دور زدن قانون به نفع مردم!
سقف مصرف بنزین به گونه‌ای تعیین می‌شود که کمتر نیاز به رجوع به نرخ دوم بنزین ایجاد شود
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، فلسفه مجلس برای مصوبه اخیر خود، ادامه استفاده از کارت سوخت است و دو نرخی شدن پیشنهاد دولت نبوده است اساسا دونرخی شدن در اقتصاد به ویژه برای کالاهایی که مصرف همگانی دارد، مناسب نیست. افرادی که این طرح را تصویب کرده‌اند منطقی غیر از منطق علمی و کارایی اقتصادی به کار گرفته‌اند. با وجود این‌که یکی از سیاست‌های دولت حرکت به سوی تک نرخی شدن در بازارهای مختلف بوده ولی دونرخی شدن بنزین یکی از بحث برانگیزترین موضوعات چند وقت اخیر در اقتصاد کشور بوده و دعوای میان دولت و مجلس بر سر این قضیه در نهایت به پیروزی مجلس انجامید و دونرخی شدن بنزین بر خلاف میل وزارت نفت و دولت به تصویب رسید. مجلس در جریان بررسی جزییات بودجه 95 طرح پلکانی کردن قیمت بنزین را مطرح کرد. در گام اول مصوبه‌ای که به تصویب نمایندگان مجلس رسید حکایت از پنج نرخی شدن بنزین داشت. این مصوبه البته خیلی زود و در عصر همان روز توسط خود نمایندگان برگشت خورد اما در نهایت، نمایندگان مجلس رای به دو نرخی شدن بنزین دادند؛ آن هم به این صورت که بنزین برای کم‌مصرف‌ها به قیمت کنونی یعنی 1000 تومان باقی بماند و دولت موظف است برای پرمصرف‌ها نرخ دیگری مشخص کند.
به گفته مسئولان دولت بنزین دو نرخی از پاییز امسال بازمی‌گردد. هرچند این مسئله می‌تواند نقشه‌های دولت برای جلوگیری از رانت و فساد را نقش بر آب کند. حال این‌که بر اساس چه مبنا و منطقی این مورد صورت گرفته است بسیار جای تعجب و سوال دارد. چندی پیش وزیر نفت صراحتا اعلام کرد که دونرخی شدن بنزین موجبات فساد را در جامعه فراهم می‌آورد ولی گویا این صحبت‌ها به هیچ عنوان به گوش مجلسی‌ها نخواهد رفت. در این میان برخی از نمایندگان مجلس معتقدند بنزین دو نرخی فساد ایجاد نمی کند بلکه بستر مناسبی برای اجرای عدالت و کنترل سوخت کشوراست. حال باید منتظر ماند و دید که بنزین دونرخی با وضعیت اقتصاد جامعه چه خواهد کرد. دیروز یکشنبه، معاون وزیر نفت نحوه تعیین سهمیه بنزین را اعلام کرده و به نظر می‌رسد وزارت نفت به دنبال راهکارهایی برای دور زدن بنزین دونرخی است.
نحوه تعیین سهمیه بنزین معاون وزیر نفت در نشست خبری خود در حاشیه نمایشگاه نفت با اشاره به اکراه وزارت نفت از دو نرخی کردن بنزین تصریح کرد: سقف مصرف بنزین به گونه‌ای تعیین می‌شود که کمتر نیاز به رجوع به نرخ دوم بنزین ایجاد شود. دولت در سال گذشته تلاش کرد با تک نرخی کردن بنزین از نظر اقتصادی این مقوله را شفاف کند. فلسفه مجلس برای مصوبه اخیر خود ادامه استفاده از کارت سوخت است و دو نرخی شدن پیشنهاد دولت نبوده و پیشنهاد مجلس است. سهمیه بنزین برای نرخ اول طوری تعیین می‌شود که نیاز واقعی مردم را حل کرده و نیازی به استفاده از بنزین با نرخ دوم نباشد. در دوران دو نرخی بودن بنزین ۹۰ درصد مصرف‌کنندگان از بنزین سهمیه‌ای با نرخ اول استفاده می‌کردند و وزیر نفت از دو نرخی کردن به دلیل تجارب گذشته و دوران سهمیه‌ای بودن بنزین اکراه دارد و سهمیه را طوری تعیین می‌کند که مردم نخواهند از سهمیه دوم استفاده کنند.
آسیب جدی و ایجاد فساد دکتر مرتضی عزتی، استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در خصوص آسیب‌های دونرخی شدن مجدد بنزین در کشور گفت: اساسا دونرخی شدن در اقتصاد به ویژه برای کالاهایی که مصرف همگانی دارد، مناسب نیست. زیرا هم باعث ایجاد فساد می‌شود، هم برای یک عده زمینه تقلب را فراهم می‌کند. عده‌ای تلاش می‌کنند از راه‌های غیرقانونی و از طریق دور زدن قانون از نرخ دوم به طریقی شانه خالی کنند. همیشه عده‌ای وجود دارند که در چنین شرایطی از وضعیت پیش آمده سوءاستفاده کنند و از طریق ایجاد فساد و به‌نوعی از طریق دلالی یک عده را مشمول نرخ پایین‌تر کنند. از سوی دیگر، این مسئله پیش می‌آید که عده‌ای که به دلیل استفاده کمتر از سهمیه تنها به نرخ اول نیاز پیدا می‌کنند و حتی سهمیه نرخ اول برای آن‌ها زیاد هم هست، تصمیم بگیرند اضافه سهمیه خود را به افراد پرمصرف بفروشند که این هم باعث ایجاد بازار دوم در اقتصاد کشور و یک آسیب جدی محسوب می‌شود.
کاهش کارایی و بهره‌وری وی ادامه داد: از دیگر آسیب‌های دونرخی شدن این است که قدرت تصمیم‌گیری برای بهینه کردن فعالیت‌های اقتصادی را از افراد می‌گیرد، یعنی کارایی و بهره‌وری را کاهش می‌دهد. همچنین این بحث دونرخی شدن هزینه بسیار سنگینی را به دولت تحمیل می‌کند، از جمله هزینه کارت‌های سوخت، اصلاح آن‌ها و همچنین هزینه نرم‌افزارهایی که برای اجرایی کردن این مورد به آن‌ها نیازمند است. علاوه بر آن هزینه نیروی انسانی که باید در این بخش به‌کار گرفته شوند و افرادی که باید بر این بخش نظارت کنند، نیز اضافه می‌شود.
بنزین دونرخی؛ مردود علمی عزتی با تاکید بر این که این کار از لحاظ علمی کاملا مردود است، بیان کرد: افرادی که آن را تصویب کرده‌اند قطعا منطقی غیر از منطق علمی و کارایی اقتصادی، پیشرفت و توسعه کشور و عدالت اجتماعی را در مورد این مسئله به کار گرفته‌اند. اگر از منطق علمی استفاده می‌کردند باید به سمتی حرکت می‌کردند که بازار مسیر خود را در جهت تک نرخی شدن طی کند، نه چیزی غیر از این.
چاره اندیشی وزارت نفت وی در خصوص صحبت های معاون وزیر نفت در مورد نحوه تعیین سهمیه بنزین، گفت: این گفته ها دور از ذهن نیست و امکان‌پذیر است، به نوعی می‌توان گفت درواقع چاره‌اندیشی وزارت نفت در این زمینه اینچنین بوده است. به هر حال برای نرخ اول سهمیه‌ای باید تعیین شود، بر فرض مثال همین 1000 تومانی که در حال حاضر وجود دارد. اگر مقدار این سهمیه کم باشد مثلا 10 لیتر در ماه باشد، تقریبا همه افراد اعم از کم مصرف و پر مصرف نیاز به نرخ دوم پیدا می‌کنند. حتی برای کسانی که تنها برای رفتن به محل کار از ماشین استفاده می‌کنند نیز صدق می‌کند ولی با چاره‌اندیشی وزارت نفت که به نوعی قصد دارد زیر بار نرخ دوم نرود، این‌طور به نظر می‌رسد که سهمیه برای نرخ اول مقدار معقولی در ماه تعیین شود، تا کمتر مجبور شوند به آسیب‌های ناشی از نرخ دوم تن دهند. اگر چنین شود، افرادی که مصرف معمولی از خودروی خود دارند، نیاز به نرخ دوم پیدا نخواهند کرد مگر استثنائاتی که استفاده آن‌ها بسیار بیشتر از این میزان است. بنابراین وزارت نفت برای این که زیر بار دونرخی شدن بنزین نرود و از طرفی قانون را هم اجرا کند، چنین چاره‌ای اندیشیده است.
