قاچاق بارکدهای شبنم به یک سوم قیمت

طولانی شدن روند ترخیص کالا و افزایش هزینه واردات، رواج بارکدهای تقلبی در بازار و همچنین ایجاد رانت‌های متعاقب از عمده این انتقادها است. اگرچه طرح شبنم هنوز نتوانسته در دل فعالان اقتصادی جایی باز کند و انتقادها از این طرح دولتی همچنان در اتاق بازرگانی و نشست و برخاست‌های اعضای این نهاد بخش خصوصی بالا است، اما سومین مرحله از اجرای آن چندی پیش کلید خورد. از این رو، فعالان اقتصادی نگران آن هستند که اجرای این طرح مشکلات کسب‌و‌کار را بغرنج تر از گذشته کند، آن هم در شرایطی که دوره دولت فعلی رو به پایان است و هر تصمیمی از سوی دولتمردان ممکن است در دوره بعدی نتایج نامطلوبی بر حوزه کسب‌وکار ایجاد کند. طرح شبنم سال گذشته با دربرگیری 5 گروه کالایی لوازم خانگی، موبایل و لوازم جانبی آن، پوشاک، لوازم آرایشی و بهداشتی و مکمل‌های غذایی و همچنین دارو و تجهیزات پزشکی آغاز شد و در دو مرحله بعد یعنی تیرماه سال 1391 و ماه گذشته پی گرفته شد. دولتی‌ها می‌گویند: این طرح تا کنون توانسته تاثیر مثبتی روی کاهش ورود کالاهای قاچاق به بازار ایران داشته باشد، اما از سوی دیگر فعالان بخش خصوصی با رد این ادعا بر نقاط ضعف طرح شبکه بازرسی و نظارت مردمی انگشت می‌گذارند. پیش از این مجیدرضا حریری، رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران با اشاره به سود هنگفت اجرای طرح شبنم برای متولیان، گفته بود: قطعا اجراى این طرح براى مصرف کنندگان مفید نیست، اما موجب مى شود تا متولیان این امر سود فراوانى را ببرند.«پیش از این طرح شبنم توسط شرکت دولتى راهور مطرح مى‌شد، اما اجراى آن پس از خصوصى‌سازى این شرکت در اختیارش قرار گرفت، ولى این امر براى ما قطعى است که مدیران این شرکت به ظاهر خصوصى هستند. این شرکت چند کارگزار انحصارى از جمله شوراى اصناف کشور، مجمع عالى واردات و یک شرکت سرمایه‌گذارى بازنشستگان و یکى از نهادهاى انتظامى را برگزیده است تا این کارگزاران نیز به ازاى هر یک از این بارکدها ۲۷ تومان از مبلغ کلى دریافت کنند.» در نشست کمیسیون تجارت اتاق تهران برخی از دست‌اندرکاران طرح شبنم به جمع فعالان اقتصادی آمدند تا پاسخگوی انتقادات و سوالات بی‌شمار آنها پیرامون این طرح باشند. علاوه‌بر این، در این گردهمایی، به موضوع‌های دیگری نیز در حوزه بازرگانی و تجارت پرداخته شد و آخرین اتفاق‌ها و اخبار در این حوزه تبادل شد. به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، اسداله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در این نشست به تحریم‌های اخیر ایالات متحده آمریکا علیه ایران اشاره کرد که بر اساس آن در لایحه بودجه این کشور، پنج مورد تحریم جدید به تصویب کنگره آمریکا رسیده است. عسگراولادی از اجرای این تحریم‌ها که به گفته وی به امضای کنگره آمریکا رسیده و از ماه آوریل سال جاری میلادی به مرحله اجرا می‌رسد، اظهار نگرانی کرد. قاچاق بارکدهای شبنم عسگراولادی در ادامه به انتقاد از طرح شبنم پرداخت. او که در جلسه‌ها و مصاحبه‌های خود نشان داده که از منتقدان سرسخت این طرح است، در این نشست نیز طرح شبنم را یک طرح «رانت خوارانه عجیب» دانست که به گفته وی لطمه‌ها و آسیب‌های جدی به اقتصاد ایران وارد می‌کند. او همچنین از قاچاق و سوءاستفاده از بارکدهای طرح شبنم خبر داد که به گفته وی به یک سوم قیمت رسمی آن داد و ستد می‌شود. اعتراض به دریافت یک درهزار فروش از دارندگان کارت بازرگانی از دیگر محورهای سخنان اسداله عسگراولادی در نشست کمیسیون تجارت اتاق تهران بود. به گفته وی، در شرایط و اوضاع بد کسب‌و‌کار اقتصادی، مصوبه اخیر پیرامون یک در هزار فروش مورد نقد جدی فعالان اقتصادی قرار گرفته است. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، خواستار رایزنی و تعامل اتاق بازرگانی و مجلس پیرامون تغییر آن به یک در هزار سود شد، چرا که به اعتقاد وی، در غیر این صورت خطر ریزش صدور و تمدید کارت بازرگانی و نیز ظهور کارت‌های یکبار مصرف، مجزا شدن فعالیت‌های بازرگانی داخلی و خارجی شرکت‌ها و همچنین ایجاد طمع نسبت به مالکیت اتاق به وجود خواهد آمد. نگرانی از ایجاد رانت در ادامه این جلسه، محسن بهرامی ارض اقدس رییس کمیسیون تجارت اتاق تهران، به نامه وارده از طرف معاونت بین‌الملل اتاق تهران اشاره کرد که به موضوع تبادل گاز صادراتی ترکمنستان با کالاهای صادراتی، لزوم مشخص شدن نحوه تسویه حساب، مکانیزم دریافت و پرداخت، نرخ تسویه و دستگاه مسوول در این زمینه اشاره داشت. همچنین بهرامی به معضلات طرح شبنم و مشکلات ناشی از آن اشاره کرد و خواستار هم اندیشی و اصلاح معضلات طرح شبنم شد. او افزود: در ابتدا این طرح برای جلوگیری از تقلید نام و برند و تولید محصولات مشابه و از دست رفتن بازارهای صادراتی و داخلی به ویژه در نبود یا ضعف قوانین مالکیت معنوی مناسب به نظر می‌رسید، اما این نگرانی وجود دارد که یک طرح داوطلبانه برای تولید اجباری بشود و هزینه افزوده برای تولیدکنندگان به دنبال داشته باشد. در ادامه این نشست، اعضای کمیسیون انتقادهای جدی خود را «از طرح شبنم» بیان کردند. به اعتقاد فعالان اقتصادی، یکی از موضوع‌های جدی و فراگیر در میان جامعه کسب‌وکار کشور، شائبه ایجاد رانت در این طرح برای شرکت ذی‌نفع آن است. اعضای کمیسیون همچنین بر لزوم بازنگری در کالاهای قرار گرفته در لیست 1، 2 و 3 در طرح شبنم تاکید کردند. پاسخ به انتقادها از شبنم به دنبال این انتقادها، یکی از کارشناسان شرکت راهبر کالا، به عنوان مجری طرح شبنم، توضیحاتی را در این نشست ارائه داد. نوری زاده ضمن آنکه خبر داد برخی از اتحادیه‌ها از جمله صنف پوشاک بر استفاده از طرح شبنم اصرار دارند، خاطرنشان کرد که این طرح داوطلبانه است و در صورت لزوم این مطلب در رسانه‌ها نیز منعکس خواهد شد. در این نشست، محمدمهدی رییس زاده به آخرین تحول‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در نشست‌هایی که به تازگی در بانک مرکزی برگزار شده اشاره کرد و از دستیابی به توافقات ویژه در رابطه با شیوه بازپرداخت تسهیلات ریالی و ارزی خبر داد. رییس‌زاده که ریاست کمیسیون تامین مالی اتاق تهران را بر عهده دارد و نماینده اتاق تهران در رسیدگی به موضوعات بانکی است، از ارائه جزئیات این نشست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به منظور تکمیل آن خودداری کرد. واردات بی‌رویه نیست در ادامه نشست بررسی طرح شبنم، مجیدرضا حریری از دیگر اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران، از بخشنامه جدید سازمان امور مالیاتی به گمرک خبر داد که به گفته وی بر اساس آن، از این پس از هر کالایی که وارد گمرک‌های کشور شود 4 درصد مالیات به صورت علی الحساب دریافت می‌شود. او افزود: این در حالی است که بر اساس قانون، مالیات باید از درآمد گرفته شود در حالی که طبق این بخشنامه، از این پس قرار است مالیات بر ارزش کالای وارداتی گرفته شود. حریری خواستار موضع‌گیری جدی اتاق تهران در این مورد شد. حریری همچنین خبر داد که در شرایط فعلی که کشتی‌های تجاری ایران به دلیل تحریم‌ها، پرچم ندارند، بازرگانان باید 10 درصد حق پرچم هم بپردازند، در حالی که این موضوع مربوط به شرایط عادی است و نه در روزهایی که در تحریم به سر می‌بریم. حریری که ریاست کمیسیون واردات اتاق ایران را نیز برعهده دارد، بی‌رویه بودن واردات را یک ادعا دانست و با انتقاد از غیرتخصصی بودن واردات، گفت: واردات کشور حتی با احتساب 20 میلیارد قاچاق، کمتر از 20درصد GDP کشور است در حالی که این رقم در اکثر کشورهای جهان بیش از 35درصد است. معضلات کسب‌و‌کار در مجلس در بخش پایانی نشست اتاق بازرگانی تهران با مجری‌های طرح شبکه بازرسی و نظارت مردمی (شبنم)، شهبازی از دفتر مطالعات کسب وکار مرکز پژوهش‌های مجلس توضیح‌هایی در مورد آن دفتر ارائه داد. او از ماموریت علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی به مرکز پژوهش‌ها، به منظور سنجش وضعیت اقتصادی و معضلات کسب‌و‌کار در فضای اقتصادی کشور خبر داد. وی ادامه داد: در حال حاضر در حال احصای مشکلات این بخش هستیم تا موانع ناشی از قوانین غیرضروری، فرا قانونی یا حتی قانونی را شناسایی کرده و در رفع آن اقدام کنیم. به گفته وی، براساس طرح مذکور، چهار عامل مجوزها، تجارت خارجی، تجارت داخلی و تحریم‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. وی از اعضای کمیسیون تجارت اتاق تهران درخواست اعلام نظر روی این موارد را کرد و فعالان اقتصادی نیز، ضرورت باز تعریف کالاهای مصرفی، سرمایه ای و واسطه‌ای با توجه به شرایط و مصارف کشور را مورد تاکید قرار دادند.