70 درصد جمعیت تهران مازاد است!

انجمن علمی اقتصاد شهری، بسترسازی برای اجرای الگوی اقتصاد مقاومتی در حوزه شهری را مورد بررسی قرار داده که «مقاوم سازی اقتصاد شهری از طریق بهینه­ یابی جمعیت شهری» یکی از مقالات آن بوده است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، در این تحقیق اندازه کارا شهر برای شهر تهران در سطح ۲ میلیون و ۳۸۵ هزار نفر عنوان شده که نشان می دهد جمعیت شهر تهران سال ها است از سطح کارا عبور کرده است. یکی از مهمترین مشخصات که اقتصاد ایران نیز از آن رنج می‌برد بهره وری اقتصاد است. بهره وری در سطح اقتصاد شهری به معنای برخورداری مناسب از صرفه‌های تجمیع (محلی و شهری) است. در واقع شهری که بتواند توازن مناسبی میان صرفه‌های تجمیع و اثرات ازدحام ایجاد کند به عنوان شهر کارا شناخته می‌شود. افزایش جمعیت از یک طرف صرفه‌هایی برای شهر ایجاد می‌کند که در ادبیات با عنوان اثرات خارجی جاکوبزی و مارشال، ارو و رومر نیز شناخته می‌شود. از طرف دیگر اثرات خارجی منفی و آثار ازدحام از جمله آلودگی، ترافیک و ... همگام با افزایش جمعیت ایجاد می‌شود. آن سطح از جمعیت که منجر به حداکثر شدن خالص صرفه‌ها شود اندازه کارای شهر شناخته می‌شود و با خود مقاومت اقتصاد شهری را همراه خواهد داشت. به غیر از ریشه‌های ملی و اسلامی اقتصاد مقاومتی، این مفهوم دارای ریشه های در ادبیات علم اقتصاد و همچنین در سطح بین المللی نیز می‌باشد. برای مثال تاب آوری اقتصادی resilience Economic، آسیب پذیری اقتصادی Economic Vulnerability، غیر شکنندگی اقتصادی Economic Anti-fragility، استحکام اقتصادیEconomy solidarity، بازدارندگی اقتصادی، Economic deterrence و ... از جمله وسیع ترین ادبیات به تاب آوری اقتصادی باز میگردد که در رشته‌های مختلف علوم از جمله مهندسی برای سیستم های مختلف مطرح می‌شود. تاب آوری در حوزه‌های علوم طبیعی و مهندسی و نیز مدیریت بحران‌های شهری، و سازماندهی بحث کاملا شناخته شده است. لکن موضوع تاب آوری ملی در سال‌های اخیر به ویژه بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸ مورد توجه نخبگان این حوزه قرار گرفته است. (مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۳) این پژوهش که در "همایش بین المللی اقتصاد شهری" ارایه شده بیان می‌کند: همانطور که در شهرسازی برای مقابله با زلزله که زمان وقوع و ابعاد آن مشخص نمی باشد، تاسیسات و امکانات شهری را در برابر آن مقاوم (تاب آور) می سازند و به گونه ای تاسیسات شهری و خدمات آن طراحی می گردد که در صورت وقوع زلزله کمترین آسیب به شهر وارد شده و در شهر بتواند به کارکرد خود ادامه دهد. در موضوع تاب آوری ملی و شهری نیز، زیرسیستم های اقتصادی، اجتماعی، حکمرانی، فناوری و زیست محیطی در اقتصاد ملی و اقتصاد شهری باید به گونهای طراحی شوند که بتوانند مخاطرات درونی و بیرونی را جذب کنند و خود را با محیط بسیار متحول با حفظ ثبات و کارکرد های سیستم، اطباق دهند. (مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۳) پس از تخمین ضرایب می توان با استفاده از دو رابطه اندازه کارا شهر و اندازه پایدار شهر مقادیر کارا و مقادیر پایدار را برای شهرهای مورد مطالعه در دوره زمانی مورد بررسی بدست آورد. در جدول شماره ۳ اندازه کارا شهر برای پنج کلان شهر تهران، اهواز، شیراز، اصفهان و مشهد ارائه شده است. نحوه محاسبه از طریق میانگین گیری متغیرهای توضیحی در دوره مورد بررسیو قرار دادن آن ها در رابطه اندازه کارا شهر بدست آمده است. ملاحظه می شود اندازه کارا شهر برای شهر تهران در سطح ۲ میلیون و ۳۸۵ هزار نفر بدست آمده است و نشان می دهد جمعیت شهر تهران سال ها است از سطح کارا عبور کرده. در ستون سوم جمعیت واقعی همان دوره برای کلان شهرها آورده شده است که برای تهران ۸ میلیون نفر است. در ستون آخر نسبت مازاد جمعیت نشان داده شده است و به معنای این است که چند درصد از جمعیت کنونی، مازاد بر سطح کارا است. نسبت مازاد شهر تهران در میان کلان شهرهای ایران بیشترین و برابر با ۷۰ درصد می باشد. این نسبت برای سایر کلان شهرها کمتر از شهر تهران است بطوری که برای شیراز ۵۶ درصد، برای اهواز ۶۷ درصد، برای اصفهان ۶۸ درصد و برای مشهد ۶۹ درصد است. در بین این کلان شهرها، شهر شیراز دارای کمترین نسبت مازاد می باشد.