کلید قفل حج در دستان سوئیسی‌ها
حج 95 همچنان در هاله‌ای از ابهام است. بررسی اخبار رسمی از کارگزاران سازمان حج و زیارت نشان می‌دهد طرف ایرانی همچنان بر شروط خود که یکی از اصلی‌ترین آن صدور ویزا در خاک ایران است، پافشاری می‌کند و هنوز خبری از طرف عربستانی نیست.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از وقایع اتفاقیه ، وی با اشاره به اینکه عدم انسجام، علت اصلی نرسیدن به توافق بوده است، بیان کرد: در خبرها نیز شاهد تناقض‌گویی مسئولان این کشور بودیم به گونه‌ای که روز چهارشنبه در شانتاژ خبری اعلام کردند که توافق صورت گرفته است در حالی که هیچ توافقی بین ایران و عربستان منعقد نمی‌شود مگر اینکه تمام شروط ما محقق شود.
این اتفاق در شرایطی است که حوادث زنجیره‌ای حج ۹۴ تا حج ۹۵ در نخستین روزهای حج ۹۴ به دلیل آنچه سیاست‌های توسعه‌طلبانه حج از سوی سعودی‌ها بود، حج را وارد بحران خاصی کرد. در ابتدا سقوط جرثقیل و پس از آن وقوع حادثه منا. حادثه‌هایی که در آن حاجیان زیادی از کشورهای مسلمان به شهادت رسیدند و برخورد‌های متناقض سعودی‌ها از این حادثه، خیلی زود حج ۹۴ را به کانون انتقاداتی علیه مدیریت حج تبدیل کرد. پس از آن، ادامه سیاست‌های عمرانی سعودی در محل‌هایی که مناسک حج جاری می‌شد باعث شد، حاجیان از تمامی کشورهای مسلمان نشین، حج تمتع دشواری در رفت و آمد‌ها، اسکان در سرزمین منا و. . را تجربه کنند. اوج این بی‌نظمی‌ها حادثه‌ای را رقم زد که در تاریخ حج طی قرن اخیر بی‌سابقه بود. «حادثه» منا تا حد زیادی عربستان سعودی را در کانون توجه منطقه‌ای قرار داد.
درست در زمانی که این رژیم مشغول به نسل کشی در یمن و استان‌های شیعه نشین خود بود، کشورهای عزادار در حادثه منا را متهم به سیاسی‌کاری کرد و کشته شدن صد‌ها حاجی از ده‌ها کشور مسلمان در جهان را در حادثه منا تقدیر الهی خواند. پس از آن نیز، بی‌نظمی شدید در تحویل اجساد شهدای حادثه منا، عدم پذیرش کم کاری‌ها و اشتباهات در حادثه منا که خارج از عرف دیپلماتیک و مناسبات بین کشورهای اسلامی در موسم حج بود، بیش از پیش سیاست‌های عربستان سعودی را به چالش کشید. در ادامه تندروی‌ها، طرف سعودی در مواجهه با شیعیان این کشور زمینه‌ساز اعدام شیخ نمر، روحانی پرنفوذ شیعه در این کشور شد.
اقدامی که موجی از اعتراض‌های مسلمانان در ایران و سایر کشورهای اسلامی را رقم زد و برخی از این اعتراضات نیز، بهانه‌های سیاسی به دست عربستان داد تا موج مطالبات افکار عمومی نسبت به اعدام شیخ‌نمر را منحرف کند. تجمع برخی معترضان اعدام شیخ نمر در مقابل سفارت این کشور در تهران و مشهد، گرچه با مخالفت‌ها وانتقاد‌های مقامات دولتی و سیاسی ایران مواجه شد اما این بهانه را به دست سعودی‌ها داد تا پس از سه‌گانه حادثه جرثقیل، حادثه منا و اعدام شیخ‌نمر، روحانی پر نفوذ شیعی بتواند دستاویزی برای فرار از فشار افکار عمومی پس از این سه‌گانه پیدا کنند. آنها پس از تجمع برخی گروه‌های خودسر در سفارت‌شان در تهران و مشهد، تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران گرفتند و برخی کشورهای عربی و منطقه‌ای را نیز تحت فشار برای قطع روابط با ایران گذاشتند. این سه گانه‌ای که عربستان ظرف یک سال ایجاد کرد، بیش از سایر کشورهای منطقه می‌توانست از سوی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای اسلامی پیگیری و احقاق حقوق شود اما با دستاویز سعودی‌ها منجر به قطع روابط سیاسی شد.
پس از آن در دی ماه سال ۱۳۹۴ برخی نمایندگان مجلس و برخی ناظران سیاسی در ایران پیشنهاد عدم برگزاری حج ۹۵ را دادند. در آن مقطع درست در ۱۴ دی‌ماه، مسئولان سازمان حج و زیارت، عدم برگزاری حج ۹۵ را تکذیب کردند و استدلال آنها این بود که حج فارغ از روابط سیاسی جزء مناسکی است که باید اجرا شود و ایران به حج فارغ از مسائل سیاسی بین دو کشور نگاه می‌کند. همزمان مسئولان سازمان حج و زیارت نیز از دریافت دعوت‌نامه‌ای از سوی مسئولان سازمان حج عربستان برای شرکت در مذاکرات حج ۹۵ خبر دادند، خبری که امید‌ها برای حج ۹۵ را تا حد زیادی افزایش داد اما این امید دیری نپایید. وزارت خارجه عربستان در اقدامی متناقض با وزارت حج عربستان ویزای کارگزاران حج ایران برای حضور در مذاکرات حج را صادر نمی‌کرد و در آخر هم نکرد. پس از آن هیئت ایرانی خود را به دوبی رساندند و از آنجا ویزای عربستان را دریافت کردند و خود را به میز مذاکره رساندند.
مذاکرات تا آنجایی پیش رفت که همه موارد برای اجرای حج ۹۵ فراهم بود به جز دو مورد اصلی و حیاتی. نخست اینکه طرف عربستانی عنوان کرد هیچ هواپیمای ایرانی نباید در موعد حج وارد عربستان شود و ایران باید برای حضور زائرانش در حج با شرکت‌های تحت قرار‌داد عربستان سعودی وارد مذاکره شود. مورد دوم نیز که از اهمیت بالایی برخوردار بود این بود که مذاکره کنندگان عربستان عنوان کردند ویزای زائران ایرانی باید در کشور ثالث (امارات متحده عربی) یا در خاک عربستان سعودی صادر شود و عربستان هیچ همکاری برای صدور ویزا در خاک ایران انجام نمی‌دهد. این دو مورد علاوه بر هزینه‌هایی که برای ایران و حاجیان تحمیل می‌کرد، خارج از عرف دیپلماتیک بود و شأن حاجیان ایرانی را زیر سؤال می‌برد. علاوه بر آن عدم ورود هواپیماهای ایرانی به خاک عربستان دیگر موردی بود که هیچ منطق فنی و اقتصادی نداشت.
در این میان بحث‌های سیاسی‌ای نیز شکل گرفته بود، براین اساس که ایران و حاجیان ایرانی حق برگزاری مراسم‌های دست جمعی یا سردادن شعار و... را ندارند. با این حال مذاکره کنندگان ایرانی در فروردین ماه سال جاری، این پیشنهاد‌های طرف سعودی را پای میز مذاکره رد کردند. پس از آن مذاکره کنندگان حج عربستان، از هیئت ایرانی فرصت خواستند تا با مشورت با وزارت خارجه این کشور، جواب قطعی خود را اعلام کنند. در همان زمان، اعلام پاسخ از سوی سعودی‌ها طول کشید.
هیئت ایرانی قصد بازگشت به ایران را داشت اما سعودی‌ها از هیئت ایرانی خواستند سفر خود را به تعویق بیندازند تا فرصت بیشتری برای اعلام نظر داشته باشند اما این فرصت هم تمام شد و سازمان حج عربستان به هیئت ایرانی اعلام کرد هنوز تصمیمی از وزارت خارجه عربستان اخذ نشده و اگر تصمیم قطعی اخذ شد، طی یک نامه رسمی به سازمان حج و زیارت ایران اعلام خواهد شد. حالا یک ماه و نیم از این اعلام وعده سعودی‌ها گذشته و هیچ تصمیم و نظری به طرف ایرانی اعلام نشده. همه این تلاش‌ها از سوی ایران را شاید می‌توان در یکی از اظهارات رئیس سازمان حج و زیارت یافت. حالا به نظر می‌رسد صدور ویزا از سوی کشور بی‌طرف سوئیس در خاک ایران می‌تواند تا حد زیادی چالش حج 95 را برطرف کند. مسئله‌ای که هنوز قطعیت آن مشخص نیست و به تصمیم امروز عربستانی‌ها وابسته است.
