال ما شود. در صورتی که این طرح کنگره در نهایت اجرایی شود، آیا ایران گزینه های جایگزین برای خرید هواپیماهای مورد نیاز خود دارد؟ بله. قطعا چنانچه سناتورهای آمریکایی همچنان به دشمنی خود ادامه دهند، ایران نیاز خود را از دیگر کشورها و از جمله ایتالیا برآورده می کند. کل دنیا که آمریکا نیست. همین ایرباس هم هرچند حالا قدری با تردید به ادامه قراردادش با ایران نگاه می کند، اما بدون تردید در نهایت نمی تواند از قرارداد با ایران صرفه نظر کند. بوئینگ هم در نهایت خود را از سیاست‌های مغرضانه جمهوریخواهان بیرون می کشد. پس معتقدید که این گونه اقدامات ایذائی محدود به زمان است و بعد از مدتی دوباره شرایط برای پیگیری قرارداد خرید بوئینگ آماده می شود؟ وضعیت کنونی جمهوریخواهان به گونه ای است که به دنبال چنین شوهای سیاسی هستند و تصور نمی کنم در واقعیت بتواند اجرایی شود. بنابر تجربه، اقدامات آمریکایی ها تا اینجا فقط در حد حرف بوده است ولی اگر بخواهد عملی شود، قطعا مجلس ایران هم اقدامات عملی متقابل انجام خواهد داد. سند برجام یک دستاورد روشن است و به همین دلیل اجازه نمی دهیم با هر بهانه ای اصول و مبانی آن مخدوش شود. ارسال دیدگاه شما