نفت ایران در رگ‌های اقتصاد اروپا

اتحادیه اروپا در تاریخ ۲۳ ژانویه 2011 تصمیم به تحریم نفت ایران گرفت. بدین صورت که با پایان یافتن قراردادهای سالانه شرکت‌های نفتی اروپایی با ایران، آنها مجاز به تمدید این قراردادها نبودند. در نهایت با اعمال این تحریم در سال ۲۰۱۲ حجم واردات نفت خام اروپا از ایران به صفر رسید. این روند ادامه داشت تا آنکه دی ماه سال 1394 با تدبیر دولت یازدهم پیمان برجام اجرایی و به یکباره تحریم‌های نفتی ایران برچیده شد. از آن روز تا کنون وزارت نفت توانسته است که بخش اعظمی از این بازار از دست رفته را احیا کند و به گفته مدیرامور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با آنکه مدت زیادی از اجرای برجام نمی‌گذرد اما در همین مدت اندک ایران با شرکت‌های اروپایی نزدیک به ٧٠٠ هزار بشکه در روز قرارداد امضا کرده است و همچنان مذاکرات برای افزایش سهم کشور در این بازار ادامه دارد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، سیدمحسن قمصری با تأکید بر عملیاتی شدن ٨٠ درصد از قراردادهای فروش نفت به بازارهای اروپا در گفت‌و‌گویی اظهار کرد: در حال حاضر مقصد حدود 500 هزار بشکه از نفت صادراتی ایران قاره اروپاست. به گفته قمصری آنچه سبب شده تا ایران نتواند فعلاً به‌اندازه حجم قراردادهای نفتی خود صادرات انجام دهد وجود مشکلات بانکی است که هنوز به طور کامل رفع نشده است اما اگر این موانع برطرف شود ایران می‌تواند در مدت کوتاهی 200 هزار بشکه نفت خام دیگر به اروپا صادر کند. در فهرست خریداران نفت خام کشور نام شرکت‌هایی نظیر رویال داچ شل، توتال فرانسه، سپسا و رپسول اسپانیا، ساراس و ایپلم ایتالیا، لوک اویل روسیه و هلنیک پترولیوم یونان دیده می‌شود. این شرکت‌ها که از مشتریان سنتی نفت ایران به شمار می‌روند اغلب پالایشگاهی یا واسطه‌های مهم نفتی به شمار می‌روند و در تأمین انرژی قاره اروپا نقش مهمی دارند به طوری که می‌توان از آنها به عنوان قلب اقتصاد اروپا یاد کرد. بر این اساس می‌توان گفت که اکنون نفت ایران به واسطه این شرکت‌ها در اقتصاد اروپا جریان یافته است. اکنون به واسطه حضور ایران در بازار انرژی اروپا وابستگی میان اقتصاد ایران و این قاره بیشتر از چند سال اخیر شده است و کشور می‌تواند از این ظرفیت به وجود آمده برای ارتقای اقتصاد خود بهره ببرد.

البته ناگفته نماند که تمام قراردادهای بین ایران و خریداران اروپایی نفت خام کشور بلند مدت نیست و برخی از این قراردادها تک محموله‌ای (اسپات) است. به این معنا که خریدار فقط یک یا چند محموله نفت خام از ایران می‌خرد و پس از تحویل محموله عمر قرارداد به پایان می‌رسد.

در این زمینه مدیرامور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در گفت و گویی تصریح کرد: رقم صادرات نفت خام ایران به اروپا و حتی آسیا به سبب وجود قراردادهای اسپات و تک محموله‌ای هر ماه متفاوت است اما به طور میانگین روزانه بیش از 2 میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کنیم که سهم بازار اروپا از این میزان تقریباً 500 هزار بشکه در روز است.

همچنین قمصری با اشاره به اینکه اخیراً شل یک محموله نفت را از ایران به صورت اسپات (تک محموله) دریافت کرده است در این باره که آیا مذاکراتی با این شرکت برای خرید نفت خام بیشتر انجام شده است، افزود: مذاکرات با این شرکت (شل) و دیگر شرکت‌های بزرگ ادامه دارد وامیدواریم بزودی و طی روزهای آینده به نتیجه برسیم.

مذاکره برای افزایش سهم بازار اگرچه برنامه افزایش تولید نفت خام ایران برای 6 ماه و حتی یک سال پس از اجرای برجام اکنون محقق شده اما همچنان دولت برای افزایش صادرات نفت خام در تلاش است تا عرضه نفت خام کشور را به بازار جهانی از 2 میلیون بشکه فعلی به بیش از 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز برساند. مقصد بخشی از این افزایش صادرات،‌ قاره اروپا و بخشی دیگر آسیا است. در آسیا سهمیه خریداران نفت ایران که در دوران تحریم کاهش پیدا کرده بود بتدریج در حال افزایش است و در اروپا همان طور که اشاره شد قراردادهایی با خریداران اروپای شرقی، مرکزی و غربی نهایی شده است اما روند جذب بازار به همین مقدار ختم نخواهد شد.

در این باره قمصری اظهار کرد: ما نمی‌خواهیم با اعلام اعداد و ارقام و پیش بینی حجم صادرات در ماه‌های آینده توقع ایجاد کنیم اما برای افزایش حجم صادرات نفت خام کشور مدام در مذاکره هستیم و با هر خریداری که توانسته‌ایم گفت‌و‌گو کرده‌ایم. البته برخی از بازار‌ها برای ما جذاب نیست. برای مثال حتی اگر زلاندنو و استرالیا علاقه‌مند به خرید نفت از ایران باشند ما حاضر به فروش نفت خام به آنها نخواهیم بود. چراکه هزینه این صادرات زیاد است و برای کشور صرفه اقتصادی نخواهد داشت. وی با بیان اینکه بازاری وجود ندارد که عربستان به صورت انحصاری به آن نفت خام صادر کند و ما برای فروش نفت خام با آن کشور مذاکره نکرده باشیم اذعان کرد: اگر هم چنین بازاری وجود داشته باشد به دلیل عدم رغبت ایران به صادرات به آن کشور خواهد بود.

قمصری تأکید کرد: ما در مذاکرات با بازارهایی که خریدار نفت کشورهای دیگر هستند اصولی رفتار می‌کنیم و برای جذب بازار و پیروزی بر کشور رقیب به هیچ وجه حاضر نیستیم تخفیف ویژه‌ای به خریدار بدهیم بلکه مذاکرات ما بر مبنای منطق و اصول بازار است. وی افزود: اخیراً خبرهایی مبنی بر رقابت قیمتی ایران و عربستان در بازار اروپا مطرح شد که جز برداشت نادرست خبرنگاران چیز دیگری نبود. چراکه ما حاضر نیستیم برای احاطه بر بازار اروپا نفت خود را حراج کنیم و جنگ قیمتی به راه ‌اندازیم.

مشتریان آسیایی بی‌توجه به مشکلات بانکی همان طور که اشاره شد وجود برخی از مشکلات بانکی موجب شده تا خریداران اروپایی نتوانند مطابق با قراردادهای خود از ایران نفت بخرند اما در همین حال مشتریان آسیایی بی‌توجه به این مشکلات از ایران نفت خام می‌خرند. به طوری که اکنون حدود یک میلیون و 500 هزار بشکه از نفت ایران روزانه به بازار آسیا فرستاده می‌شود و هیچ مشکلی در دریافت نفت خام یا پرداخت وجه آن وجود ندارد. در این خصوص قمصری گفت: بزرگترین مشتریان نفت ایران در آسیا حضور دارند و اولویت ایران برای بشکه‌های صادراتی، بازار آسیاست. این بخش براحتی از ایران نفت می‌خرند و پول آن را نیز مطابق قرارداد پرداخت می‌کنند. اما این موضوع باعث نمی‌شود که ایران به دنبال بازارهای اروپایی نباشد؛ چراکه بازستاندن سهم از دست رفته در بازارهای اروپا یکی از اهداف مهم ایران برای افزایش سهم خود در بازار است.