صادرات نفت ایران در آستانه ثبت رکوردی جدید
وزیر نفت اواخر هفته گذشته برای نخستین بار در مجلس دهم شورای اسلامی عملکرد دولت یازدهم در صنعت نفت را برای نمایندگان جدید مردم تشریح کرد که این گزارش در تمام دنیا خبرساز شد.
در این گزارش بیژن زنگنه به نکته‌ای اشاره کرد که رسانه‌های خارجی آن را به همت جدی ایران برای احیای سهم از دست رفته آن در بازار جهانی نفت خام و برقراری ارتباطات بین‌المللی این کشور با شرکت‌های غربی تعبیر کردند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، وزیر نفت در این سخنرانی از عبور تولید نفت خام ایران از رقم سه میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز و صادرات نفت خام از مرز ٢ میلیون بشکه در روز خبرداد و گفت که افزایش تولید از میادین نفتی مشترک یکی از برنامه‌های اولویت دار امسال است و تا پایان سال 60 هزار بشکه فقط از میادین مشترک به تولید فعلی کشور افزوده خواهد شد. زنگنه که بارها به دو برابر شدن تولید نفت ایران نسبت به زمان تحویل دولت یازدهم و تلاش حداکثری دولت برای احیای سهم صادرات پیش از تحریم‌ها اشاره کرده بود این بارهم بر این مهم تأکید کرد و صادرات نفت خام ایران را در آستانه ثبت رکوردی جدید به تصویر کشید.
او همچنین از نیاز صنعت به تقریباً ٢٠٠ میلیارد دلار سرمایه خارجی در طول برنامه پنجساله توسعه صحبت کرد و گفت که١٣٠ میلیارد دلار آن به بخش بالادست صنعت نفت مربوط می‌شود و برای تحقق این برنامه اجماع هرچه سریعتر در زمینه مدل جدید قراردادهای نفتی ضرورت دارد. هرچند که این اظهارات زنگنه جدید نبود اما موج جدیدی از نقدهای جهانی را به راه انداخت. برای مثال سی‌ان‌ان در روزهای اخیر و برمبنای اظهارات وزیر نفت نوشت: در یک مانور قدرت، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران به تازگی ادعا کرده که تولید نفت این کشور از 3/8 میلیون بشکه در روز پیشی گرفته است و ایران از سهم خود در میادین مشترک نخواهد گذشت. به هر روی حالا که تحریم‌های ایران از بین رفته است، این کشور به طور جدی افزایش صادرات نفت خام خود را به امید برقراری ارتباطات با شرکت‌های انرژی غربی در دستور کار قرار داده است. این رسانه در ادامه نوشت: از زمان لغو تحریم‌ها تاکنون تلاش ایران برای افزایش تولید نفت خام بسیار موفق بوده است اما اکنون در مرحله سخت افزایش تولید و صادرات هستند به طوری که دیگر به دشواری می‌توان گفت که آنها قادر به حفظ یا رشد این سطوح خواهند بود یا خیر؟
اما آنچه ایران بر آن تأکید دارد نزدیک شدن تولیدش به سطح قبل از تحریم‌ها و دستیابی این کشور به این هدف در مدت زمان اندکی است. بلومبرگ نیز نوشت: هنگامی که محدودیت‌های صادرات نفت خام ایران پس از یک پیمان هسته‌ای برداشته شد، تحلیلگران شک داشتند که ایران بتواند به سطح قبلی تولید و صادرات نفت خام خود در ظرف کمتر از یک سال برسد اما این کشور رقبای خود را به مبارزه طلبید و در این میدان پیروز نیز شد به طوری که اکنون صادرات نفت خام این کشور به سطح قبل از اعمال تحریم‌ها بسیار نزدیک شده و به گفته وزیر نفت ایران بزودی این بخش رکورد جدیدی ثبت خواهد کرد. به عبارت دیگر ایران جلوتر از انتظارات در حرکت است. تحلیلگران بر این باورند که با توجه به عملکرد چند ماه اخیر ایران در احیای سهم بازار، بزودی شاهد رسیدن حجم تولید نفت خام ایران به بیش از 4 میلیون بشکه در روز نیز خواهیم بود که زنگنه از آن به اسم «رکورد جدید» یاد می‌کند.
به هر حال تولید نفت خام ایران در روزی تحریم‌های ایران لغو شد حدود 2 میلیون و 800 هزار بشکه در روز و صادرات آن کمتر از یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز بود اما در همین مدت اندک ماهانه شاهد رشد و پویایی تولید و صادرات بوده‌ایم و همین موضوع شرایط اقتصادی کشور را بهتر از دو سال اخیر کرده است. اما در بخش جذب سرمایه‌گذار خارجی که وزیر نفت بر آن تأکید ویژه‌ای دارد نظر تحلیلگران خارجی هنوز مثبت نیست به طوری که بلومبرگ به نقل از تحلیلگران غربی می‌نویسد: سرمایه‌گذاران نفتی هنوز با تحریم مواجه هستند و حضور آنها در ایران به سبب وجود ریسک فعلاً غیر ممکن است. بلومبرگ با اشاره به اظهارات زنگنه ایران را کشور دوم تولیدکننده اوپک می‌داند؛ کشوری که به دنبال بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای بازسازی صنعت نفت خود است اما شرکت‌ها فعلاً در همکاری با ایران بسیار محتاط هستند و منتظرند که این کشور مدل جدید قراردادهای نفتی خود را اصلاح کند.البته هنوز ریسک‌های سیاسی وجود دارد و سرمایه‌گذاران این موضوع را نیز در تصمیم گیری‌های خود لحاظ می‌کنند. حال سؤال بزرگ این است که آیا ایران قادر به کسب سرمایه مورد نیاز خود خواهد بود یا خیر؟
افزایش واردات نفت مشتریان سنتی از ایران در افزایش صادرات نفت خام کشور نقش مشتریان سنتی و آسیایی قابل اغماض نیست. بویژه چین که همواره از زمان اعمال تحریم‌ها تاکنون بزرگترین مشتری نفت خام کشور بوده است اما در ماه مه شاهد یک افزایش قابل توجه در واردات نفت کره جنوبی از ایران بوده‌ایم به طوری که واردات این کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۳۰ درصد افزایش یافت و به ۲۹۷ هزار و ۶۲۵ بشکه در روز رسید. رویترز در این باره گزارش داد بر اساس آمارهای گمرکی، سئول در ماه گذشته میلادی 26/1 میلیون تن، معادل 297 هزار و 625 بشکه در روز نفت از ایران وارد کرده است در حالی که این رقم یک سال قبل، 541 هزار و 510 تن بود. ژاپنی‌ها یکی دیگر از مشتریان سنتی نفت خام ایران هستند که اخیراً خبری مبنی بر کاهش شدید صادرات نفت ایران به ژاپن منتشر شد اما یک مقام مسئول با رد این خبر اعلام کرد: از ابتدای سال‌جاری تاکنون شرکت‌های ژاپنی بیش از سقف قراردادی نفت خریداری کرده‌اند.
سیدمحسن قمصری درباره ادعای برخی از رسانه‌های غربی مبنی بر سقوط آزاد صادرات نفت ایران به پالایشگاه‌های ژاپنی، گفت: حجم صادرات نفت خام ایران از ابتدای سال‌جاری میلادی در مقایسه با سال ۲۰۱۵ نه تنها کاهش نداشته که حتی افزایش هم پیدا کرده است. مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با بیان اینکه از ابتدای سال‌جاری میلادی تاکنون شرکت‌های ژاپنی بیش از سقف قرارداد نسبت به واردات نفت خام از ایران اقدام کرده‌اند، تصریح کرد: در شرایط فعلی مشکلی برای صادرات و فروش نفت خام به پالایشگرهای ژاپنی وجود ندارد.
این عضو هیأت مدیره شرکت ملی نفت از ژاپن به عنوان یکی از بازارهای سنتی نفت خام ایران یاد کرد و خاطرنشان ساخت: در یک دوره به دلیل انجام تعمیرات پالایشگاه‌ها امکان کاهش فروش نفت به هر خریداری وجود دارد اما به طور متوسط از ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون روند فروش نفت خام نسبت به سال گذشته روندی افزایشی داشته است. قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت اخیراً در گفت‌و‌گویی از تمدید یکساله تمامی قراردادهای فروش نفت ایران به ژاپن خبر داده و گفته است: صادرات نفت ایران به ژاپن بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار بشکه در روز است.
در این زمینه یکی از برنامه‌های کلان شرکت ملی نفت ایران در اختیار گرفتن سهمی حدود ۱۰ درصدی و معادل ۳۵۰ هزار بشکه نفت خام در روز بوده که در صورت تحقق این برنامه، ایران به سومین کشور بزرگ تأمین‌کننده نفت خام ژاپنی‌ها تبدیل خواهد شد. آمارها حاکی از آن است که سایر مشتریان سنتی نفت خام ایران نیز چه در آسیا و چه در اروپا درحال افزایش خرید نفت خام از ایران یا حفظ سطح موجود هستند. از این‌رو اینکه بزودی خبرهای جدیدی در خصوص حجم صادرات نفت خام ایران منتشر شود دور از ذهن نیست.
