صندوق‌های پس‌انداز ساخت‌‎و‌ساز منتظر مجوز

عباس آخوندی در گردهمایی مدیران ارشد و رؤسای شعب بانک مسکن با اشاره به بررسی بافت‌های ناکارآمد و نحوه ساماندهی آنها در هیئت دولت گفت: بحث مسکن، موضوعی است که شما بیش از من با آن درگیر هستید. بنابراین نیازی نیست تا وارد جزئیات شوم بلکه از موضع سیاست‌گذاری دو نکته اساسی را بیان می‌کنم. در اینکه مسکن به عنوان موتور محرکه اقتصاد از جهت اقتصاد کلان اهمیت دارد شکی نیست. همچنین از جهت اقتصاد خرد هم مسکن بزرگ‌ترین دغدغه خانوار متوسط است. پس مسکن هم از جهت اقتصاد کلان و هم از جهت اقتصاد خرد حائز اهمیت است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، وزیر راه و شهرسازی افزود: تامین مسکن یک موضوع بلندمدت است چه برای تسهیلات‌دهنده که می‌خواهد اقساط دریافت کند و چه برای تسهیلات‌گیرنده یا خانوارها که بتوانند پس‌انداز داشته باشند و اقساط بپردازند که امری بلندمدت بوده و نیاز به یک نظام باثبات دارد. اما متأسفانه به این نکته کم‌توجهی شده است و سبب می‌شود ما در چرخه‌های رکود طولانی قرار بگیریم. برای این موضوع باید هم در حوزه دولت و هم خانوار به یک اجماع نسبی برسیم. *قبل از انقلاب بانک مسکن به عنوان بانک توسعه‌ای فعالیت داشت وی ادامه داد: قبل از انقلاب بانک مسکن به عنوان بانک توسعه‌ای فعالیت داشت و انواع محصولات صندوق‌های پس‌انداز مختلف و رژیم پس‌انداز را راه‌اندازی کردند که صندوق پروژه‌های بزرگ مانند شهرک اکباتان نمونه آن است و میان تولیدکنندگان بزرگ، مصرف کننده و تأمین‌کننده مالی ارتباط ایجاد شده بود. اما متأسفانه به پیشنهاد خام یک نفر در شورای انقلاب تمام این صندوق‌ها و مؤسسات در بانک رهنی ادغام و بانک مسکن ایجاد شد. عملا ابزارهای مختلف که می‌توانست پروژه‌های بزرگ یا منطقه‌ای را شکل دهد کلا از گردونه سیاست‌گذاری اقتصاد مسکن خارج شد که بعد از آن دیگر یک ساخت و ساز انبوه در قالب شهرک یا پروژه بزرگ نداشتیم. همه پروژه‌ها خرد شد و به سمت مصارف فردی و ساخت و سازهای فردی رفت. در واقع تولیدکننده‌های بزرگ به نحوی تضعیف شدند. آخوندی اظهار کرد: در دهه هفتاد به این موضوع مجددا توجه شد و من در زمان وزارتم در مسکن و شهرسازی سابق تمام سیاست‌های دولت و زمین‌شهری را در صندوق‌های پس‌انداز مسکن قرار دادم. در اوایل دهه هشتاد تعداد پس اندازکنندگان به بالای سه میلیون نفر رسید و رشد صندوق‌های پس‌انداز چندصد در صدی شد. منابع صندوق پس‌انداز مسکن امکان تأمین مالی پروژه‌های بزرگ‌مقیاس را دارا شد اما صندوق‌های پروژه را نتوانستیم در این مقیاس ایجاد کنیم. *در دولت‌های نهم و دهم رژیم پس‌انداز از بین رفت وی خاطرنشان کرد: متأسفانه در دولت‌های نهم و دهم با این شعار عامه پسند که نیازی به پس‌انداز برای خانه‌دار شدن نیست با 500 هزار تومان می‌توان خانه‌دار شد، رژیم پس‌انداز از بین رفت که در اواخر دهه هشتاد شاهد اضمحلال رژیم پس‌انداز مسکن و تشویق سیاست مصرف مسکن بدون پس‌انداز بودیم. وی افزود:در حالی که مصرف بدون پس انداز مسکن در اقتصاد حتما تورم دارد و سیاست شکست‌خورده‌ای در تمام دنیا داشته است. نه تنها در بخش مسکن بلکه در هر حوزه‌ای در تمام دنیا این تجربه وجود دارد که تولید انبوه آن کالا بدون سیستم پس‌انداز به تورم انجامیده است. *شعار خانه‌دار شدن بدون نیاز به پس‌انداز برای اخذ رأی جذاب است وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه توسعه بر پس‌انداز متکی است، گفت: مگر می‌شود بدون پس انداز توسعه داشت؟ اما با شعار پوپولیستی گفتند که نیاز به پس انداز نیست و در اواخر دهه هشتاد هیچ سیاست پس‌اندازی را مشاهده نمی‌کنیم. شعار خانه‌دار شدن بدون نیاز به پس‌انداز برای اخذ رأی جذاب است اما در اوایل دهه نود تورم‌های بالای 40 درصد و افزایش 9 برابری قیمت مسکن در تهران برای یک آپارتمان معمولی از نتایج همین شعار بود. *بانک توسعه‌ای مسکن می‌تواند مسکن را از رکود خارج کند وی افزود: الآن دوباره در حال بازگشت به سیاست معقول پس‌انداز هستیم که افزایش رفاه و تأمین مسکن خانوارها از نتایج آن است تا خانواده‌ها بتوانند پس‌انداز کنند و از طرفی هم امکان تأمین مالی منابع بخش مسکن و تولیدکنندگان بزرگ‌مقیاس از نتایج آن است. تجربه گذشته نشان می دهد که باید هم از تجربیات گذشته داخل و هم تجربیات بین‌المللی استفاده کنیم. در شرایط فعلی که در رکود مسکن هستیم قاعدتا بانک توسعه‌ای مسکن می‌تواند این سیکل رکودی را با مداخله سامان‌مند از رکود خارج کند. *به زودی تغییر اساسنامه بانک مسکن و تبدیل آن به بانک توسعه‌ای را به هیئت دولت می‌بریم آخوندی گفت: بانک مسکن که سیاست توسعه‌ای را از دست داده بود، به بانک تجاری ـ تخصصی تبدیل شد. ما در دولت یازدهم تلاش کردیم تا این بانک بار دیگر به بانکی توسعه‌ای ـ تخصصی تبدیل شود تا منابع دولت را برای خروج از رکود اهرم کند. لذا به زودی تغییر اساسنامه بانک مسکن و تبدیل آن به بانک توسعه‌ای را به هیئت دولت می‌بریم تا به تصویب برسد و تحول بزرگ‌تری ایجاد شود. وی ادامه داد: ما به دنبال آن هستیم تا بانک توسعه‌ای مسکن به بخش مسکن خرد ورود و تمام ابزارهای مالی برای تجهیز منابع را فعال کند که شامل ابزارهایی چون «صندوق پروژه برای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس»، «صندوق پروژه تأمین مالی شهرهای جدید مشخصا در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان»، «تشکیل انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان و استفاده از دیگر ابزارهای بازار بورس و سرمایه»، «مدیریت دارایی‌های دولت» می‌شود و باید از آن‌ها استفاده گسترده کنیم که این موضوعات به اقتصاد کلان برمی‌گردد. *به زودی تغییر اساسنامه بانک توسعه‌ای مسکن هم به تصویب هیئت دولت می‌رسد وی اضافه کرد:تمام این مباحث را با شورای پول و اعتبار و هیئت دولت مطرح کرده‌ایم که 70 درصد اینها مراحل قانونی خود را طی کرده و باید در شورای پول و اعتبار به تصویب برسند و به زودی تغییر اساسنامه بانک توسعه‌ای مسکن هم به تصویب هیئت دولت می‌رسد. ضمن این‌که به زودی مجوز صندوق‌های پس‌انداز منطقه‌ای و پروژه‌ای را از شورای پول و اعتبار می گیریم که دنیای بزرگی برای ساخت و ساز است. *شعب بانک مسکن باید به خانوار مشاوره مالی بدهند آخوندی سپس به جایگاه بخش مسکن در اقتصاد خرد اشاره و اظهار کرد: شعب بانک مسکن باید به خانوار مشاوره مالی بدهند. همه شعب این بانک چه از نظر رفتاری کارکنان و چه حتی از نظر چیدمان داخلی نیاز به تجدید نظر اساسی دارند. در شعب بانک مسکن نیاز داریم مشاور مالی داشته باشیم تا وقتی یک خانوار به بانک می‌آید که بپرسد برای خانه‌دار شدن چه کار کنم؟ آن بانک پاسخگو باشد. مشاور مالی شعبه باید تمام فرآیند راه‌های خانه‌دار شدن به کمک بانک مسکن را برای هر خانواده تشریح و آنها را راهنمایی کند. وی با اشاره به مدل فعلی که یک باجه‌ای وجود دارد و مراجعه‌کننده به آنجا می‌آید و ... باید جابه‌جا شود، گفت: من با بانکداری باجه‌ای مخالف نیستم اما مهم آن است که به حوزه مشاوره بانکی در شعب هم توجه داشته باشیم. تمام مردم ایران که به وزیر و مدیرعامل بانک دسترسی ندارند ولی به شعب دسترسی دارند و شعب باید مشاور مالی داشته باشند. وی افزود:من این وضعیت حضور مشاور مالی در شعب بانک‌ها را در خارج از کشور تجربه کرده‌ام. در اکثر شعب بانک‌های خارج از کشور نقل و انتقال پول پشت باجه انجام می‌شود ولی اتاقک‌هایی هم هست تا به مردم مشاوره مالی داده و خواسته مراجعه‌کننده را تجزیه و تحلیل می‌کند و نهایتا پیشنهاد مؤثری ارائه می‌دهد. وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: چه کسانی به بانک مسکن می‌آیند؟ یکی برای دریافت وام خرید می‌آید، دیگری برای دریافت وام جعاله مسکن، آن یکی برای دریافت وام بافت فرسوده، یکی برای وام زوجین جوان و ... که در میان آنها افراد با بضاعت مالی مختلف وجود دارد بنابراین آن مشاور شعبه باید به همه اینها مشاور مالی نحوه خانه‌دار شدن بدهد. وی ادامه داد:نیاز است تا شعب از این جهت مسلح شوند تا به خانوار کمک کنند. خیلی مهم است که مسئول شعبه خود را جای مردم قرار دهد نه از موضع مدیر بلکه از موضع ارباب رجوع. من اخیرا دیدم که بانک مسکن در اقدامی مثبت بروشوری تولید کرده با این نام که «چگونه خانه‌دار شوم؟» در شعب بانک‌های خارج از کشور هم من این جمله را زیاد دیده‌ام. باید بتوانیم به این سؤال به راحتی پاسخ بدهیم. اگر نتوانیم پاسخ دهیم اساسا بانک مسکن نقش بانک توسعه‌ای را نخواهد داشت. البته بانک مسکن باید هم در حوزه کلان راه حل بدهد و هم در حوزه اقتصاد خرد بتواند مشاوره بدهد. وی با اشاره به برخی اقدامات مثبت در حوزه مسکن در دو سه سال اخیر تصریح کرد: به عنوان مثال برای خانه‌اولی‌ها از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم در شهرهای بزرگ برای هر فرد 80 میلیون تومان و برای زوجین 160 میلیون تومان تسهیلات داده می‌شود. سال 92 این مقدار 25 میلیون تومان بود که به معنی افزایش 8 برابری سقف تسهیلات مسکن در دو سه سال اخیر است، همچنین برای زوجین در شهرهای متوسط و کوچک به ترتیب 120 و 80 میلیون تومان وام خرید مسکن داده می‌شود که در شهرهای کوچک رقم بسیار اثرگذار و نزدیک به قمیت یک آپارتمان معمولی است. آخوندی افزود: برای هم‌راستاسازی سیاست‌های دولت، وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن، سیستم اعطای تسهیلات به خانه‌اولی‌ها از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم را به همه واحدهای بافت فرسوده، تاریخی، میانی و حاشیه‌ای تعمیم داده‌ایم که کارهای بزرگی می‌توان با آن انجام داد. *بزودی مجوز صندوق‌های پس‌انداز منطقه‌ای و پروژه‌ای را از شورای پول و اعتبار می‌گیریم وی با اشاره به اظهارات مدیر عامل بانک مسکن درباره مصوبات دولت برای امهال تسهیلات مسکن مهر و پشتوانه شدن منابع آن برای سیستم پس‌انداز، تأکید کرد: به زودی مجوز صندوق‌های پس‌انداز منطقه‌ای و پروژه‌ای را از شورای پول و اعتبار می‌گیریم که دنیای بزرگی برای ساخت و ساز است. آخوندی افزود:تمام خواهش من از رؤسای شعب این است که اولا به تمام جزئیات طرح‌ها و محصولات بانک مسکن مسلط شوند؛ که هم به خانوار مشاوره دهند هم به انبوه‌ساز. این که اخیرا تصویب شد برای ساخت مسکن 150 میلیون تومان وام بدهیم رقم بسیار بزرگی است چون این تسهیلات برای ساخت است نه خرید زمین؛ بنابراین از یک سو این تسهیلات فراهم شده اما از سوی دیگر باید همه این خدمات به فعالان خرد و کلان مسکن عرضه و معرفی شود. به گفته وی، در بانک مسکن راه‌اندازی سیستم سه‌جانبه بانک ـ سازنده ـ‌ متقاضی بسیار مهم است بانک باید بتواند در آخر کار واحدهای خود را عرضه عمومی کند تا این سیستم سه‌جانبه تکمیل شود. آخوندی ادامه داد: مهم‌ترین هدف از آنچه در حوزه مالی مسکن طراحی شده و همچنین سیاست‌های در حال طراحی برای بافت‌های میانی شهری این است که این بافت‌ها را اصلاح کنیم. 156 هزار هکتار وسعت سکونتگاه‌هایی است که در وضع ناکارآمد است. بافت ناکارآمد میانی بافتی است که در وسط شهر رها و فرسوده شده و محله‌ای با منزلت اجتماعی پایین و سکونت کاملا غیررسمی و حاشیه‌نشینی در دل شهر محسوب می‌شود. وی افزود:حاشیه فقط کنار شهر نیست ما عملا حاشیه‌نشینی در دل شهرها هم داریم که ساکنان آن از شهر بریده شده‌اند. همچنین دیگر بافت‌های هدف بهسازی، بافت‌های تاریخی است که امکان خدمات شهری ندارند و نیز روستاهایی که به شهر وصل شده‌اند. اینها بافت‌های ناکارآمدی هستند که کیفیت زندگی در آن‌ها از همه نظر (اعم از آموزش، رفاه، خدمات شهری، اقتصاد و ...) پایین است. *برخی فکر می‌کردند اگر در حاشیه شهرها مسکن‌سازی کنند یک پیشرفت است/شهر از درون دچار گندیدگی شد وی خاطرنشان کرد: برخی فکر می‌کردند اگر در حاشیه شهرها مسکن‌سازی کنند یک پیشرفت است اما عملا سبب شد شهر از درون دچار گندیدگی شود؛ درست مانند سیبی که از درون دچار پوکی شده است. حدود 19 میلیون نفر در این بافت‌ها زندگی می‌کنند، در حالی که جمعیت شهرهای ایران 60 میلیون نفر است یعنی یک‌سوم جمعیت شهرنشین کشور در بافت‌هایی هستند که شأن زندگی برای مردم ایران را ندارند. وی افزود: در چند سال گذشته مرتبا توسعه ساخت و ساز در حاشیه‌ها و تخریب اراضی را داشتیم که نه تنها هیچ کمکی به حل مشکل این 19 میلیون نفر نکرد بلکه همچنان بافت‌های ناکارآمد گسترده‌تر هم می‌شد. این حرف، ادعا نیست این اتفاق عملی شده است و الآن می‌گویند بافت‌های حاشیه‌ای مشکلات و آسیب‌های اجتماعی دارند ولی نباید دوباره این کار تکرار شود و برای خانه‌سازی به بیرون شهرها برویم. مجبوریم به درون شهرها برای اصلاح برگردیم. وی گفت:مرکز شهرها دارای ثروت انباشته‌ای هستند، خدمات زیربنایی و آب و برق و گاز دارند، اما از خدمات فیزیکی و معابر محرومند. این بافت‌ها ثروت فیزیکی خوبی دارند. هسته‌های اصلی یک سکونتگاه هنوز در این بافت‌ها وجود دارد ولی مانند چراغ روشنی است که در حال خاموش شدن است و باید این چراغ را دوباره روشن کنیم. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه بهسازی از ساخت خانه‌های جدید ساده‌تر است اما هموارسازی اجتماعی آن سخت‌تر است و باید با تک تک خانوارهای ساکن این بافت‌ها برای پذیرش بهسازی مذاکره کرد، افزود: اگر بخواهیم در بیابان دو هزار واحد بسازیم به سرعت عملیات ساخت و ساز انجام می‌شود اما انواع مشکلات و آسیب‌های اجتماعی که ناشی از عدم هویت و عدم‌احساس تعلق به آنجاست شکل می‌گیرد. سیاست اصلی آن است که به مرکز شهر برگردیم و شرایط زندگی این 19 میلیون نفر را بهبود دهیم. البته ما باید شرایط را فراهم کنیم و نمی‌توانیم برای 19 میلیون نفر تصمیم‌گیری کنیم. خودشان باید برای زندگی‌شان تصمیم بگیرند. آخوندی با بیان اینکه مطمئنا بانک مسکن به عنوان بانک توسعه‌ای می‌تواند نقش بزرگی در رفاه مردم داشته باشد، گفت: در طول تاریخ این بانک، هفت میلیون خانوار توانسته‌اند با کمک بانک مسکن خانه‌دار شوند. ما در کل کشور 22 میلیون واحد مسکونی داریم که به معنی ساخت یک‌سوم خانه‌های کشور به کمک بانک مسکن است. من قول می‌دهم تمام تلاش خود را برای توسعه‌ای شدن بانک مسکن می‌کنم تا در کنار مردم و دولت باشد و برای مردم رفاه ایجاد کند و چرخ اقتصاد کشور را راه بیندازد. رهبر معظم انقلاب هم بانک مسکن را از شمول واگذاری‌ها معاف کرد تا بتوانیم این بانک را به عنوان بانک توسعه‌ای و پیشران اقتصاد، تجهیز کنیم.