قلیان‌کشی زیر زمینی شد!

برای پیگیری موضوع به دنبال این کافه ها در سطح شهر می گردم و خیلی زودتر از آنچه تصورش را می کردم آدرس چند کافه خانگی را پیدا می کنم. از آن جایی که این کافه ها افراد غریبه را راه نمی دهند، با فردی به نام احسان که یکی از افراد آشنا در این موضوع است به چند واحد از این کافه های زیرزمینی مراجعه می کنم تا از نزدیک در جریان مراودات و عملکرد این معضل جدید که زیر پوست شهر در جریان است قرار گیرم.

برای ورود باید هماهنگ کرد از اول کوچه بوی قلیان در هوا پیچیده است اما هرچه تلاش کنی نمی توانی بفهمی که از کدام خانه است، جلو می رویم و در مقابل خانه ای می ایستیم، احسان با موبایلش به کسی زنگ می زند که بعد می گوید مسئول همین کافه خانگی است و می گوید: "فلانی هستم، در را باز کن." تلفن را که قطع می کند رو به من می کند و می گوید: " قبل از آمدن باید به صاحب کافه زنگ بزنی و هماهنگ کنی، وگرنه هر چه در بزنی انگار نه انگار و هیچ کسی در را باز نمی کند." داخل خانه می شویم، خانه ای مخروبه که قسمتی از دیوارهایش ریزش کرده و در یکی از اتاق هایش میز و صندلی چیده شده و چند نفری هم آنجا مشغول هستند. به احسان می گویم که از صاحب کافه بپرسد چرا در خانه و مخفیانه کافه زده است! احسان که می پرسد او پاسخ می دهد: «وقتی مغازه مان را می بندند مجبوریم که این کار را انجام دهیم، اینها به خیال خودشان می خواهند در مقابل مصرف قلیان بایستند، ولی اشتباه می کنند، این راهش نیست، تا قبل از اجرای این طرح در تمام این محله فقط یک کافه وجود داشت، ولی الان چهار کافه شده است.»

قلیان + مخلفات از این کافه که بیرون می آییم، احسان می گوید: «می خواهم جایی ببرمت که علاوه بر قلیان چیزهای دیگری هم دارد.» خانه ای تازه ساز است و هنوز بعضی وسایل بنایی در گوشه راه پله ها دیده می شود، پله ها را بالا می رویم تا به پشت بام می رسیم، پشت بامی که با بلوکه های گچی از پیش ساخته چهار دیواری را تشکیل داده و عده ای در آن مشغول هستند، از کنار میزها رد می شوم، از همان دور بطری های مشروب روی میز جلب توجه می کند. احسان پیشنهاد می دهد که به قسمت فضای باز این کافه برویم. در قسمتی از پشت بام که دور تا دورش را با ایرانیت هایی پوشانده بودند تا چیزی مشاهده نشود، کنار پیر مردی می نشینم و کمی بعد سر صحبت را باز می کنم و درباره عرضه مشروب در کافه از او سوال می پرسم که سری تکان می دهد و می گوید: «آمدند کار کنند، بیشتر کار را خراب کردند، مگر کافه ها جای مشروب بود؟ مشروب خورها با خودشان بودند و ما قلیانی ها هم با خودمان، ما درست است قلیان می کشیم ولی اهل حرام خوری نیستیم، از زمانی که پای این کافه های خانگی باز شده مشروب که هیچ، خیلی چیزهای دیگر هم در اینجا می بینی.»

دیدم اگر کافه خانگی بزنم درآمد خوبی خواهد داشت، همینطور هم شد! فضای کافه بعدی متفاوت است، احسان نزدیک در حیاط خانه ای می شود و در می زند و بعد رویش را به سمت دوربین مدار بسته ای که در گوشه ای نصب شده می چرخاند، چند ثانیه ای طول می کشد که در باز می شود. احسان می گوید: «بعضی کافه ها هم پیشرفته هستند و از طریق دوربین اوضاع را کنترل می کنند»

در حیاط که باز می شود پرده را کنار می زنم و می بینم سقف حیاط را برزنت کشیده اند و بدون هیچ امکاناتی دور تا دور حیاط صندلی چیده اند، کافه شلوغ است ولی در بین آن همه شلوغی چند نوجوان نظرم را به خودشان جلب می کنند، آن ها هم مشغول قلیان کشیدن هستند. به احسان می گویم که از صاحب کافه بپرسد چرا این بچه ها را راه داده است؟ صاحب کافه خانگی در جواب به احسان می خندد و می گوید: «وقتی برای خودت کار کنی راحت راحت هستی، این طفلک ها هم برای خودشان دل دارند، بگذار راحت باشند.» سر صحبت که باز می شود از او می پرسم: «چرا در حیاط منزلت کافه زدی؟» می گوید: «شنیده بودم که کافه های خانگی راه افتاده، منم دیدم اگر سراغ این کار بیایم درآمد خوبی خواهم داشتم که البته همین طور هم است.»

آمار داریم اما نمی‌دهیم! این سه کافه تنها نمونه ای از کافه های زیرزمینی در شهر مشهد بود؛ کافه هایی که در خلاء نظارتی در مشهد در حال فعالیت است و این طور که از تعداد و پراکندگی آن ها مشخص است روز به روز در حال افزایش است. در این گزارش ما به چندین کافه خانگی دیگر هم مراجعه و در تمامی آن ها مسائل مختلفی را مشاهده کردیم، کافه هایی که اسم و آدرس آن ها در اختیار ماست. ولی نکته مهم در این زمینه این است که باید جلوی رشد این معضل جدید را گرفت، مسئولان باید فکری برای مقابله با آن بکنند تا آسیب های آن بیشتر و همه گیر نشده است.

پلیس اماکن، به عنوان یکی از متولیان اصلی نظارت بر اصناف نقش مهمی را در این زمینه باید ایفا کند و به همین دلیل دراین رابطه با سرهنگ مهدی منصورزاده رئیس اداره نظارت بر اماکن عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی گفت و گو می کنیم. سرهنگ منصورزاده در پاسخ به سوالات ما مبنی بر تعداد کافه های خانگی شناسایی شده در مشهد و تعداد کافه های خانگی که با آن مقابله شده است، می گوید: ما طبق ضوابط کاری که داریم نمی توانیم آماری ارائه بدهیم، اما این را بگویم که ما تعداد زیادی حکم در این رابطه گرفته ایم و واحدها را جمع کرده ایم.

گشت ویژه برای شناسایی کافه های زیرزمینی وی در ادامه به بیان اقدامات قضایی اداره اماکن در این رابطه می پردازد و می گوید: ما بر اساس گزارشاتی که به دستمان می رسد از سرپرست دادگاه پیشگیری از وقوع جرم، حکم دریافت می کنیم و برابر با دستور قضایی اقدام به ورود به این مکان ها و بعد از آن اعمال قانون می کنیم. رئیس اداره نظارت بر اماکن عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که آیا به جز گزارشات مردمی، مواردی را شناسایی می کنید؟ می گوید: بله ما یکی از دو گشتی که اداره دارد را مختص به پیگیری این موضوع گذاشته ایم.

کنترل اوضاع در دست مان است! سرهنگ منصورزاده در رابطه با ادعای برخی صاحبان کافه های زیرزمینی درباره وجود ارتباط بین تعطیلی کافه های سنتی دارای مجوز در سطح شهر با افزایش تعداد کافه های خانگی می گوید: وقتی بحث جلوگیری از کاری که به صورت علنی انجام می گرفته باشد، قطعا بدانید که این بحث به خانه ها کشیده می شده و ما پیش بینی این موضوع را داشتیم و پیشگیری هم کرده ایم. وی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود پیشگیری شما تعداد این کافه های غیر مجاز در حال افزایش است، تاکید می کند: اگر آمار دارید به ما بدهید تا جمع کنیم. تعدادی از این کافه دارهای قدیمی دنبال این موضوع هستند که بگویند چون کافه های ما جمع شده، کافه ها به خانه ها کشیده شده و کسی هم نمی تواند کنترلشان کند، در حالی که چنین چیزی نیست و ما کنترل اوضاع در دستمان است و هر کسی هم اطلاع رسانی کند ما در همان روز، آنجا را جمع خواهیم کرد و هر کدام از همکاران شما که این موارد را می گوید، قطعا بدانید که نشأت گرفته از کافه دارانی است که مغازه هایشان را جمع کردیم و به هر دری زدند به نتیجه نرسیده اند و حالا می خواهند از طریق رسانه ها شانتاژ کنند و چنین چیزی نیست که می گویید در مشهد زیاد شده اند.

این اظهار نظر رئیس اداره نظارت بر اماکن عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی در حالی مطرح می شود که حضور میدانی و مشاهدات عینی ما مبنای این گزارش بوده است و برای تهیه این گزارش حداقل 9 کافه زیرزمینی در نقاط مختلف مشهد توسط خبرنگار خراسان رضوی شناسایی و به آن ها مراجعه شده است.